Słownik pojęć medycznych

Pasożyt, który zagnieżdża się w przewodzie pokarmowym człowieka (a konkretnie w jelicie cienkim). Swoją nazwę zawdzięcza płaskiej budowie ciała, przez co wygląda jak taśma.  

Wyróżnia się kilka jego rodzajów: tasiemiec nieuzbrojony, tasiemiec uzbrojony, bruzdogłowiec szeroki, tasiemiec karłowaty, tasiemiec bąblowcowy. 

Do zakażenia dochodzi najczęściej na wskutek zjedzenia surowego lub niedogotowanego mięsa - wołowego, wieprzowego lub rybiego (ryby słodkowodne, np. pstrąg, szczupak, okoń, łosoś) - zawierającego larwy pasożyta. Tasiemcem można się jednak zarazić również za pośrednictwem brudnych rąk lub zanieczyszczonej wody (skażonych jego jajami), a nawet wskutek przypadkowego połknięcia zarażonej muchy. 

W Polsce rocznie odnotowuje się około 150 przypadków zarażenia różnymi tasiemcami u ludzi.

Objawy zarażenia: 

Na początku zarażenie przebiega bezobjawowo, rzadko występują lekkie bóle brzucha, nudności, czasem biegunka. Z czasem może pojawić się brak apetytu, spadek masy ciała, kłopoty z wypróżnianiem, osłabienie organizmu na skutek niedożywienia.

Jedna z odmian tasiemca (bruzdogłowiec szeroki) wchłania witaminę B12, co może prowadzić u zarażonej osoby do niedoboru tej witaminy, a w następstwie do niedokrwistości. 

Do podejrzenia choroby (tasiemczycy) dochodzi z reguły wtedy, gdy chory zauważy fragmenty (człony) tasiemca lub jego jaja w stolcu. Ponieważ jednak jaja uwalniane są okresowo łatwo je przegapić i w związku z tym najczęściej badania trzeba powtarzać kilkakrotnie. Typ tasiemca określa się w dodatkowym badaniu mikroskopowym główki oraz członów tasiemca. 

Jak zapobiegać zarażeniu:

• przestrzegaj zasad higieny osobistej, myj ręce po każdym wyjściu z toalety
• unikaj potraw z surowego mięsa (np. tatara lub befsztyku tatarskiego) nieznanego pochodzenia 
• dbaj o czystość zwierząt domowych oraz ich legowisk 
• likwiduj pchły, które mogą być pośrednim żywicielem tasiemca 
• regularnie odrobaczaj swoje zwierzęta
• jeśli stykasz się w jakikolwiek sposób z bydłem i/lub trzodą chlewną, zwracaj uwagę na kontrole weterynaryjne.

mw

Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, wyd. Medycyna Praktyczna 2013

To bardzo groźna choroba zakaźna układu nerwowego, o ostrym przebiegu, którą wywołują bakterie beztlenowe nazywane laseczkami tężca (Clostridium tetani).

Zwykle zakażenie następuje w wyniku kontaktu zranionej skóry z ziemią, w której żyją te bakterie (ich przetrwalniki mogą w niej przetrwać nawet kilka lat). Skażenie ziemi laseczkami tężca następuje najczęściej w wyniku nawożenia jej odchodami zwierząt domowych.

Charakterystycznym objawem tej choroby są silne, tzw. tężcowe, skurcze różnych mięśni, które są efektem uszkodzenia układu nerwowego przez toksynę wytwarzaną przez te bakterie (tetanospazminę). Okres „wylęgania” infekcji trwa od 2 do 14 dni. W cięższych przypadkach nierzadko prowadzi ona do śmierci.

Na szczęście można jej skutecznie zapobiegać – przede wszystkim poprzez szczepienia ochronne.

Vik

Źródło:

„Interna Szczeklika”, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2013
 

Ich pełna, fachowa nazwa to izomery trans kwasów tłuszczowych. Źródłem tych związków w naszej diecie są przede wszystkim wytwarzane przemysłowo częściowo utwardzone (uwodornione) oleje roślinne, używane do produkcji żywności, w tym przede wszystkim produktów cukierniczych (ciastka, wyroby czekoladowe), margaryn twardych, chipsów czy też tłuszczów smażalniczych.

