Słownik pojęć medycznych

ADHD jest zaburzeniem neurorozwojowym, pojawiającym się w dzieciństwie i obejmuje:

• problemy z koncentracją uwagi,
• pobudzenie;
• problemy z kontrolą reakcji.

Te problemy wiążą się z mniejszą zdolnością człowieka do kontroli swojego zachowania. Dotkniętym jest nim ok. 5 proc. populacji.

ADHD to nie choroba, a zaburzenie neurorozwojowe występujące u dzieci, młodzieży i dorosłych, dlatego trzeba nauczyć się z nim żyć.

Trzy główne objawy ADHD:

• nadmierna aktywność ruchowa,
• trudności z koncentracją uwagi
• impulsywność.

Objawy muszą się utrzymywać przez co najmniej 6 miesięcy i występować we wszystkich środowiskach, w których przebywa dziecko (a nie - tylko w szkole albo przedszkolu).

Diagnozę stawia się po 5 r. ż. Opiera się na obserwacji dziecka i doświadczeniu lekarza. Sprawdza się, jak dziecko funkcjonuje w klasie, grupie rówieśniczej i w domu. Bardzo ważne jest, by podczas diagnozowania porównywać dziecko do grupy rówieśniczej. Jeżeli porównamy trzylatka z dziesięciolatkiem, to trzylatek zawsze będzie bardziej ruchliwy, mniej skoncentrowany i bardziej impulsywny niż dziecko od niego o kilka lat starsze. Dziecko z nadpobudliwością psychoruchową jest „bardziej”. Bardziej ruchliwe, bardziej impulsywne i ma większe trudności z koncentracją uwagi niż rówieśnicy.

Co robić?

Jeśli rodzice są zaniepokojeni zachowaniem swojego dziecka, powinni się zgłosić do poradni pedagogiczno-psychologicznej. Tam psycholog zbierze wywiad od rodziców. Przeprowadzi szereg badań sprawdzających, skąd mogą się u dziecka pojawiać trudności z koncentracją, z czego może wynikać impulsywność czy nadmierna ruchliwość. Powodów może być wiele: zaczynając od obniżonych możliwości intelektualnych dziecka, poprzez trudności z przetwarzaniem informacji słuchowej czy wzrokowej, dysleksję, trudności z rozumieniem sytuacji społecznych po zaburzenia widzenia czy słyszenia lub nieodpowiednie metody wychowawcze.

Jest wiele teorii na temat tego, co powoduje ADHD. Obecnie najbardziej prawdopodobna dotyczy dziedziczenia. Jeśli któreś z rodziców ma ADHD, to jest duże prawdopodobieństwo, że dzieci też będą je miały. Wiemy, że mózg dzieci nadpobudliwych funkcjonuje inaczej niż u dzieci bez tego zaburzenia. Może mieć to związek z mechanizmem przekazywania dopaminy lub niższą aktywnością mózgu w płatach czołowych - odpowiedzialnych za planowanie, kontrolowanie impulsów. Cały czas trwają badania.

Bycie rodzicem dziecka nadpobudliwego to ciężka praca. Podstawą pomocy dziecku jest postawa rodziców: ich negatywne emocje są jednym z dużych stresorów dziecka. Opiekunowie muszą zatem zaakceptować, że zaburzenie nie jest niczyją winą.

W toku terapii uczą się rozpoznawania, kiedy pewne zachowanie to objaw zaburzenia, a kiedy niegrzeczność. Istotne są:

• otoczenie, w jakim rodzina przebywa,
• rozpoznanie, które bodźce stresują dziecko,
• jakie sytuacje i bodźce wywołują większe pobudzenie dziecka.

Nasilaniu objawów ADHD sprzyjają niektóre metody wychowawcze takie jak:

• krzyk na dziecko,
• nadmierne karanie,
• niedostrzeganie osiągnięć,
• nadmierne wymagania niedostosowane do możliwości dziecka,
• nuda.

Dzieciom nadpobudliwym pomaga stały rozkład dnia. Ponieważ łatwo się rozpraszają, warto, by na biurku miały tylko niezbędne przedmioty do działania.

Heinrich Hoffmann, pediatra i neurolog, po raz pierwszy opisał „wiercipiętę” w 1845 r. To quasi-metafora dziecka z zaburzeniem koncentracji, ruchliwego motorycznie. Dr Hoffmann wiedział, o czym pisze, bo w codziennej pracy spotykał takie dzieci.

