Słownik pojęć medycznych

Jest to napadowe (nagłe) blednięcie palców rąk lub stóp, rzadziej nosa, małżowin usznych lub (bardzo rzadko) brodawek sutkowych, pod wpływem zimna, emocji (stresu) lub bez uchwytnej przyczyny.

Ma on bardzo charakterystyczny przebieg, zwany triadą Raynauda: najpierw następuje zblednięcie skóry, potem jej zasinienie, a na końcu zaczerwienie. Ponadto, jego znakiem rozpoznawczym jest występowanie wyraźnej linii (granicy) oddzielającej skórę o prawidłowym zabarwieniu od obszaru, na którym jej kolor uległ zmianie. Dodatkowo, może w jego przebiegu pojawiać się ból i inne dolegliwości (np. drętwienie, zaburzenia czucia). 

W około 80 proc. przypadków objaw Raynauda ma charakter pierwotny, co oznacza, że nie wiąże się z żadnymi poważnymi problemami zdrowotnymi i przebiega łagodnie (nie trzeba go leczyć). Na przykład może występować przejściowo u dziewcząt w okresie dojrzewania, zwłaszcza jeśli mają wrodzoną skłonność do nadmiernej reakcji naczyń krwionośnych na zimno. Można próbować mu zapobiegać używając stosunkowo prostych metod, przede wszystkim unikając znanych czynników wyzwalających – czyli zimna, gwałtownych zmian temperatury, silnego stresu (silnych emocji) oraz wibracji (wywoływanych przez różne urządzenia mechaniczne).

W około 20 proc. przypadków objaw Raynauda ma charakter wtórny, czyli jest skutkiem innych - podstawowych problemów zdrowotnych, najczęściej układowych chorób tkanki łącznej takich jak: twardzina układowa, toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów czy mieszana choroba tkanki łącznej. 

Kiedy należy bez zwłoki skonsultować objaw Raynauda z lekarzem? 

• gdy u kogoś wystąpi po raz pierwszy po 30. roku życia,  
• gdy wystąpi u osoby, która ma już zdiagnozowaną jakąś chorobę autoimmunologiczną, 
• gdy w związku z wystąpieniem tego objawu dodatkowo pojawią się na czubkach palców malutkie, niegojące się ranki (owrzodzenia). 

W tego rodzaju przypadkach konieczne jest wykonanie pogłębionych badań diagnostycznych, które mają na celu ustalenie przyczyn objawu Raynauda oraz rozpoczęcie adekwatnego leczenia przyczynowego. 

Vik

Źródło: 

„Interna Szczeklika: Podręcznik Chorób Wewnętrznych”, wyd. 2013 r., Medycyna Praktyczna
 

To zaburzenia odżywiania polegające na patologicznym skupianiu się na prawidłowym odżywianiu.

Z jej powodu może cierpieć ok. 1-2 proc. populacji. Osoba z tym problemem poświęca coraz więcej czasu na dobraniu najkorzystniejszych dla zdrowia produktów spożywczych. Dochodzi do tego, że staje się to jej najważniejszym życiowym zadaniem, a w związku z tym zaczyna cierpieć z powodu zaniedbania w innych sfer życia niezwiązanych z odżywianiem.

Większość dnia mija jej na liczeniu kalorii, planowaniu i robieniu zakupów oraz studiowaniu tabel z wartościami odżywczymi i indeksami glikemicznymi. Jedzenie staje się obowiązkiem, a nie przyjemnością.

Po raz pierwszy została opisana w 1997 r. przez amerykańskiego lekarza Stevena Bratmana w książce "W szponach zdrowej żywności". Bratman sam cierpiał na tę chorobę. 

Ortoreksję należy leczyć. Warto zwrócić się do psychiatry.

gap

To choroba szkieletu, w której dochodzi do zaniku tkanki kostnej, w konsekwencji czego zwiększa się częstość występowania złamań.

Wynika z osłabienia mikroarchitektury kości, a tym samym odporności mechanicznej, która uwarunkowana jest gęstością mineralną i jakością tkanki kostnej. Na prawdopodobieństwo choroby w znacznym stopniu wpływ ma niedobór wapnia, zwłaszcza w okresie dzieciństwa i dojrzewania, który stanowi bardzo ważny składnik tkanki kostnej.

Ryzyko wystąpienia osteoporozy wzrasta z wiekiem, ponieważ z czasem dochodzi do obniżenia gęstości mineralnej kości i ich zrzeszotnienia. Dzieje się tak, ponieważ resorpcja (niszczenie) tkanki kostnej przeważa nad procesami kościotworzenia. Na skutek tego kości stają się kruche i łatwo ulegają złamaniom. 

Najczęściej złamania dotyczą:

• kości ramiennej – dzieje się tak, kiedy tracąc równowagę próbujemy ratować się przed upadkiem i podpieramy się na wyprostowanej ręce;
• bliższej części kości udowej, czyli biodra – na skutek upadku na pośladki lub na bok. Ten typ złamań jest szczególnie niebezpieczny u osób starszych, gdyż długotrwałe unieruchomienie bardzo źle wpływa na funkcjonowanie narządów wewnętrznych i ogólną kondycję organizmu;
• w obrębie kręgosłupa, w szczególności kręgów w odcinku lędźwiowym. Może do nich dojść nawet na skutek silnego kichnięcia czy podczas jazdy samochodem, który podskoczy na wyboju. Co ciekawe, 60 proc. złamań kręgosłupa nie boli.