Tłuszcze trans są uznanym czynnikiem ryzyka przede wszystkim chorób sercowo-naczyniowych. Spożywanie znacznych ilości izomerów trans kwasów tłuszczowych podwyższa poziom tzw. złego cholesterolu (LDL) i obniża poziom „dobrego” cholesterolu (HDL) w surowicy krwi. 

Dlatego najlepiej ich po prostu unikać, nie jedząc lub jedząc bardzo rzadko produkty takie jak:

• przemysłowo wyrabiane słodycze;
• chipsy,
• margaryny twarde,
• frytki,
• produkty smażone w głębokim tłuszczu
• zupy w proszku,
• sosy typu instant,
• paluszki.

jw

To inaczej uraz psychiczny, będący skutkiem silnie stresującego wydarzenia lub szeregu takich wydarzeń. Traumę wywołuje zatem doświadczenie niezwykle silnych i gwałtownych, negatywnych emocji oraz skrajnego napięcia psychicznego – np. wskutek katastrofy, klęski żywiołowej, wojny, gwałtu, uwięzienia, bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia swojego lub bliskiej osoby, etc. Takie wydarzenia odciskają trwały ślad w psychice danej osoby.

Często zdarza się, że w efekcie traumy rozwijają się u danej osoby zaburzenia zachowania, określane jako pourazowe (np. tzw. zespół stresu pourazowego, znany jako PTSD). Takie zaburzenia mogą się objawiać m.in.: ponownym przeżywaniem urazu psychicznego w natrętnych wspomnieniach lub snach, poczuciem odrętwienia, unikaniem kontaktów z innymi ludźmi oraz unikaniem sytuacji, które przypominałyby przeżyty uraz. Trauma może jednak przyczynić się również do rozwoju wielu innych problemów dotyczących zdrowia psychicznego, np. do rozwoju depresji czy też do wzrostu agresji, w tym również autoagresji.

Dlatego po doświadczeniu traumatycznego zdarzenia należy skorzystać z profesjonalnego wsparcia psychologicznego – najlepiej lekarza psychiatry, psychologa klinicznego lub psychoterapeuty wyspecjalizowanego w interwencji kryzysowej.

Vik

Źródła: 

J.Siuta, „Słownik psychologii”, Kraków 2009

P.Gałecki, A.Szulc, „Psychiatria”, Wrocław 2018

Trądzik to przewlekła choroba aparatu włosowo-łojowego.  Objawia się występowaniem zaskórników otwartych i zamkniętych, grudek, krost, guzków, pseudocyst i torbieli ropnych umiejscowionych w okolicach łojotokowych, najczęściej na twarz i plecach.

Przyczyny: 

• zwiększona produkcja łoju, 
• zablokowanie aparatu włosowo-łojowego przez czop rogowy, 
• kolonizacja przewodu wyprowadzającego przez bakterie Propionibacterium acnes 
• reakcja zapalna i immunologiczna
• czynniki genetyczne 

Uważa się, że zaostrzenie zmian trądzikowych może być wynikiem zbyt dużego wydzielania łoju na skutek nadmiernej produkcji androgenów.
Choć trądzik nie jest chorobą infekcyjną u chorych stwierdza się obecność bakterii z rodzaju Propionibacterium acnes, P. granulosum, P. avidum oraz drożdżopodobne grzyby Malassezia furfur. W wykwitach zapalnych liczba bakterii zwiększa się 10-krotnie. 

Wyróżnia się kilka postaci klinicznych trądziku:

• trądzik młodzieńczy – występuje w okresie pokwitania, ustępuje samoistnie po kilku latach trwania. Dominują zaskórniki i wykwity grudkowe pojawiające się głównie na twarzy i plecach
• trądzik ropowiczy – przyjmuje postać ropnych torbieli, goi się przez bliznowacenie 
• trądzik skupiony – występuje najczęściej u mężczyzn pod postacią głębokich nacieków, ropnych torbieli i bardzo dużych zaskórników.  Pojawia się w okolicach pach, pachwin i pośladków. Podczas gojenia tworzą się blizny.
• trądzik bliznowcowy – w obrębie wykwitów trądzikowych tworzą się bliznowce.
• trądzik z objawami ogólnymi i ciężkim przebiegiem – występuje u młodych mężczyzn, wykwitom towarzyszą: leukocytoza, wysokie OB, gorączka, bóle stawowe. W obrazie RTG można stwierdzić zmiany w stawie mostkowo-obojczykowym.

