Słownik pojęć medycznych

Dziedziczny Obrzęk Naczynioruchowy (HAE; ang. hereditary angioedema)

To choroba rzadka, która charakteryzuje się nagłymi, bolesnymi i powtarzającymi się napadami obejmującymi różne części ciała m.in. ręce, nogi, brzuch, górne drogi oddechowe lub twarz. 

Objawy mogą różnić się stopniem nasilenia, a przebieg choroby u pacjentów może być odmienny dlatego diagnoza trwa zazwyczaj bardzo długo (w Polsce średnio 13 lat).

Choroba obniża jakość życia pacjentów i zagraża ich życiu. Jeśli obrzęki obejmą krtań, mogą doprowadzić do uduszenia. Życie z taką chorobą oznacza dla pacjentów nieustający lęk o życie. Ataki mogą występować nawet kilkadziesiąt razy w roku, są nieprzewidywalne, a ich pojawieniu się sprzyjają m.in. stres, przyjmowanie leków, uraz fizyczny, zabiegi chirurgiczne i infekcje. 

Obecnie w Polsce dostępne jest wyłącznie leczenie interwencyjne stosowane w razie wystąpienia ostrych napadów choroby lub w profilaktyce przedzabiegowej. Nie jest ono jednak wystarczające, aby zareagować na czas i pozwolić na prawidłową kontrolę objawów. 

mw

Źródło: www.piekniepuchne.org
 

Dziedzina medycyny zajmująca się składem, funkcją, właściwościami i chorobami krwi oraz układu krwiotwórczego. 

Hematologia jest dziedziną interdyscyplinarną, która łączy wiele różnych obszarów nauki i medycyny klinicznej, m.in. serologię, immunologię oraz transfuzjologię. Co więcej, zakres hematologii cały czas się poszerza, m.in. w efekcie rozwoju wielu innych nauk „okołohematologicznych”.

Zarówno działalność naukowa, jak i kliniczna w hematologii, opiera się w głównej mierze na badaniach laboratoryjnych krwi. Podstawowym tego rodzaju badaniem jest morfologia krwi, z której można bardzo wiele wywnioskować na temat aktualnego stanu zdrowia danej osoby. Morfologia i jej wyniki stanowią zatem w praktyce dla lekarzy bardzo często punkt wyjścia do ewentualnego zlecania pacjentom innych, poszerzonych badań, w ramach pogłębionej diagnostyki - w kierunku wykrywania różnego rodzaju chorób. 

Do najczęstszych chorób hematologicznych zaliczamy m.in.:

• ostrą białaczkę limfatyczną,
• ostrą białaczkę szpikową,
• przewlekłą białaczka eozynofilową 
• niedokrwistość,
• nadpłytkowość samoistną,
• przewlekłą białaczkę szpikową,
• zespół mielodysplastyczny,
• pierwotne włóknienie szpiku,
• mastocytozę,
• chłoniaki nieziarnicze, 
• chłoniak Hodgina,
• niedobory odporności,
• skazy krwotoczne,
• szpiczaki plazmocytowe (szpiczak mnogi),
• zespół hamofagocytowy.

mw
 

Hemofilia to uwarunkowana genetycznie, nieuleczalna choroba krwi (tzw. skaza krwotoczna). Częściej chorują na nią mężczyźni. 

Z powodu niedoboru lub całkowitego braku jednego z białek krwi, niezbędnego w procesie jej krzepnięcia, hemofilia charakteryzuje się skłonnością do nadmiernego krwawienia w obrębie tkanek i narządów po urazie lub bez żadnej przyczyny.

Rodzaje hemofilii

• Hemofilia A (występującą częściej) - charakteryzuje się niedoborem czynnika VIII krzepnięcia (globuliny przeciwhemofilowej). 
• Hemofilia B, czyli niedobór IX czynnika (osoczowy czynnik krzepnięcia, tzw. czynnika Christmasa). 

Hemofilie A i B są sprzężone z płcią - chorują na nie głównie mężczyźni, a kobiety są nosicielkami. 
W zależności od stopnia niedoboru czynników krzepnięcia wyróżnia się postać ciężką choroby, umiarkowaną oraz łagodną. 

