Słownik pojęć medycznych

Nazywana jest też otępieniem. To nabyty niedobór funkcji poznawczych, z którym mogą się też pojawić zaburzenia zachowania.

Im starszy wiek, tym większe ryzyko choroby: w populacji osób w wieku 60-65 lat choroba dotyczy jednego procenta, powyżej 80 lat - 10-35 proc.

Profilaktyka

Ponieważ mniej więcej 40 proc. chorych z zespołem otępiennym ma zmiany spowodowane miażdżycą, unikanie czynników ją powodujących (odpowiednia dieta, ruch), a w razie jej wystąpienia - leczenie jej zgodnie ze wskazówkami lekarza - są zalecanymi sposobami zmniejszającymi ryzyko zachorowania na demencję. 

W profilaktyce istotna jest też dbałość o kontakty towarzyskie i rodzinne oraz trening mózgu. 

Leczenie

Demencja jest nieuleczalna, ale odpowiednie postępowanie oraz leki mogą opóźnić jej wystąpienie i spowolnić postęp.

Podstawowe znaczenie dla pozafarmakologicznego leczenia zespołu otępiennego mają:

• trening pamięci (zwłaszcza na początku choroby);
• trening codziennego funkcjonowania (bardziej zaawansowana postać choroby).

Objawy demencji mogą być na początku mylone z innymi chorobami, m.in. depresją. Rozpoznanie powinien postawić lekarz, najlepiej neurolog, na podstawie szerokiego wywiadu z pacjentem i jego rodziną oraz specyficznych testów mierzących funkcje poznawcze. W celu różnicowania rozpoznania może on zlecić dodatkowe badania diagnostyczne (np. tomografię komputerową lub/i rezonans magnetyczny mózgu, badania laboratoryjne).

jw

Źródło: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, wyd. Medycyna Praktyczna 2013

Stan psychiczny, w którym człowiek ma poczucie obcości samego siebie – np. swojego ciała, swojej tożsamości czy swoich przeżyć. 

Nie jest to wcale rzadka przypadłość. Może występować m.in. w schizofrenii, zaburzeniach lękowych (nerwicach), zespołach depresyjnych, po użyciu niektórych substancji psychoaktywnych, w pewnych odmianach padaczki, a także przy dużym przemęczeniu. 

Jak objawia się depersonalizacja

Człowiek może mieć wtedy np. poczucie, że poszczególne części jego ciała są oderwane od reszty czy też zdeformowane. Może również mieć wrażenie, że jego przeżycia lub uczucia są nierealne, odległe, obce, nieswoje. Może także odczuwać niepewność co do tego, czy rzeczywiście istnieje! Własne działania mogą się wtedy wydawać niezależne od woli, jakby automatyczne. Obrazowo można więc porównać ten stan np. do dziwnego snu, w którym „obserwuje” się własną osobę z zewnątrz, jakby spoza swojego ciała. Warto dodać, że depersonalizacji często towarzyszy poczucie nierealności (tzw. derealizacja) dotyczące także najbliższego otoczenia człowieka.

Depersonalizacja nie jest oczywiście niczym dobrym - stanowi źródło lęku, który może przyczynić się np. do wywołania lub pogłębienia problemów psychicznych u danej osoby. Zatem co do zasady, osoba, która doświadcza takich stanów powinna skonsultować się w tej sprawie ze specjalistą – najlepiej psychologiem klinicznym lub lekarzem psychiatrą.

Vik

Źródła: 

P.Gałecki, A.Szulc, „Psychiatria”, Wrocław 2018

J.Siuta, „Słownik psychologii”, Kraków 2009

Poważna choroba, która może kończyć się śmiercią - samobójczą.

Najczęściej u dorosłych objawia się:

• długotrwałym smutkiem,
• długotrwałym przygnębieniem,
• niezdolnością do odczuwania radości,
• często zaburzeniami snu (albo bezsennością, albo wprost przeciwnie - nadmiernym snem),
• obniżeniem wydajności i funkcji poznawczych (np. pamięci),
• mogą jej towarzyszyć myśli samobójcze,
• chory często ma wyolbrzymione poczucie winy,
• postrzeganie przeszłości i przyszłości w ciemnych barwach.