ADHD to akronim angielskiej nazwy zaburzenia: Attention Deficit Hyperactivity Disorder, czyli "zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi”. W Polsce od 1996 r. obowiązuje nazewnictwo używane w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych zatem to samo zaburzenie będzie sklasyfikowane jako „zaburzenia hiperkinetyczne”.

gap

Zaburzenia mówienia dotyczące zarówno formułowania wypowiedzi (afazja ruchowa), jak i ich rozumienia (afazja czuciowa). Może też wystąpić afazja mieszana (ruchowo-czuciowa), kiedy pacjent nie jest w stanie ani zrozumieć mowy, ani się wypowiadać (ten rodzaj afazji zdarza się najczęściej). Może też wystąpić afazja częściowa (tzw. dysfazja).

Afazję rozpoznaje się wówczas, gdy pacjent poprzednio nie miał problemów z mówieniem -  rozmawiał prawidłowo, był w stanie wyrazić swoje myśli i rozumiał, co do niego mówią inni i nagle zaczynają się problemy w komunikacji. 

Afazja najczęściej pojawia się nagle i zawsze świadczy o chorobie w mózgu - nie zdarza się osobom, u których ten organ funkcjonuje prawidłowo. Zaburzenie to jest konsekwencją uszkodzenia struktur mózgu odpowiedzialnych za funkcje językowe. 

Przyczyny afazji:

• udar mózgu
• guz mózgu
• urazy mózgu
• choroby zwyrodnieniowe ośrodkowego układu nerwowego (np. otępienie czołowo-skroniowe)
• miejscowe stany zapalne, 
• miażdżyca tętnic mózgowych (w tym przypadku afazja może rozwijać się stopniowo).

mw, zdrowie.pap.pl

źródło: 
Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, wyd. Medycyna Praktyczna 2013
Artykuł specjalistyczny na portalu Medycyna Praktyczna

Nadwrażliwość na jeden lub więcej produktów spożywczych. U dzieci najczęściej występuje alergia na jajka i mleko krowie, u dorosłych na orzechy, niektóre przyprawy, cytrusy, ryby czy owoce morza.

Najczęściej występujące objawy:

• Nudności,
• Wymioty,
• Ból brzucha,
• Biegunkę,
• Wysypka,
• Obrzęk twarzy, oczu, warg czy języka,
• Swędzenie gardła czy uszu.

Mogą się pojawić także objawy pochodzące od towarzyszących chorób alergicznych (związane z atopowym zapaleniem skóry  czy wstrząsem anafilaktycznym). Niektóre dzieci w wyniku alergii źle śpią, są rozdrażnione i mają problemy z nawracającym zakażeniem dróg oddechowych.

Objawy alergii najczęściej ulegają złagodzeniu w wyniku eliminacji z diety uczulającego produktu.

Źródło: „Collins. Słownik encyklopedyczny MEDYCYNA”, wyd. RTW, Medycyna Praktyczna, NHS

Uzależnienie od alkoholu charakteryzujące się ciągłą potrzebą jego spożywania. W ostatnim czasie terapeuci często rozróżniają picie ryzykowne i picie szkodliwe (to ostatnie przynosi skutki w postaci stopniowej degeneracji zdrowia i życia społeczno-psychologicznego; ryzykowne - nie przynosi jeszcze wielu szkód). 

Wysokie stężenie alkoholu we krwi wpływa na uszkodzenie wątroby, śluzówki żołądka, układu nerwowego oraz serca i mięśni szkieletowych.

Najczęściej uzależnieni nie przyznają się do problemów z alkoholem (stosują cały system zaprzeczeń i usprawiedliwień, nie chcąc dopuścić prawdy o źródle problemu, np. "Nic wielkiego się nie stało, że tam nie pojechałem", "Miałam stresujący dzień. Jedno piwo nie szkodzi" itp.).

Zwykle osoby bliskie są współuzależnione, tj. przyjmują system zaprzeczeń i usprawiedliwień od pijącej osoby. 

W przypadku uświadomienia sobie problemu z piciem własnym lub bliskiej osoby należy szukać pomocy w specjalnych poradniach leczących uzależnienia.