Objawy

Jednym z objawów choroby mogą być częste krwotoki z nosa. Delikatne uderzenie najczęściej kończy się pojawieniem siniaka na skórze, a nawet drobne skaleczenie długo krwawi i nie chce się goić.
U chorych obserwuje się także niedokrwistość, a stolce stają się bardzo ciemne.

Leczenie

Podstawą leczenia hemofilii jest uzupełnienie brakującego czynnika krzepliwości krwi. Zazwyczaj chorzy przyjmują go dwa - trzy razy w tygodniu. W niektórych przypadkach konieczne jest także przetoczenie krwi.

Rokowanie

Kiedyś pacjenci z hemofilią z czasem tracili sprawność - m.in. wskutek wylewów do stawów. Obecnie, dzięki skuteczniejszym terapiom, można z tą chorobą uczyć się, studiować, pracować, zakładać rodzinę, uprawiać sport. Niemniej jednak niektóre rodzaje aktywności nie są wskazane dla pacjentów z hemofilią - to np. wszelkie kontuzjogenne dyscypliny sportowe (np. sporty walki, piłka ręczna, narciarstwo zjazdowe).

Źródło: mp.pl

mw
 

To inaczej niedocukrzenie, a więc obniżenie się poziomu cukru we krwi poniżej prawidłowego poziomu. Konkretnie, chodzi o spadek stężenia glukozy we krwi poniżej progu 70 mg/dl. 

Hipoglikemia może wystąpić zarówno u osób ogólnie zdrowych (tzw. hipoglikemia reaktywna), jak i u osób chorych, w tym zwłaszcza u chorych na cukrzycę, ale także u osób po operacji bariatrycznej, czy też u osób nadużywających alkoholu. 

Do objawów hipoglikemii należą m.in.: pocenie się, drżenie rąk, mrowienie wokół ust, kołatanie serca, uczucie wilczego głodu, zaburzenia koncentracji, osłabienie, niewyraźne widzenie, zaburzenia zachowania (np. agresja).  

Uwaga! Hipoglikemia o dużym nasileniu, zwłaszcza jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia! Grozi utratą przytomności i tzw. śpiączką hipoglikemiczną. 

Jak pomóc osobie z hipoglikemią

Jeśli chory jest przytomny należy mu podać jedzenie, a konkretnie węglowodany (cukry) proste, zawierające 10-20 g glukozy. Może to być np. słodki owoc, 1 łyżka miodu lub dżemu, pół szklanki soku owocowego, cukier płynny w saszetkach albo tabletki z glukozą (produkt dostępny w aptekach). 

Jeśli chory jest nieprzytomny nie wolno go karmić, nie wolno mu również wlewać żadnych płynów do ust, ponieważ może to doprowadzić do zadławienia. Osobę nieprzytomną z powodu hipoglikemii (co można sprawdzić mierząc stężenie glukozy za pomocą glukometru) należy ułożyć w pozycji bezpiecznej (zgodnie z regułami udzielania pierwszej pomocy) i wezwać pogotowie ratunkowe.

Lekarz pogotowia ratunkowego po przybyciu na miejsce zdarzenia zwykle, w przypadku hipoglikemii u nieprzytomnego pacjenta najpierw podaje mu dożylnie stężoną glukozę. Jeśli stan chorego się nie poprawia trafia on do szpitala. 

W związku z poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia, jakie wiąże się z hipoglikemią - w ramach dmuchania na zimne, eksperci radzą, aby każdy chory, który jest nią zagrożony (zwłaszcza ten leczony insuliną) miał przy sobie informację na ten temat – np. specjalną opaskę na rękę lub karteczkę informacyjną. Ponadto, osoby, z którymi chory na cukrzycę leczony insuliną przebywa, powinny o tym wiedzieć i umieć pomóc mu w przypadku gwałtownego niedocukrzenia. Choremu na cukrzycę typu 1 można w takiej sytuacji podać zastrzyk z glukagonem (często osoby chore na cukrzycę noszą go cały czas przy sobie).

Vik

Źródła: 

Medycyna Praktyczna   

NCEŻ
 

Spadek temperatury ciała poniżej normy ( >35^oC). Przyczyną mogą być m.in.:

• nieodpowiedni ubiór w stosunku do temperatury,
• szok termiczny powstały w wyniku nagłego wskoczenia do zimnej wody,
• zbyt niska temperatura w domu.