Istnieje również podział ze względu na czynniki prowokujące wystąpienie zmian:

• trądzik zawodowy (chlor, dziegcie, oleje)
• trądzik polekowy (steroidy, witamina B12, jod, barbiturany)
• trądzik kosmetyczny (pudry i róże zatykające ujścia gruczołów łojowych i potowych)
• trądzik niemowlęcy (stosowanie olejów mineralnych do pielęgnacji niemowląt).

mw
Źródło: mp.pl
 

Jest to rzadka choroba, na którą w Polsce cierpi według różnych szacunków od 5 do 10 tys. osób. Występuje ona 3-4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Chorobę tę nazywa się też czasem alternatywnie sklerodermią (co jest pochodną jej łacińskiej nazwy). Niestety, obecnie medycyna nie zna leku, który mógłby wyleczyć twardzinę, choć da się spowalniać i łagodzić jej przebieg.

Twardzina układowa, bo tak brzmi jej pełna nazwa, należy do grupy chorób autoimmunologicznych. Atakuje ona tkankę łączną, która m.in. zapewnia podporę narządom wewnętrznym i spaja ze sobą różne inne tkanki (występuję zatem w całym organizmie). Prowadzi do postępującego włóknienia skóry oraz narządów wewnętrznych, co powoduje różnego rodzaju zaburzenia ich funkcjonowania, w tym także ich niewydolność.

Choroba ta może więc dawać bardzo różne objawy, w zależności od tego, w którym miejscu ciała najsilniej zaatakuje. Do najczęstszych objawów należą różne zmiany skórne, w tym m.in.:

• Obrzęki (opuchlizna), widoczne np. na palcach rąk
• Stwardnienia – skóra staje się gruba i twarda, traci elastyczność i trudno ją ująć w fałd
• Przebarwienia lub odbarwienia skóry 
• Trudno gojące się owrzodzenia i blizny 
• Miejscowy zanik skóry lub paznokci. 

U wielu osób symptomem tej choroby (chodzi zwłaszcza o osoby ok. 50. roku życia) jest tzw. objaw Raynauda - czyli pojawiający się co jakiś czas napadowy skurcz tętniczek w obrębie palców, powodujący nagłe ich niedokrwienie i zblednięcie, a także towarzyszące temu uczucie mrowienia, zimna, drętwienia albo bólu.

Większe ryzyko rozwoju twardziny występuje u osób, które już borykają się z jakąś inną chorobą autoimmunologiczną lub też w rodzinie mają bliskie osoby z chorobami autoimmunologicznymi.

Osoby chore na twardzinę zagrożone są przedwczesną śmiercią z powodu różnego rodzaju powikłań związanych z tym schorzeniem. Najważniejszą przyczyną ich śmiertelności jest śródmiąższowa choroba płuc (odpowiada za prawie 35 proc. zgonów). Dlatego ważne jest, aby pacjenci i ich bliscy byli wyczuleni na wczesne symptomy sugerujące rozwój tego właśnie powikłania (m.in. brak tchu, zadyszka podczas wysiłku albo suchy, drażniący kaszel, który nie ustępuje).

Vik

Źródło:

Materiały edukacyjne, oparte na literaturze naukowej dotyczącej twardziny, opracowane przez firmę Boehringer Ingelheim.

Informacje na temat twardziny układowej z portalu Medycyna Praktyczna.
 

Tyflologia - nauka zajmująca się problemami utraty wzroku. Nie jest to osobna dyscyplina naukowa lecz raczej zbiór wiadomości z wielu dziedzin m.in. psychologii, medycyny, pedagogiki, socjologii, techniki, które mogą być przydatne niewidomym, a także osobom , które rehabilitują niewidomych.
Nazwa pochodzi od greckiego słowa tyflos co oznacza ślepy – niewidomy.

mw
źródło: Słownik Języka Polskiego PWN
www.laski.edu.pl