Słownik pojęć medycznych

To metoda diagnostyczna, która pozwala zobaczyć "od środka" górny odcinek przewodu pokarmowego, a zatem: przełyk, żołądek oraz dwunastnicę. W razie potrzeby w trakcie tego badania można też pobrać wycinki z tkanki tych narządów do oceny histopatologicznej, ale nie tylko: można też usunąć polipy oraz zatamować krwawienia z owrzodzeń czy żylaków powstałych w górnym odcinku układu pokarmowego. Gastroskopia jest także jednym z badań umożliwiających ocenę skali zakażenia bakterią Helicobacter pylori. Bakteria ta związana jest m.in. z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, zapaleniem błony śluzowej żołądka oraz rakiem żołądka.

W literaturze fachowej używa się również nazw „endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego”, „ezofagoduodenoskopia” i „panendoskopia”.

Jest to niezwykle skuteczne badanie, pozwalające wykryć m.in. polipy, które - nieleczone - mogą przerodzić się w zmiany nowotworowe.

Wiele osób ma obawy przed gastroskopią ze względu na to, że nie jest ona przyjemna – przez jamę ustną lekarz wkłada endoskop - cienką rurkę z kamerą, która penetruje układ pokarmowy. Można wykonać ją w znieczuleniu ogólnym, czyli krótkim uśpieniu. Wymaga też miejscowego znieczulenia wnętrza jamy ustnej. Jeśli wykonywana jest tylko ze znieczuleniem miejscowym, kluczowa dla komfortu pacjenta jest jego współpraca z lekarzem przeprowadzającym badanie, czyli na przykład zapewnienie spokojnego oddychania podczas badania. Pobieranie wycinków nie jest bolesne, najczęściej zgłaszane dolegliwości to kłopot z odruchem wymiotnym w trakcie badania i trudność z "połknięciem" endoskopu.

Wskazania do badania górnego odcinka przewodu pokarmowego są bardzo szerokie. Badanie to powinni mieć wykonane chorzy, gdy powstaje potrzeba postawienia, rozpoznania bądź różnicowania między chorobami dającymi podobne objawy.

Wskazaniami do gastroskopii diagnostycznej:

• przewlekłe bóle brzucha
• podejrzenie celiakii
• krwawienie z przewodu pokarmowego,
• podejrzenie choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy,
• nasilenie uporczywych objawów, takich jak odbijanie, zgaga, pieczenie w przełyku i żołądku,
• podejrzenie choroby nowotworowej 
• usuwanie polipów lub ciała obcego z przewodu pokarmowego,
• kontrola po przebytym wycięciu żołądka lub innej operacji onkologicznej górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Jak przygotować się do gastroskopii:

Przed gastroskopią nie wolno jeść i pić co najmniej przez 8 godzin (wyjątkiem jest popicie wodą leków przyjmowanych na stałe). Kilka godzin przed badaniem nie powinno się palić papierosów ani żuć gumy.

Bezpośrednio przed badaniem należy wyjąć protezy zębowe. W przypadku przyjmowania leków zmniejszających krzepliwość krwi lekarz może podjąć decyzję o odstawieniu lub zamianie ich na inne preparaty.

Po badania przez bardzo krótki okres czasu można odczuwać dolegliwości przy połykaniu.

mw, zdrowie.pap.pl

źródło: Artykuł o gastroskopii na portalu Medycyna Praktyczna
 

Dziedzina medycyny zajmująca się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem schorzeń typowych dla wieku podeszłego. W praktyce jednak skupia się ona na pomaganiu seniorom nie tylko w zmaganiach z chorobami (w tym zwłaszcza z wielochorobowością i związaną z nią wielolekowością), lecz również z wieloma innego rodzaju problemami, zagrożeniami i wyzwaniami dotyczącymi codziennego funkcjonowania, które wynikają z naturalnych (fizjologicznych) procesów starzenia się ludzkiego organizmu. 