Najbardziej narażone na hipotermię są niemowlęta i dzieci, osoby starsze, mało aktywne oraz osoby uzależnione od narkotyków u alkoholu.

Objawy:

• zimna i blada skóra,
• przyspieszony oddech,
• drżenie,
• zmęczenie.

Objawy te występują w przypadku, gdy temperatura ciała wynosi od 32^oC do 35^oC. Jeżeli temperatura schodzi poniżej 32^oC, ciało przestaje drżeć i możliwa jest utrata przytomności.

Wskazówki, co robić w razie powyższych objawów:

Przede wszystkim rozgrzać zziębniętą osobę, ale bez masowania kończyn, gorących kąpieli, spożywania alkoholu.

Wyziębiona osoba powinna znaleźć się w ciepłym pomieszczeniu. Jeśli nie jest to możliwe, trzeba położyć ją na izolującym od zimnego podłoża materiale (np. kocu, kurtce), przykryć czymś ciepłym.  W przypadku utraty przytomności trzeba niezwłocznie wezwać pogotowie, udzielić pierwszej pomocy i kontynuować do przyjazdu karetki (źródło: „Collins. Słownik encyklopedyczny MEDYCYNA”, wyd. RTW; nhs.uk).

mz/

Pojęcie to oznacza zbyt niską masę ciała w stosunku do normy (czyli niedobór masy ciała). Innymi słowy chodzi o znaczące niedożywienie organizmu. Pojęcie to stosuje się jednak przede wszystkim w odniesieniu do małych dzieci, niemowląt, noworodków, jak i rozwijających się w łonie matek płodów (hipotrofię płodu nazywa się inaczej wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrastania). 

Istnieje wiele możliwych przyczyn hipotrofii. W przypadku płodu mogą to być m.in. czynniki genetyczne, a także zły stan zdrowia ciężarnej, w tym m.in. trwające w czasie ciąży infekcje wirusowe. W przypadku niemowląt i małych dzieci przyczyną niedostatecznego wzrastania może być rozwijająca się u nich w utajeniu przewlekła choroba (np. metaboliczna) lub też niewłaściwa czy niedostateczna opieka ze strony dorosłych, która może wynikać z trudnej sytuacji życiowej (np. biedy) albo z braku wystarczającej świadomości i odpowiedzialności opiekunów.

W zależności od stopnia nasilenia, a także przyczyny, hipotrofia wiąże się z mniejszym lub większym ryzykiem dla zdrowia (możliwe są różnego rodzaju powikłania i następstwa - począwszy np. od przejściowej, okołoporodowej hipoglikemii, poprzez niedokrwistość, a skończywszy na opóźnieniu i zaburzeniach rozwoju). Dlatego hipotrofii nie można lekceważyć i należy ją monitorować oraz leczyć. Terapia jest najczęściej długotrwała i żmudna (polega na stopniowym wyrównywaniu istniejących niedoborów żywieniowych, wdrażaniu zdrowej, zbilansowanej diety, a także leczeniu ewentualnych chorób współistniejących). U niektórych pacjentów utrudnia ją współwystępujący z hipotrofią słaby (upośledzony) apetyt. 

Dodajmy, że w przypadku noworodków hipotrofię stwierdza się wtedy, gdy ich urodzeniowa masa ciała jest mniejsza niż 2500 g (typowa waga urodzonego o czasie dziecka mieści się w przedziale 3000-3500 g). Jeśli chodzi o starsze dzieci, to uznaje się je za hipotroficzne, gdy niedobór masy ciała mieści się u nich poniżej 3. centyla na siatce centylowej (służącej do oceny rozwoju dziecka).  

Hipotrofia jest też problemem występującym m.in. w anoreksji i innych wyniszczających chorobach, które dotyczą osób w starszym wieku. 

Vik

Źródła: 

The Merck Manual - Podręcznik diagnostyki i terapii (wydanie trzecie polskie).
 
Specjalistyczny artykuł dotyczący hipotrofii z portalu Medycyna Praktyczna.