Smutek i przygnębienie nie zawsze towarzyszą depresji. Np. u osób starszych na plan pierwszy może się wybijać pogorszenie funkcji poznawczych, drażliwość, wybuchowość, a u dzieci i nastolatków - izolowanie się, zachowania agresywne (jakich wcześniej nie było), pogorszenie się wyników w nauce, objawy psychosomatyczne (bóle głowy, brzucha, biegunki niewynikające z innej choroby). 

Depresję trzeba leczyć.

Nieleczona może minąć, ale wówczas istnieje bardzo wysokie ryzyko, że nawróci.

Może być wywołana szczególnie trudnymi wydarzeniami w życiu pacjenta (utrata bliskiej osoby, pracy, doświadczenie przemocy) lub chorobą.

Leczenie depresji polega na terapii psychologicznej i/lub farmakoterapii. Najlepsze wyniki w leczeniu ciężkich epizodów depresji przynosi połączenie oddziaływania leków i psychoterapii.

Jeśli podejrzewasz, że ktoś w bliskim otoczeniu cierpi z powodu depresji, nie dawaj mu złotych rad typu: "Weź się w garść", "Też tak kiedyś miałem", "Masz dla kogo żyć". Wysłuchaj i spróbuj nakłonić do wizyty u specjalisty.

jw

Źródło: mp.pl

Badanie, za pomocą którego rozpoznaje się niepokojące zmiany barwnikowe skóry, w tym zwłaszcza najgroźniejszą z nich, czyli czerniaka. Polega ono na oglądaniu zmian skórnych specjalnym urządzeniem tzw. dermatoskopem. Dzięki dużemu powiększeniu (najczęściej 10-krotnemu) i silnemu oświetleniu wbudowanemu w aparat, możliwe jest podejrzenie głębszych struktur oglądanej zmiany oraz ocena jej poszczególnych elementów (asymetrii, koloru, struktury i granic zmiany). Takie informacje pozwalają na odróżnienie zmian łagodnych od zmian niebezpiecznych, a także na określenie z jakimi zmianami mamy do czynienia (np. naczyniowymi, ziarniniakowymi czy innymi).

Jest to badanie nieinwazyjne. Polega na przyłożeniu aparatu do skóry i oglądaniu jej w dużym powiększeniu. 

Wynik badania dermatoskopowego podaje się według tzw. skali TDS:

• wynik > 5,45 – zmiana bardzo podejrzana, zaleca się usunięcie chirurgiczne z badaniem histopatologicznym
• wynik 4,75-5,45 – zmiana podejrzana, ale nie wymagająca natychmiastowej interwencji chirurgicznej, zalecana kontrola za ok. pół roku
• wynik < 4,75 – łagodne znamię melanocytowe.

Osoby z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku nowotworów skóry (w szczególności czerniaka) oraz te z licznymi znamionami, powinny badać się regularnie - raz w roku, a w przypadku wykrycia podejrzanych zmian wykonywać kontrolę raz na 3-6 miesięcy.

mw

Źródła: 

Artykuł na portalu mp.pl
 

Jedna z metod leczenia stosowanego u osób, których czynność nerek jest upośledzona w tak dużym stopniu, że rozwijają się już zaburzenia metaboliczne, hormonalne oraz powikłania niewydolności nerek. 

Dwie powszechnie stosowane metody leczenia nerkozastępczego to hemodializa i dializa otrzewnowa.

• Hemodializa, inaczej dializa pozaustrojowa polega na przepuszczeniu krwi pacjenta przez aparat dializacyjny, w którym odbywa się oddzielenie toksycznych produktów przemiany materii od krwi (krew wraca do pacjenta, a toksyny pozostają w aparacie). Zabiegi hemodializy są wykonywane wyłącznie w stacjach dializ. 
• Dializa otrzewnowa, czyli wewnątrzustrojowa polega na wprowadzeniu do jamy otrzewnowej (brzusznej) płynu dializacyjnego, do którego z krwi na zasadzie osmozy przechodzą woda i zbędne produkty przemiany materii. Podanie płynu wymaga założenia dostępu poprzez cewnik umieszczony na stałe w jamie brzusznej pacjenta. Ten typ dializy pacjent może wykonywać sam w domu. 