Do lekarza geriatry powinni zgłaszać się przede wszystkim Ci pacjenci w starszym wieku, którzy cierpią równocześnie na wiele różnych chorób przewlekłych i w związku z tym leczą się u wielu różnych specjalistów oraz biorą wiele różnych leków. Lekarze geriatrzy mają bowiem odpowiednie, interdyscyplinarne przeszkolenie oraz kompetencje do tego, aby prowadzić kompleksową opiekę nad starszymi pacjentami, konsolidując i koordynując w jednym czasie leczenie wielu typowych dla tego wieku chorób. 

Dzięki temu można m.in. zaoszczędzić dużo czasu i energii, unikając wielu dodatkowych wizyt u różnych innych specjalistów, a także zoptymalizować swój „portfel leków”, unikając w ten sposób wielu niepożądanych i potencjalnie niebezpiecznych interakcji między lekami przepisywanymi na różne choroby przez różnych specjalistów. 

Dodajmy, że w naszym kraju do lekarza geriatry można się zapisać po ukończeniu 65. roku życia. 

Wśród chorób i problemów wieku podeszłego, w których leczeniu pomóc może geriatra są m.in.: 

• cukrzyca, 
• nadciśnienie tętnicze, 
• choroby układu sercowo-naczyniowego, 
• zwyrodnienia stawów,
• osteoporoza,
• nietrzymanie moczu, stolca, zaparcia,
• niedożywienie,
• leczeniu bólu przewlekłego,
• niesprawność, zaburzenia poruszania się, upadki, 
• zaburzenia wzroku i słuchu, 
• odleżyny, rany przewlekłe, 
• sarkopenia, zespół słabości, 
• choroby neurologiczne i zaburzenia psychiczne (w tym m.in. demencja, majaczenie, depresja). 
• Podstawą pracy geriatry jest jednak zawsze całościowa (kompleksowa, holistyczna) ocena geriatryczna stanu zdrowia danego pacjenta, dostosowana do jego wieku. 

Vik

Źródło: 

Uniwersytet Trzeciego Wieku przy Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu
 

To nic innego, jak poziom glukozy w surowicy krwi. Poziom ten waha się, m.in.  w zależności od tego, czy jesteśmy po posiłku, czy przed, a także jak długi czas upłynął od posiłku i z jakich składników ten posiłek się składał.

Oznaczenie glikemii w surowicy krwi jest jednym z najistotniejszych badań laboratoryjnych wykonywanych w razie podejrzenia cukrzycy. Prawidłowy poziom glukozy we krwi na czczo wynosi 4,0–5,5 mmol/l (72–99 mg/dl). Niebezpieczna jest zarówno hiperglikemia (zbyt wysoki poziom glukozy we krwi), jak i hipoglikemia (zbyt niski).

jw/

Źródło: Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna
 

Białko roślinne występujące w zbożach: jęczmień, pszenica, żyto. U osób chorych na celiakię doprowadza do wystąpienia objawów choroby, takich jak niskorosłość (u dzieci), zaburzenia wchłaniania, problemy gastryczne, anemia, i wielu innych, które spowodowane są stopniowym zanikaniem kosmków jelitowych. Osoba chora na celiakię, jedząc gluten, może doprowadzić się do śmierci.

Dlatego jedynym postępowaniem w tej chorobie jest całkowita eliminacja glutenu z diety.

Produkty zawierające gluten to nie tylko pieczywo, makarony, ciasta i ciasto wyrabiane z mąki pszennej, żytniej i jęczmiennej. Gluten, np. w postaci błonnika pszennego czy substancji zagęszczających, dodawany jest np. do wędlin, sosów, mieszanek przypraw itp. Dlatego osoba chora na celiakię musi dokładnie czytać etykiety produktów, które chce zjeść.

Od celiakii, której nie da się wyleczyć, należy odróżnić nietolerancję glutenu oraz alergię na to białko. Zarówno nietolerancja, jak i alergia mogą ustąpić.

