Seks nie ma terminu przydatności
Trzymający się za ręce rodzice, przytulający się dziadkowie. Czy jest w tym cokolwiek dziwnego? O naszych potrzebach seksualnych mało rozmawiamy. Z wiekiem coraz rzadziej. Czy dlatego, że starsze osoby ich nie mają? Nie. Seks nie ma terminu przydatności, choć w dojrzałej relacji często chodzi o coś więcej – wyjaśnia prof. dr hab. Zbigniew Izdebski z Katedry Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Seksuologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Rzadko łączymy seksualność ze zdrowiem, a przecież to jeden z trzech filarów naszego dobrostanu, obok zdrowia fizycznego i psychicznego. Czym jest zdrowie seksualne?
Zdrowie seksualne związane jest z naszą biologią. Jesteśmy istotami seksualnymi od urodzenia do śmierci i na różnych etapach życia ta sfera seksualności odgrywa różną rolę. W dużej mierze seksualność uwarunkowana jest czynnikami społeczno-kulturowymi, podejściem społeczeństwa do spraw seksu. I nawet w Europie mamy różne podejścia do seksu. Ważnym aspektem zdrowia seksualnego, pomijanym i niedocenianym, jest komunikacja i miłość. Niestety Polacy nie potrafią rozmawiać o seksie, o swoich potrzebach, oczekiwaniach. Szwankuje też edukacja seksualna.
A jak wygląda seksualność Polaków po pięćdziesiątce?
Z naszych badań wynika, że dla 65 proc. Polek po pięćdziesiątce seks przestaje być istotny w ich życiu…
Z mężczyznami w dojrzałym wieku jest trochę inaczej, bo dla 45 proc. przestaje być ważny. Jak tę różnicę tłumaczyć?
Można to wyjaśnić właśnie podejściem społeczno-kulturowym, bo tak naprawdę nie ma żadnych podstaw, by kobiety w dojrzałym wieku nie mogły czerpać radości z seksu i z własnej seksualności. Żyjemy w kraju, gdzie nadal obowiązują pewne stereotypy związane z kobiecością i męskością. Często Polki myślą sobie, że „w pewnym wieku” seksu nie wypada już uprawiać. Na szczęście to podejście nieco się zmienia, ale to nie jest jakaś rewolucyjna zmiana. Nasza mentalność wciąż bierze górę. Dodatkowo kwestie światopoglądowe spychają seksualność na drugi plan i to przekłada się na podejście do seksu. Równocześnie pokutuje przekonanie, że mężczyzna może w każdym wieku uprawiać seks, a kobieta nie.
Dlaczego wiele dojrzałych kobiet ucieka przed seksem, nie daje sobie prawa do przeżywania swojej seksualności?
To znów kwestia kulturowo-społeczna, która nakłada na kobiety ograniczenia. W kulcie ciała, z jakim mamy do czynienia w ostatnich latach w mediach, kobiety żyją często z przekonaniem, że ich dojrzałe ciała nie są atrakcyjne, bo się starzeją, marszczą i przybywa kilogramów. Wolą się przykrywać niż się pokazać. I choć mają ochotę na seks i chciałyby się kochać, to nie potrafią, podobnie jak mężczyźni, o tym rozmawiać. A przecież tutaj nie chodzi tylko o ciało. Nie tylko ono się liczy, ale istotna jest atmosfera, relacja między dwojgiem ludzi. Poza tym po latach mężczyzna też nie jest już Apollem. Też się zmienia. Podstawą satysfakcjonującego życia seksualnego, bez względu na wiek, jest rozmowa.
Czyli rozmowa jeszcze przed grą wstępną…
Tak właśnie powinno być. Rozmowa jest równie ważną częścią relacji jak seks.
Ale jak o tę seksualność po latach dbać? Niektórzy się poddają, zakładają nowe związki, gdy ognia coraz bardziej brakuje…
I tutaj panią zaskoczę. Gdy robiliśmy badanie i pytaliśmy osoby będące po pięćdziesiątce, czy jeśli miałyby szansę zmienić partnerkę lub partnera życiowego, zrobiłyby to – większość odpowiedziała, że nie. Brak chęci na seks uzasadniają jednak nie tyle tym, że zaszły jakieś zmiany w ich wyglądzie, ale w charakterze. Partner staje się niemiły, złośliwy, wulgarny, gderliwy, mało opiekuńczy. W długoletnim związku nie chodzi o to, by wariować cały czas na swoim punkcie, wskrzeszać namiętność i pożądanie, ale dbać o siebie, dotykać się, być czułym, życzliwym.