Źródło: „Collins. Słownik encyklopedyczny MEDYCYNA”, wyd. RTW;

PARPA

To najczęstsza przyczyna otępienia (czyli zaburzeń funkcji poznawczych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja czy liczenie) u osób w starszym wieku. Choroba rozwija się wskutek zanikania neuronów (komórek nerwowych) w mózgu oraz poważnych zaburzeń w komunikacji pomiędzy neuronami. Ryzyko zachorowania istotnie zwiększają następujące czynniki: 

• starszy wiek (powyżej 65. r.ż.), 
• niskie wykształcenie, 
• niska aktywność fizyczna, 
• ubogie kontakty społeczne i rodzinne, 
• predyspozycje genetyczne. 

Objawy choroby Alzheimera

Rozpoznanie tej choroby nie jest wcale łatwe, zwłaszcza na wczesnym etapie jej rozwoju. Pierwsze, subtelne symptomy choroby są często bagatelizowane, z uwagi na fakt, że przypominają naturalne objawy starzenia się. Często jednak są też mylone z objawami innych chorób, np. depresji. 

Objawy choroby różnią się w zależności od fazy jej rozwoju: 

• Pierwsza faza - zapominanie nazwisk, słów, objawy depresji, rozdrażnienia, niepokoju, podejrzliwości, zaburzenia równowagi i upadki.
• Druga faza - chory nie poznaje bliskich, gubi się w najbliższym otoczeniu, bywa agresywny, może mieć omamy i urojenia, silny lęk przed samotnością.
• Trzecia faza - chory nie potrafi samodzielnie jeść, przestaje samodzielnie poruszać się, pojawiają się bolesne zgięciowe przykurcze kończyn, mogą pojawić się objawy padaczkowe, niekontrolowane oddawanie moczu i kału. 

Im wcześniej wykryje się chorobę Alzheimera i zacznie ją leczyć, tym lepiej. Dzięki temu chory może dłużej zachować sprawność i kontakt z otoczeniem. Jest to niezwykle ważne m.in. z punktu widzenia opiekuna / opiekunów chorego, którymi najczęściej są członkowie najbliższej rodziny. Eksperci podkreślają, że opiekowanie się chorym na Alzheimera czy inne zespoły otępienne jest zadaniem niezwykle obciążającym (fizycznie i psychicznie), a w bardziej zaawansowanych fazach rozwoju choroby często wręcz niemożliwym do udźwignięcia. 

Vik

Źródło: 

Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii  i Rehabilitacji w Warszawie. 

Anemia, nazywana też niedokrwistością, jest najczęstszym zaburzeniem krwi. Rozwija się z powodu zbyt małej liczby czerwonych krwinek (erytrocytów) lub niedostatecznej ilości zawartej w nich hemoglobiny, której zadaniem jest właściwe utlenowanie tkanek. 

Wyodrębniono wiele typów niedokrwistości, które różnią się przyczynami i metodami terapii. Niektóre typy anemii są dziedziczne. Najczęściej występuje – stosunkowo łatwa do leczenia – anemia spowodowana niedoborem żelaza. Pierwiastek ten stanowi podstawowy element składowy hemoglobiny, zapewniający prawidłową budowę i działanie krwinki czerwonej. Profilaktyka zachorowania na niedokrwistość z niedoboru żelaza obejmuje głównie prawidłową dietę.

Objawy: 

• osłabienie, męczliwość
• upośledzenie koncentracji i uwagi,
• bóle i zawroty głowy,
• kołatanie serca, 
• duszności,
• bladość skóry 
• osłabienie jakości włosów (stają się cienkie, łamliwe, łatwo wypadają)
• zmiany na paznokciach (podłużne prążki i rowki)
• suchość skóry. 

Nietypowym objawem (zwłaszcza u dzieci)  może być tzw. spaczone łaknienie, czyli nieodparta chęć na np. krochmal, surowy ryż, glinę lub kredę.

W zależności od nasilenia anemii wyróżnia się:

• niedokrwistość łagodną,
• niedokrwistość umiarkowaną,
• niedokrwistość ciężką,
• niedokrwistość zagrażającą życiu.

Najbardziej narażone na niedokrwistość są kobiety w ciąży, osoby starsze i przewlekle chore.

mw
źródło: mp
 

Anhedonia

Anhedonia (z greckiego: an – „bez”, hedone – „przyjemność”) niezdolność do odczuwania przyjemności (zarówno zmysłowej, cielesnej jak i emocjonalnej, intelektualnej czy duchowej) i radości.