Lekarze nie zalecają rezygnacji z glutenu osobom zdrowym. Tego typu dieta eliminacyjna może osobom zdrowym zaszkodzić.

jw

To groźna zakaźna choroba wywołana przez prątki gruźlicy należące do Mycobacterium tuberculosis. Kojarzy się z chorobą płuc, ale gruźlica może zaatakować inne narządy. Wbrew pozorom nie jest to schorzenie, które trapiło społeczeństwo w XIX wieku i pierwszej połowie XX wieku.

„Źródłem zakażenia prątkiem jest najczęściej chory, który podczas kaszlu, kichania, odkrztuszania głośnego śmiechu, mówienia, wydala prątki wraz z kropelkami śluzu. Kropelki z zawartymi prątkami unoszą się w powietrzu, wysychają i opadają wraz z wdychanym powietrzem, mogą dostać się do płuc. Tam się "zagnieżdżają". Dochodzi do zakażenia prątkiem. To zakażenie drogą powietrzną, zwane też zakażeniem inhalacyjnym (kropelkowym) jest najczęstszym. Jeden chory prątkujący nie leczony zakaża w ciągu roku średnio od 10 do 15 ludzi” – czytamy na stronie Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc.

Najczęstszą postacią gruźlicy jest gruźlica płuc, ale zmiany gruźlicze mogą występować w każdym z narządów ciała (tzw. gruźlica pozapłucna).

W czynnej gruźlicy płuc występuje kaszel, wykrztuszanie plwociny, czasami krwioplucie, chory ma  objawy ogólnoustrojowe, odczuwa zmęczenie, ma nocne poty, gorączkę, chudnie. Gruźlica pozapłucna powodować może objawy ogólnoustrojowe i objawy zależne od miejsca choroby. 

Szczególnie groźna jest gruźlica, która została wywołana przez prątki oporne na leki.

Ryzyko zachorowania po zakażeniu jest większe u:

• małych dzieci 
• osób z zaburzeniami odporności (zakażenie  HIV kilkudziesięciokrotnie zwiększa ryzyko rozwoju gruźlicy u osoby zakażonej)
• osób w stanach immunosupresji, np. u leczonych lekami stosowanymi w terapii przewlekłych chorób zapalnych o podłożu autoimmunologicznym (np. reumatoidalne zapalenie stawów). 
• z niską masą ciała
• palących papierosy 
• spożywających nadmiernie alkohol.

Zapadalność na gruźlicę i wyleczalność zależy od wielu czynników m.in. od standardu życia, czasu rozpoznania, właściwego leczenia. 

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania gruźlicy są szczepienia, które w Polsce są obowiązkowe i wykonywane zgodnie z "kalendarzem szczepień".

W Polsce istnieje prawny obowiązek zgłaszania zachorowań na gruźlicę. Choć częstość zachorowań znacznie zmalała (wynosi ok. 8 tys. osób rocznie) w Polsce choroba ta jest wciąż znacznie częstsza niż w Europie Zachodniej.

mw, zdrowie.pap.pl

Źródło: Strona internetowa Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc

Grypa to wbrew pozorom groźna zakaźna choroba wirusowa, która może doprowadzić do ciężkich powikłań, które zakończyć się mogą przedwczesną śmiercią, zaostrzeniem współistniejących chorób lub trwałym pogorszeniem zdrowia. Dlatego zalecaną formą profilaktyki, choć nie dającą 100 proc. gwarancji, są szczepienia przeciwko grypie sezonowej, zwłaszcza w grupach osób, które są szczególnie narażone na zachorowania oraz powikłania. 

Grypa jest chorobą zarówno ludzi, jak i zwierząt. Zachorowania u ludzi wywołują typy A i B wirusa grypy. 
Grypę sezonową najczęściej wywołują wirusy podtypów H1N1 i H3N2 (w niektórych sezonach H1N2), w mniejszym stopniu wirus grypy B. To z tych trzech typów wirusa produkowane są szczepionki przeciwko grypie sezonowej.