Aktualne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Dializoterapii zalecają, aby najmniejsza dawka wynosiła 4 godziny dializ 3 razy w tygodniu. Rzadsze lub krótsze zabiegi mogą bowiem nie spełniać swojej roli i wiążą się z występowaniem znacznych wahań parametrów metabolicznych, rozwojem w dłuższym czasie powikłań niewydolności nerek oraz dużym ryzykiem wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych.

Leczenie takie musi być prowadzone długotrwale, a jeśli nie zostanie przeprowadzone przeszczepienie nerki - do końca życia (poza przypadkami ostrej i odwracalnej niewydolności nerek)..

mw

źródło: nfz.gov.pl,

Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych pod redakcją P. Gajewskiego, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna 2013
 

Dławica piersiowa, nazywana też dusznicą bolesną to efekt choroby niedokrwiennej serca. Najczęstszą jej przyczyną jest miażdżyca tętnic wieńcowych, zator, zapalenie lub uraz tętnicy wieńcowej, zakrzepica tętnicza.

Ale może ją też wywoływać zmniejszona podaż tlenu w stosunku do zapotrzebowania (zwężenie i niedomykalność zastawki aortalnej, kardiomiopatia przerostowa, zatrucie tlenkiem węgla, niewyrównana nadczynność tarczycy, długotrwały spadek ciśnienia tętniczego, niedokrwistość, mostki mięśniowej, rozwarstwienie aorty).

Dławica objawia się silnym bólem wywołanym zmniejszeniem ilości dostarczanego tlenu do mięśnia sercowego w stosunku do jego zapotrzebowania. 

Gdy serce pracuje  w normalnych warunkach, krew dopływająca tętnicami wieńcowymi zapewnia ilość tlenu wystarczającą dla mięśnia sercowego do wykonywania pracy. Kiedy jednak zapotrzebowanie na tlen wzrasta, a tak dzieje się np. na skutek wysiłku fizycznego lub silnych emocji, zwężone naczynia nie są w stanie przepuścić odpowiedniej ilości krwi, która transportuje tlen. Deficyt ten objawia się charakterystycznym dla dławicy zamostkowym bólem o charakterze ucisku. 

Ból odczuwany jest zwykle w klatce piersiowej w pobliżu  mostka, ale promieniując odczuwany może być w nadbrzuszu, w okolicach żuchwy, między łopatkami.

Zwykle opisywany jest jako ucisk, ciężar, a czasem jako dławienie, uczucie opasającej obręczy, pieczenie. Odczuciom tym może towarzyszyć duszność.

Takie objawy utrzymują się od kilku do kilkunastu minut i ustępują po ustaniu czynników sprawczych – czyli najczęściej po zaprzestaniu wysiłku czy ustąpieniu sytuacji stresowej. W dławicy ból ustępuje też po przyjęciu nitrogliceryny.

Warto przypomnieć, że najczęstszymi przyczynami rozwoju blaszek miażdżycowych w tętnicach są: palenie tytoniu, wysokie stężenie cholesterolu we krwi, cukrzyca i stany przedcukrzycowe, otyłość, nadciśnienie tętnicze, nieprawidłowa dieta, brak aktywności fizycznej.

Według szacunku na dławicę piersiową co roku w Europie zapada od 2 do 4 osób na 1000 mieszkańców. W Polsce z powodu tej choroby cierpieć może  ok. 1,5 mln osób.

mw

źródło: mp.pl

Jest to choroba reumatyczna, która rozwija się w efekcie wysokiego stężenia kwasu moczowego we krwi (czyli tzw. hiperurykemii, którą stwierdza się, gdy stężenie kwasu moczowego przekracza poziom 7 mg/dl). 

Głównym źródłem kwasu moczowego w organizmie człowieka są przemiany metaboliczne puryn, czyli związków organicznych występujących w spożywanych przez nas wysokobiałkowych produktach spożywczych (np. mięsie, podrobach czy owocach morza). 

Dna, kiedyś nazywana podagrą, objawia się w formie napadów bólowych zlokalizowanych w obrębie stawów (najczęściej dotyczy stawu związanego z dużym palcem u nogi). Bezpośrednią przyczyną tych napadów jest ostry stan zapalny wywołany przez tworzące się z kwasu moczowego kryształy moczanu sodu, które gromadzą się w płynie stawowym i tkankach stawowych.  