Chodzić może o takie sytuacje jak radość ze spotkania z bliskimi, z wykonywania ulubionych do tej pory czynności czy ogólną radość życia. Osoby cierpiące na anhedonię doświadczają często zobojętnienia, „znieczulenia emocjonalnego”, mają trudności z empatią oraz odczuwaniem zarówno pozytywnych jak i negatywnych emocji.

Anhedonia jest częstym objawem depresji, ale może być również efektem niepożądanego działania niektórych leków przeciwdepresyjnych., dlatego pacjenci chorujący na depresję lub leczeni z innego powodu (np. z powodu zaburzeń lękowych) lekami przeciwdepresyjnymi powinni informować na bieżąco lekarza psychiatrę lub psychoterapeutę o ewentualnym pojawieniu się lub nieustępowaniu objawów anhedonii.

Zarówno anhedonia pierwotna (wynikająca z depresji) jak i wtórna (wywołana przez leki przeciwdepresyjne) jest zjawiskiem uleczalnym.

mw

źródło: synapsis.pl

Anoreksja to typowo kobieca dolegliwość - u kobiet występuje ok. 10 razy częściej niż mężczyzn, jednak w ostatnim okresie częstość tego zaburzenia u mężczyzn znacząco się zwiększa.

Najczęściej dotyczy młodych dziewcząt w okresie pokwitania lub młodych kobiet, między 15. roku życia, ale obserwuje się obniżanie się wieku zachorowania.

Zaburzenie to polega na nieustannym podejmowaniu działań prowadzących do utraty masy ciała i podtrzymywaniu małej masy ciała przez pacjenta, przy czym masa ciała wynosi co najmniej 15% poniżej oczekiwanej normy dla wieku i wzrostu.

Charakterystyczne dla tych chorych jest zaburzone postrzeganie obrazu własnego ciała („nadal jestem zbyt gruba”), któremu towarzyszy lęk przed przytyciem. Osoba cierpiąca na anoreksję często sprawdza, ile aktualnie waży, z niepokojem przyjmując nawet minimalny wzrost w tym zakresie i z satysfakcją dalszą redukcję masy ciała (lub okresowo – utrzymywanie małej masy ciała na określonym poziomie). Czasami też w celu utraty „spożytych kalorii” stosuje długotrwałe, wyczerpujące, forsowne ćwiczenia fizyczne, np. nawet kilkugodzinny codzienny marsz szybkim krokiem.

Z czasem ograniczenia w jedzeniu stają się coraz poważniejsze, chory wciąż zmniejsza ilość i kaloryczność (a co za tym idzie – wartość odżywczą) posiłków, co przynosi mu satysfakcję. Jednocześnie zaniża coraz bardziej „limit wagi”, który stara się osiągnąć. Jednocześnie kiedy otoczenie dostrzega już problem, zaczyna on „ukrywać”, że ogranicza jedzenie, np. oszukuje, że „spożywa posiłki” samotnie, a w rzeczywistości wyrzuca jedzenie.

Anoreksji mogą towarzyszyć psychiczne, takie jak:

- obniżenie nastroju,

- poczucie braku sensu życia,

- myśli samobójcze,

- napięcie,

- lęk,

- drażliwość,

- zaburzenia snu.

Z czasem, w wyniku niedożywienia, do zaburzeń psychicznych dołączają się zaburzenia somatyczne, metaboliczne czy neuroendokrynologiczne.

Charakterystycznymi cechami tego zaburzenia jest:

- nieprawidłowo niska masa ciała (co najmniej 15% poniżej należnej),

- strach przed przybraniem na wadze

- nadmierne skoncentrowanie uwagi na swoim wyglądzie i wadze.

- zaburzenia hormonalne, w tym m.in. brak miesiączki (utrata trzech następujących po sobie cykli menstruacyjnych)

- niższe tętno oraz temperatura,

- zaburzenia rytmu serca,

- obniżony poziom cukru (inaczej hipoglikemia) i lipidów (w tym cholesterolu),

- spadek odporności,

- wyniszczenie organizmu (m.in. zaniki mięśni, bladość, suchość i łuszczenie się skóry, niedokrwistość, pogarszający się stan włosów, cery i paznokci, próchnica zębów).

Anoreksja może mieć przebieg falowy z okresami mniejszego lub większego ograniczania odżywiania się, może także, przebiegać z napadami nadmiernego lub „normalnego” sposobu jedzenia, z następującymi po tym wymiotami czy stosowaniem środków przeczyszczających.