Droga zakażenia się grypą:

• drogą kropelkową, gdy osoba chora mówi, kicha lub kaszle, a wirus wraz z drobnymi kropelkami śliny przenosi się na inną osobę; jak wskazuje dr Ernest Kuchar w artykule specjalistycznym na portalu Medycyna Praktyczna, wystarczy 1,5 m odległości od chorej osoby, by zakazić się jej wirusem.
• poprzez kontakt bezpośredni, ponieważ np. zarazki rozprzestrzeniaja się w miejscu przebywania chorego (podczas kichania czy kasłania śluz wraz z wirusem przeniesi się np. na rękę, którą chory zakrywa usta)
• drogą pokarmową poprzez kontakt z zakażonymi przedmiotami (niektóre wirusy mogą nawet przez kilka godzin przetrwać w środowisku, np. na klamce, czy przedmiotach codziennego użytku).

Do zakażenia niektórymi szczepami grypy może także dojść w wyniku np. dotykania chorych lub martwych zwierząt – świń, ptaków domowych lub dzikich. Grypą ptaków można się również zakazić w wyniku spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa lub surowych jaj chorych ptaków.

Przechorowanie grypy nie daje odporności na kolejne zachorowanie (jak na przykład w przypadku odry, na którą chorować można tylko raz).

Choroba rozwija się w ciągu 18 – 72 godzin od momentu wniknięcia wirusa do organizmu i trwa, o ile nie dojdzie do powikłań, około 7 dni, ale złe samopoczucie, poczucie słabości i rozbicia zwykle trwają kolejny tydzień lub więcej.

Objawy grypy

Charakterystycznym objawem grypy jest jej nagły początek bez objawów zwiastujących chorobę. Zwykle wysoka gorączka pojawia się nagle i „zwala z nóg”. Chory cierpi ponadto z powodu: 

• złego samopoczucia;
• silnego bólu głowy;
• silnych bólu mięśni i stawów;
• suchego kaszlu.

Co ciekawe, w grypie katar rzadko występuje. Może natomiast pojawić się biegunka czy duszności.

W sytuacji, gdy u chorego na grypę dochodzi do:

• drgawek
• zaburzeń świadomości
• patologicznej senności
• silnych duszności
• odwodnienia (objawiającego się m.in. rzadkim i krótkotrwałym oddawaniem moczu o ciemnożółtej barwie, suchą, papierową i bladą skórą, sennością, zawrotami głowy, omdleniami przy próbie wstania,

wezwij pogotowie.

Powikłania

Grypa to poważna choroba – jej niebezpieczeństwo polega głównie na możliwości wystąpienia licznych powikłań. Szczególnie niebezpieczny jest dla pacjentów z przewlekłymi chorobami, starszych, z obniżoną odpornością, w tym dzieci. Powikłania mogą nawet doprowadzić do zgonu.

Najczęstsze powikłania to:

• zapalenie płuc wywołane przez wirus grypy lub wtórne zapalenie płuc wywołane przez bakterie;
• zapalenie oskrzeli i oskrzelików;
• laryngologiczne, np. zapalenie ucha środkowego (zwłaszcza u dzieci);
• zapalenie mięśnia serca i osierdzia.
• neurologiczne.

Jak chronić się przed grypą

Najlepszą metodą zapobiegania zarażenia wirusem grypy oraz uniknięcia powikłań są szczepienia profilaktyczne. Poza tym należy dokładnie ,myś ręce, zwłaszcza po przyjściu do domu, unikać przebywania w dużych skupiskach ludzkich.

mw/jw

źródło: Strona rządu RP poświęcona grypie

Specjalistyczny artykuł o grypie dr. Ernesta Kuchara na portalu Medycyna Praktyczna