Istnieje wiele czynników ryzyka rozwoju dny - w tym m.in. genetycznych, związanych z wiekiem, płcią, stanem zdrowia, a także prowadzonym stylem życia. Warto wiedzieć, że również niektóre leki zwiększają stężenie kwasu moczowego we krwi (np. onkologiczne). 

Eksperci uczulają, że nawet najmniejszego ataku dny moczanowej nie można zlekceważyć, nawet jeśli objawy samoistnie ustąpią, ponieważ z czasem na bazie nieleczonej dny może rozwinąć się przewlekłe dnawe zapalenie stawów, w przebiegu którego dochodzi do nieodwracalnej destrukcji stawów.

Pocieszające jest jednak to, że dnie moczanowej można w dużej mierze zapobiegać, m.in. poprzez: 

• redukcję masy ciała (jeśli ktoś ma nadwagę lub otyłość), 
• regularną lecz umiarkowaną pod względem intensywności aktywność ruchową 
• zdrowe żywienie (w tym zwłaszcza unikanie alkoholu, podrobów, owoców morza i nadmiaru mięsa)
• picie odpowiedniej ilości wody (bardzo często atak dny spowodowany jest odwodnieniem organizmu). 

Vik

Źródło: 

Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.
 

To potoczne określenie tzw. nowych substancji psychoaktywnych, które mają różny skład chemiczny, ale jedną cechę wspólną: działają na układ nerwowy człowieka w podobny sposób, co dotychczas znane narkotyki. Problem w tym, że zawierają różne zanieczyszczenia i domieszki, np. proszek do prania, a także takie substancje psychoaktywne, których dokładny mechanizm działania nie jest poznany.

Skład chemiczny "dopalaczy" ciągle jest modyfikowany, a opakowania środka o tej samej nazwie mogą się różnić zawartością. Dopalacze zawierają mieszkankę substancji chemicznych, które już w niewielkich dawkach działają na ośrodkowy układ nerwowy. Bardzo łatwo je przedawkować, co prowadzi do poważnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego i psychicznego, a nawet śmierci.

Nie ma typowych objawów, które występują po zażyciu dopalaczy. Najczęściej ludzie są pobudzeni, ale dopalacze mogą także działać halucynogennie lub podobnie do marihuany. Pojawia się gadatliwość, agresja, halucynacje, omamy, ale substancje chemiczne mogą także powodować senność.

Liczba pacjentów, którzy z obawami ostrego zatrucia po wzięciu dopalaczy trafiają do szpitali w naszym kraju, jest wysoka. Z danych krajowego konsultanta ds. toksykologii klinicznej wynika, że w 2015 r. było 7284 osób z podejrzeniem ostrego zatrucia wywołanego zażyciem nowych substancji psychoaktywnych. Najwięcej interwencji medycznych jest w dwóch grupach pacjentów, w wieku 16-18 lat oraz 19-24.

Nie wiadomo, jakie substancje i w jakich ilościach znajdują się w dopalaczach, a zatem nie wiadomo też, w jaki sposób wpływają one na pracę narządów i układów w organizmie człowieka. W razie zatrucia znanymi substancjami psychoaktywnymi, np. alkoholem, heroiną, lekarze wiedzą, jakie leki podać, w jakiej kolejności i w jakiej dawce. W przypadku dopalaczy tej wiedzy nie ma, w związku z czym trudno podać jakieś leki. Ryzyko, że medykamenty wejdą w groźne interakcje z substancjami z dopalaczy jest wysokie; tym samym i ryzyko dodatkowego pogorszenia stanu pacjenta.

Dlatego najlepiej nigdy nie próbować ani nie dać się namówić na wzięcie dopalacza.

gap

Źródło:

dopalaczeinfo.pl

Trudność w uczeniu się, czytaniu i rozumieniu słowa pisanego. Dotyczy osób inteligentnych, zaburzenia neurologiczne nie mają wpływu na powyższą dysfunkcję.