Anoreksja wymaga leczenia, ponieważ w miarę jej rozwoju dochodzi do bardzo poważnych zaburzeń somatycznych i psychicznych, a w około 10–20% przypadków zaburzenie to kończy się śmiercią.

mw

Źródło: mp.pl

Umiejętność bezpośredniego, stanowczego i uczciwego wyrażania własnych uczuć, potrzeb czy opinii, bez odczuwania wewnętrznego dyskomfortu i lęku, a także, co bardzo istotne – z zachowaniem szacunku dla praw, opinii i uczuć innych osób.

Na tym jednak nie koniec. Poza umiejętnością śmiałego wyrażania siebie, kolejnymi elementami asertywności są także: zdolność przyjmowania krytyki oraz umiejętność odmawiania w sposób nie raniący innych. Asertywność oznacza więc postawę szacunku wobec siebie i innych osób, sprzyjającą lepszej komunikacji z innymi ludźmi, lecz przede wszystkim stwarzającą człowiekowi możliwość bycia w pełni autentycznym (bycia sobą). Daleko jej więc do egoizmu czy agresywności, z którymi czasem jest błędnie wiązana.

Psycholodzy podkreślają, że asertywność jest umiejętnością nabytą, a więc można się jej nauczyć! Służą do tego m.in. prowadzone przez specjalistów tzw. treningi asertywności.

Na koniec warto dodać, że asertywność obok empatii uznawana jest za jeden z kluczowych elementów tzw. inteligencji emocjonalnej.

Vik

Źródło:

„Słownik psychologii”, red. Jerzy Siuta, wyd. Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2009

To przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która powoduje nadreaktywność oskrzeli.  

Charakterystyczne dla tej choroby są:

• świszczący oddech
• duszności
• uczucie ściskania w klatce piersiowej
• kaszel 

Niektórzy czują się najgorzej podczas aktywności fizycznej, inni w nocy.

Ograniczenie przepływu powietrza jest spowodowane przez: 

• skurcz mięśni gładkich 
• obrzęk błony śluzowej oskrzeli, 
• tworzenie czopów śluzowych, 
• przebudowę ściany oskrzeli. 

Podstawa rozpoznania jest wywiad lekarski i ocena objawów. W przypadku dorosłych diagnoza na ogół nie sprawia problemów. Na jej potwierdzenie wykonuje się badanie spirometryczne (bez podania leków przed badaniem) lub testy prowokacyjne.

Ze względu na etiologię astmę dzieli się na:

• alergiczną, która najczęściej rozpoczyna się w dzieciństwie. U jej podłoża leżą mechanizmy IgE-zależne oraz choroba atopowa
• niealergiczną, najczęściej osób dorosłych, ten rodzaj astmy zazwyczaj ma cięższy przebieg 

Choć przyczyny astmy wciąż nie są do końca poznane, to wśród czynników ryzyka wymienia się predyspozycje genetyczne, narażenie środowiskowe na substancje, które mogą wywoływać reakcje alergiczne i podrażniać drogi oddechowe.

O ile nie zawsze da się zapobiec tej chorobie (ze względu na uwarunkowania genetyczne profilaktyka astmy nie jest możliwa), to w sporej mierze można uniknąć jej zaostrzeń, do których dochodzi często w reakcji na czynniki środowiskowe i/lub nieprzyjmowanie zalecanych leków.

Zaostrzenia mogą rozwijać się stopniowo (kilka godzin, dni, a nawet tygodni) lub występować gwałtownie (w ciągu kilku minut lub godzin). Mogą mieć przebieg łagodny, umiarkowany lub ciężki i może doprowadzić nawet do śmierci.

Nieleczona lub źle leczona astma z czasem powoduje nieodwracalnych ograniczeń przepływu powietrza przez drogi oddechowe.

Czynniki wyzwalające napady i zaostrzenia astmy: 

• alergeny (np. roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt domowych, pleśnie, grzyby, pyłki roślin),
• zakażenia układu oddechowego (głównie wirusowe),
• zanieczyszczenia powietrza (w tym także dym tytoniowy, nieszczelne piece i kominki, chemiczne substancje drażniące, opary farb itp.),
• wysiłek fizyczny,
• silne emocje,
• zmiany pogody,
• leki (β-blokery, NSLPZ), pokarmy i dodatki do żywności.

U większości chorych długoterminowe wyniki leczenia  są dobre. Regularne wcześnie rozpoczęte leczenie przeciwzapalne zapewnia kontrolę choroby.