Osteoporoza jest przede wszystkim chorobą kobiet - na zachorowanie narażona jest co czwarta kobieta powyżej 60 r.ż. i co druga, która ukończyła 70 lat. 

Ale - niezależnie od wieku - osteoporoza może pojawić się na skutek niektórych chorób (cukrzycy, nadczynności przytarczyc, tarczycy, kory nadnerczy). Może też być skutkiem długotrwałego zażywania niektórych leków m.in. glikokortykosteroidów, leków immunosupresyjnych,  przeciwpadaczkowych, zmniejszających krzepliwość krwi lub niektórych leków stosowanych w terapii nowotworów.

Niestety, osteoporozy nie da się w zupełności wyleczyć ani całkowicie cofnąć zmian, które zaszły w tkance kostnej. Jedynie poprzez odpowiednią farmakologię można poprawić wartości i doprowadzić do stabilnego stanu, który będzie gwarantował niepogłębianie się zwyrodnienia.

mw

Źródło: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, wyd. Medycyna Praktyczna 2013

Nadmierne gromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, prowadzące do zagrożenia dla zdrowia i życia. Zwiększa ryzyko zachorowań na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, choroby zwyrodnieniowe stawów, nowotwory czy depresję.

Najczęściej bezpośrednią przyczyną otyłości jest zła dieta i brak aktywności fizycznej. Mogą być nimi także problemy zdrowotne, np. hormonalne.

Otyłości sprzyja też bezdech (objawiający się m.in. chrapaniem) oraz nieregularny sen.

Wiele rodzajów otyłości można wyleczyć specjalnie dobraną dietą, jednak należy to robić wyłącznie pod okiem specjalistów - najlepiej całego zespołu: lekarza, psychologa, dietetyka i fizjoterapeuty. 

Źródło: „Collins. Słownik encyklopedyczny MEDYCYNA”, wyd. RTW; Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej IŻŻ

To kilkumilimetrowe pasożyty (nicienie), które rozwijają się wyłącznie u ludzi, przede wszystkim u dzieci w wieku przedszkolnym. Dorośli są na nie bardziej odporni i zarażają się nimi niezwykle rzadko.

Jak się można zarazić owsikami

Do zarażenia dochodzi drogą pokarmową, poprzez ręce zainfekowane w bezpośrednim kontakcie z zarażoną osobą, jej bieliznę, ubranie, pościel, ręcznik, używanie zainfekowanych przedmiotów, np.  zabawek, deski sedesowej, wanny. Do zarażenia może dojść także drogą inhalacyjną, czyli poprzez wdychanie jaj tych pasożytów, a także po zjedzeniu skażonego pokarmu. Często dochodzi też do tzw. autoinwazji  poprzez drapanie okolicy odbytu i nieświadome przenoszenie jaj pasożytów do ust.

Z połkniętych jaj owsików w żołądku wylęgają się larwy, które przemieszczają się do jelita grubego, a następnie w okolice odbytu. Tam dojrzałe samice składają jaja, które dojrzewają w ciągu 6 h. Owsiki są aktywne szczególnie w nocy, wywołując silne swędzenie okolic odbytu i bezsenność. To prowokuje do drapania i wtórnego zakażenia brudnymi rękami. Czasami dołącza się brak apetytu, drażliwość. W skrajnych przypadkach owsiki mogą powodować zapalenie wyrostka robaczkowego, a nawet wnikać do żeńskich narządów płciowych powodując stan zapalny. 

Od zarażenia do pojawienia się jaj w kale mija zwykle od 2 do 8 tygodni.  Chory jest źródłem zarażenia przez cały okres wydalania jaj.

Jak się diagnozuje owsicę

Rozpoznanie następuje poprzez badanie mikroskopowe wymazu okolic odbytu. Materiał najlepiej pobrać przed kąpielą lub wypróżnieniem za pomocą taśmy celofanowej, do której przywierają jaja. Najlepiej przeprowadzić badanie kilkukrotnie pobierając próbki przez kolejne 3-7 dni.

Czasami dorosłe samice owsików można zobaczyć gołym okiem w okolicy odbytu lub w stolcu.

Owsica: co robić

Oprócz leków przepisanych przez lekarza zaleca się codzienne sprzątanie mieszkania, szczególnie z kurzu, a także nasiloną higienę: codzienną zmianę bielizny, pościeli oraz ręczników, które należy prać w gorącej wodzie i prasować gorącym żelazkiem, codzienny poranny prysznic, który pozwoli usuwać większość jaj ze skóry, a także przycinanie paznokci na krótko. Można też dodatkowo w ciągu dnia podmywać okolice odbytu ciepłą wodą z mydłem. 

W trakcie leczenia, ale także w celach zapobiegania zakażeniu należy dbać o mycie rak po każdym korzystaniu z toalety, nie obgryzać paznokci, nie drapać okolicy odbytu, myć surowe owoce i warzywa, unikać pokarmów nieznanego pochodzenia. 

Do zasad tych powinni zastosować się wszyscy domownicy.

Mw

Źródło: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, wyd. Medycyna Praktyczna 2013