Objawy:

• Powolny tryb pisania i czytania,
• Niewłaściwe pisanie liter, mylenie ich,
• Zamiana kolejności liter w słowie,
• Problemy z zapisem zasłyszanych słów,
• Problemy z organizacją i planowaniem.

Terapia dysleksji to przede wszystkim praca z pedagogiem szkolnym, która obejmuje ulepszenie zaburzonych obszarów i wsparcie dobrze rozwijających.

Dysleksja nie uniemożliwia zdobycia wyższego wykształcenia czy kariery nawet w takich zawodach, jak dziennikarz, polityk, aktor. Znani dyslektycy to: publicysta Jacek Żakowski, Jacek Kuroń, Whoopi Goldberg.

jw

Źródło: „Collins. Słownik encyklopedyczny MEDYCYNA”, wyd. RTW; nhs.uk).

Zaburzenie z kręgu chorób ruchu, spowodowane stałym lub nawracającym skurczem mięśni, prowadzi to do wystąpienia niezależnych od woli chorego powtarzających się ruchów lub/ i wyginanie i skręcanie różnych części ciała, co prowadzi do przyjmowania nienaturalnej postawy. Ruchy dystoniczne wykonywane są według  pewnego wzorca, ponadto mogą mieć charakter drżenia. Dystonia ujawnia się lub nasila podczas wykonywania czynności dowolnych. 

Dystonia może dotyczyć wszystkich mięśni. W miarę postępu choroby dystonia może zajmować nowe części ciała, które wcześniej nie były objęte ruchami mimowolnymi. Po latach trwania choroby nieprawidłowe ułożenie ciała może się utrwalić. 

Wyróżniamy dystonię pierwotną za którą odpowiedzialne są geny i dystonię wtórną, która powstaje na podłożu innej choroby, urazu lub zatrucia.

Najczęstszymi przyczynami dystonii wtórnej mogą być:

• Zmiany nowotworowe mózgu
• Choroby demielinizacyjne, takie jak stwardnienie rozsiane czy poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego.
• Urazy układu nerwowego, np. uszkodzenie mózgu lub rdzenia kręgowego po wypadku lub operacji neurochirurgicznej
• Porażenie prądem elektrycznym
• Incydenty naczyniowe takie jak udar niedokrwienny lub krwotoczny mózgu
• Leki, głównie neuroleptyki stosowane w psychiatrii. Innym lekiem, który po długotrwałym stosowaniu może wywołać dystonię jest metoklopramid.
• Zatrucie substancjami toksycznymi, tj. tlenkiem węgla, cyjankiem, metanolem czy manganem
• Choroby, którym towarzyszy występowanie ruchów dystonicznych, tj.: choroba Wilsona, mózgowe porażenie dziecięce, leukodystrofia.

Skurcze powstające w dystonii mogą mieć charakter ciągły lub powtarzać się ciągle w postaci drgania. Ruchy dystoniczne mogą pojawiać się samodzielnie lub pod wpływem zadziałania konkretnego bodźca.

Dystonie można podzielić też ze względu na czynnik, który je wywołuje na:

• dystonie aktywowane ruchem (skurcze pojawiają się podczas wykonywania ruchu, np. chodzenia, mówienia)
• dystonie zadaniowe - skurcze pojawiają się podczas wykonywania jednej, konkretnej czynności, np. pisania.

Dystonie dzieli się też ze względu na umiejscowienie objawów na:

• Dystonię ogniskową, do której zalicza się kurcz powiek, kurcz pisarski oraz kręcz karku. Objawy najczęściej pojawiają się w wieku dorosłym.
• Dystonię segmentalną, która obejmuje położone obok siebie segmenty ciała, np. kręcz karku z zajęciem kończyny górnej
• Dystonię wieloogniskową, która obejmuje różne obszary ciała oddalone od siebie, pierwsze objawy najczęściej pojawiają się w dzieciństwie.

Zmęczenie, stres, silne emocje i ruch nasilają ruchy dystoniczne, natomiast odpoczynek, sen, hipnoza i dotyk je zmniejszają. Charakterystyczną cechą dystonii jest krótkotrwałe ustąpienie objawów pod wpływem dotyku, na przykład dotknięcie ręką brody może spowodować zmniejszenie skurczu mięśni. 

mw, zdrowie.pap.pl

Źródło: mp.pl