Prawidłowe leczenie astmy umożliwia normalne funkcjonowanie. Chorym zaleca się aktywność fizyczną, zwłaszcza pływanie, jednak chorzy z astmą ciężka powinni unikać natężonej aktywności fizycznej gdy powietrze jest zimne, suche lub bardzo zanieczyszczone.

Unikanie palenia papierosów w czasie ciąży i po urodzeniu zmniejsza ryzyko rozwoju chorób oddechowych przebiegających ze świszczącym oddechem u dzieci. Karmienie piersią chroni przed wystąpieniem świszczącego oddechu we wczesnym dzieciństwie, ale nie  zapobiega zachorowaniu na astmę w późniejszym wieku. 

Według danych WHO na astmę choruje ponad 235 mln osób na całym świecie, ale wiele przypadków jest nierozpoznanych. W Polsce objawy astmy ma pond 4 mln osób. 

mw

Źródło: 

„Interna Szczeklika: Podręcznik chorób wewnętrznych” (2013), wyd. Medycyna Praktyczna
https://ginasthma.org
https://www.mp.pl
 

To zaburzenie neurorozwojowe, co oznacza, że w okresie rozwoju ośrodkowego układu nerwowego doszło do zaburzeń w kształtowaniu funkcji mózgu.

W pierwszym okresie rozwoju zaburzenie dotyczy głównie nieprawidłowości w rozwoju odbierania i przetwarzania bodźców sensorycznych. Przejawia się to m.in.

• problemami w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego,
• braku lub osłabieniu reakcji na bodźce dźwiękowe, zwłaszcza na wołanie po imieniu,
• może także występować nadwrażliwość na dotyk, światło, dźwięki.

Zaburzenia autystyczne mają bardzo zróżnicowany charakter, nie tworzą jednolitego obrazu. Mogą mieć różne symptomy i inną głębokość zaburzeń, dlatego w literaturze światowej używa się określenia „spektrum zaburzeń autystycznych” (z ang. Autism Spectrum Disorder, w skrócie ASD).

Nie wiadomo, jaka jest przyczyna zaburzeń. Nie są nią szczepienia; w ostatnim czasie wskazuje się na pewne skłonności genetyczne - jeśli jedno dziecko w rodzinie ma autyzm, jego brat lub siostra mają większe ryzyko tego zaburzenia. Czynniki środowiskowe także mogą odgrywać rolę w powstawaniu autyzmu, na co wskazuje fakt, że nie wszystkie bliźnięta jednojajowe mają autyzm (bywa, że ma to zaburzenie tylko jedno z bliźniąt). Istnieje związek pomiędzy wiekiem rodziców a występowaniem autyzmu (im starsi, tym częściej jest diagnozowany).

Wśród osób autystycznych są osoby głęboko niepełnosprawne, niemówiące, bardzo słabo funkcjonujące społecznie oraz lepiej funkcjonujące, posługujące się mową, posiadające pewien stopień umiejętności społecznych, a czasem wyróżniają się ponadprzeciętnym poziomem niektórych sprawności intelektualnych. 

Dziecko autystyczne wraz z rodziną powinno uczestniczyć w terapii.

Autyzm cztery razy częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek. Naukowcy podają, że dotyczy od 1 do 3 proc. populacji.

gap

Brak lub niedobór witaminy lub kilku witamin w organizmie. Powstaje najczęściej w wyniku nieodpowiedniej diety. Powoduje to problemy w procesie przemiany materii, np. duży niedobór witaminy C powoduje szkorbut, duży niedobór witaminy A - kurzą ślepotę.

Prawidłowy (nie za wysoki ani nie za niski) poziom witamin zapewnia u osób zdrowych urozmaicona i zbilansowana dieta (odpowiednia dla wieku, płci ilość kalorii, dużo warzyw i owoców, nabiału, produktów bogatych w błonnik, mało wysoko przetworzonych produktów, mało mięsa, odpowiednia ilość tłuszczu, zwłaszcza z ryb i roślin).

W leczeniu niewielkich niedoborów witamin wystarczy modyfikacja diety. Jeśli taka modyfikacja nie jest skuteczna, należy udać się do lekarza w celu zbadania źródła problemu (przyczyną awitaminozy mogą być choroby, na przykład upośledzenie wchłaniania składników odżywczych w przewodzie pokarmowym).

Źródła: „Collins. Słownik encyklopedyczny MEDYCYNA”, wyd. RTW; Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej IŻŻ).