Nie wszystkie pary z długim stażem potrafią zgodnie w sklepie wybierać produkty na obiad. Wtedy myślę sobie, że oprócz miłości ważna jest też przyjaźń…
Często moich pacjentów pytam, czy się lubią. Czy pani lubi męża, czy pan lubi żonę? A oni często odpowiadają, że kochają. A ja dopytuję, czy się lubią. Oni powtarzają, że się kochają, choć oczywiście już nie tak jak na początku znajomości. A w życiu przecież jest tak, że można kochać kogoś wbrew sobie, widząc, że nie jest to łatwy i odpowiedni partner dla nas. Lubienie zaś osoby, z którą się żyje, daje jeszcze dodatkowe przyjemności. Po prostu lubi się z taką osobą przebywać, rozmawiać.
Ale czy w lubieniu może być seksualność?
Ludzie lubią się przytulać, zasypiać wtuleni, czuć bliskość, widzieć uśmiech. To jest właśnie seksualność. Często przed seksem uciekamy ze względu na problemy zdrowotne, osłabienie organizmu, brak satysfakcji, i nie dajemy sobie szansy na to, by się po prostu przytulać, dotykać, obejmować. Boimy się tego, że to zachęta do seksu, a współżyć nie chcemy, dlatego coraz bardziej się dystansujemy. A właśnie chodzi czasem tylko o to, by być blisko. Wystarczy dotyk, złapanie za rękę, pocałunek. To też buduje bliskość. Jeśli w związku któraś ze stron nie ma ochoty na seks, to wcale nie znaczy, że nie kocha. I znowu powtórzę – rozmawiajmy ze sobą o tym.
Statystyki pokazują jednak, że rozwodów przybywa. Ludzie rozchodzą się coraz częściej.
Żyjemy coraz dłużej i rzeczywiście tych rozwodów przybywa. Musimy się przyzwyczaić do tego, że ludzie na różnych etapach życia będą zamykali jedne związki i wchodzili w kolejne. I to też jest umiejętność związana z komunikacją. Większość Polaków jednak nie potrafi się rozstać z klasą. Musimy dać sobie większe prawo do samostanowienia, do przyjemności i bycia singlem, jeśli tak chcemy. Za wszelką cenę nie można pozostawać w związku. Czasem warto się rozstać, by odzyskać godność. Bywają związki przez lata toksyczne. Sztuką tak naprawdę jest zamykanie związku i wchodzenie w nowy.
Poza tym coraz więcej osób uświadamia sobie swoje potrzeby seksualne i nie boi się do nich przyznawać. Niektórzy dopiero po wielu, wielu latach dochodzą do tego, że ich płeć biologiczna nie jest zgodna z psychiczną. Dlatego tak ważna jest wiedza seksualna, by być świadomym siebie. Mam starszych pacjentów, którzy u schyłku swojego życia, dopiero teraz przyznają się, że czują niezgodność płci...
A wracając jeszcze do seksu w dojrzałym wieku. Menopauza i andropauza nie odcinają nas wcale od przeżyć seksualnych…
Wręcz przeciwnie. Menopauza u niektórych kobiet powoduje duży apetyt na seks, bo pozwala im wyzbyć się lęku związanego z zajściem w ciążę. Satysfakcja z seksu w całym naszym życiu mocno związana jest z naszym trybem życia. Często zmęczenie, stres powodują, że spychamy go na dalszy plan. Seks to nie jest czyn społeczny, warto o tym pamiętać. Nie chce nam się, ale uprawiamy go, bo czujemy się zobowiązani. Jak można współżyć, gdy jesteśmy zestresowani i zmęczeni? To dotyczy ludzi nie tylko młodych.
Wielu mężczyzn dostrzega wraz z wiekiem, że apetyt na seks partnerki jest dużo większy niż ich. Z tym też się trzeba liczyć. Mężczyźni robią się bardziej wycofani. I tutaj warto uświadomić sobie, że seks to nie tylko seks polegający na penetracji. Może być oralny, można też wzbogacić go gadżetami. Ale znowu. Trzeba o tym ze sobą w związku rozmawiać. Nie można też zakładać, że seks na późniejszym etapie życia jest obowiązkowy, że wszyscy muszą odczuwać popęd i mieć ochotę na seks. Otóż nie muszą. Jeśli nie mają ochoty, to nie muszą się kochać.