To metoda diagnostyczna stosowana do oceny stanu jamy macicy, np. wtedy, gdy trzeba ustalić przyczyny niepokojących krwawień, zaplanować leczenie wad macicy, zrostów wewnątrzmacicznych, mięśniaków podśluzówkowych i śródściennych.

Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut i przeprowadza się je w znieczuleniu ogólnym. Polega na wprowadzeniu do jamy macicy przez pochwę i kanał szyjki macicy specjalnego narzędzia optycznego (histeroskopu), wyposażonego w kamerę. Aby badanie było miarodajne, konieczne jest odpowiednie rozszerzenie jamy macicy, które uzyskuje się wprowadzając pod ciśnieniem płyn (najczęściej sól fizjologiczną).

Podobnie jak w przypadku kolonoskopii czy gastroskopii (a zatem endoskopowych badań przewodu pokarmowego) można w trakcie histeroskopii pobrać wycinki do oceny histologicznej oraz usunąć niektóre zmiany chorobowe.

Jak każda procedura medyczna, także histeroskopia może być związana z powikłaniami, choć nie są one częste.

Pacjentka przed badaniem powinna być poinformowana przez lekarza m.in. o możliwości wystąpienia:

• urazu mięśnia macicy
• krwawienia
• omdlenia
• stanów zapalnych.

mw, zdrowie.pap.pl

Źródło:
Poradnik dla pacjentek ginekologicznych 2018, pod redakcja prof. Mirosława Wielgosia, dr Natalii Mazanowskiej 

Bardzo zakaźny wirus brodawczaka ludzkiego będący przyczyną najczęściej występującej choroby zakaźnej przenoszonej drogą płciową: zakażenia HPV. Niektóre typy wirusa mogą wywołać nowotwory.

Dotychczas zidentyfikowano ponad 100 różnych genotypów HPV, z których ponad 40 uważa się za związane z zakażeniami narządów płciowych, a dwanaście klasyfikuje się jako wirusy, zakażenie którymi może doprowadzić do rozwoju raka szyjki macicy i innych nowotworów dużego ryzyka ze względu na ich związek przyczynowy z rakiem szyjki macicy i innymi rakami błony śluzowej. Do tych ostatnich należą: HPV-16, -18, -31, -33, -39, -45, -51, -52, -56, -58, -59 i -66.

Inne typy HPV wiążą się z występowaniem niezłośliwych zmian, takich jak np. kłykciny kończyste.

HPV występuje powszechnie. Zakażają i zakażeniu ulegają zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Zakażenie HPV dotyczy nie tylko okolic intymnych, ale także błon śluzowych w innych miejscach ciała, np. w jamie ustnej. W jamie ustnej jest przyczyną rozwoju nowotworów głowy i szyi, np. krtani. Jeśli do zakażenia dojdzie wskutek seksu analnego, może w jego wyniku rozwinąć się rak jelita grubego.

Zakażenie HPV zwykle przebiega bez objawów i jest przejściowe. U prawie wszystkich kobiet wirus jest eliminowany w ciągu 2 lat, ale u 10 proc. z nich dochodzi do zakażenia przewlekłego, które jest warunkiem rozwoju raka szyjki macicy.

Drogi zakażenia

Można się nim zarazić poprzez kontakty seksualne oraz przez kontakt z krwią zarażonego. Można się nim zarazić nawet wtedy, gdy nie dochodzi do penetracji. Drogą zakażenia jest także seks oralny i analny.

Jak zminimalizować ryzyko zakażenia

Najlepszą ochroną przeciwko wirusowi jest szczepienie, wykonane jeszcze przed podjęciem współżycia seksualnego. Do niedawna zalecało się szczepienia tylko nastolatek, ale w wielu krajach przyjmowane są rekomendacje, by szczepić także chłopców.

Inne, mniej skuteczne sposoby to:

• używanie prezerwatyw (także podczas seksu oralnego);
• jeden partner seksualny i obopólna wierność;
• obrzezanie u mężczyzn;
• niepalenie tytoniu;
• brak zakażenia HIV;
• regularne badania profilaktyczne;
• dbałość o higienę.

Wirus HPV może powodować raka szyjki macicy, raka krtani, jamy ustnej oraz jelita grubego.

jw

Źródło: Portal Medycyna Praktyczna