Mleko kobiece - co (jeszcze) kryje?

Mleko kobiece jest najprawdopodobniej najbogatszym pokarmem ludzkiego niemowlęcia. Unikalne pod wieloma względami – poza składnikami odżywczymi i dobrze poznanymi czynnikami odpowiedzi immunologicznej, takimi jak przeciwciała, ciągle kryje tajemnice, odkrywane przez naukowców.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki
Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Mleko mamy nie musi płynąć wprost z piersi. W dzisiejszych czasach wiele kobiet odciąga pokarm przedłużając dzięki temu czas karmienia naturalnego - mleko mamy może być wówczas podane z butelki przez innego opiekuna.

Zdarza się także, że dziecko rodzi się przedwcześnie i jest zbyt małe i niedojrzałe, aby efektywnie ssać pierś.

W takich sytuacjach przychodzi z pomocą laktator. A także lodówka, gdyż pokarm kobiecy, jak każda żywność, powinien być przechowywany w warunkach chłodniczych.

Nie zamrażaj mleka!

Najlepiej przechowywać mleko w zamkniętym pojemniku na półce w lodówce o ustalonej, kontrolowanej temperaturze 4oC.

Czy takie pozyskanie mleka nie grozi tym, że zostanie zanieczyszczone bakteriami? Otóż mleko kobiece posiada unikalną cechę - tzw. właściwości bakteriostatyczne, co oznacza, że ma zdolność „samooczyszczania się” z flory bakteryjnej, która może pojawić się w mleku podczas odciągania i przelewania z pojemnika do pojemnika.

Badania przechowalnicze pokarmu kobiecego pokazały, że po 96 godzinach w warunkach chłodniczych pokarm posiada niższe miano bakterii pochodzących z zewnątrz niż bezpośrednio po odciągnięciu!

Paradoksalnie oznacza to, że lepiej jest odciągnąć mleko stosując zasady higieny i przechować je w lodówce przez kilka dni (do czterech dni) do czasu podania dziecku, niż zamrażać i podawać mleko rozmrożone.

A dlaczego ? Otóż proces mrożenia i zamrażania niestety niszczy część drogocennych składników pokarmu, szczególnie tych zawartych w warstwie tłuszczu. Jednym z atutów karmienia piersią jest to że pokarm ma stałą, przyjazną dziecku temperaturę.

To dlatego mleko podane z butelki zwykle podgrzewa się do temperatury 37 stopni Celsjusza. Czy to konieczne? Okazuje się, że nie. Podejrzewano że ciepłe mleko będzie lepiej przyswajane, a jego trawienie nie będzie wymagało nadmiernego wydatku energetycznego.

Badania wykonane na grupie hospitalizowanych noworodków nie wykazały istotnych korzyści z karmienia dzieci mlekiem podgrzanym do temperatury otoczenia w porównaniu do schłodzonego.

Mimo to zwyczajowo jednak podgrzewamy pokarm dla dziecka. Zresztą, kto z nas lubi jeść zimy posiłek?

Mleka nie przegrzewaj!

Ważniejsze jest jednak, aby mleka kobiecego nie przegrzać, gdyż wtedy tracimy cześć bioaktywnych składników – już w temperaturze powyżej 40 stopni Celsjusza niektóre hormony i enzymy ulegają zniszczeniu.

Mleka nie wolno też podgrzewać w kuchence mikrofalowej, choćby zależało nam na czasie! Urządzenia do użytku domowego pracują w zakresie fal, które są destrukcyjne dla składników mleka, poza tym zawsze istnieje ryzyko nierównomiernego podgrzania pokarmu w butelce.

Nadmierna aktywność niektórych enzymów mleka bywa kłopotliwa – np. w wyniku działania lipazy enzymu, który rozkłada tłuszcze (lipoliza) odciągnięte mleko może nabyć zapachu mydła i posmaku, który sprawia, że dziecko odmawia jedzenia. Nie wszystkie dzieci są jednak tak wybredne i część zjada takie mleko ze smakiem, wiedząc być może, że walory smakowe i zapachowe są drugorzędne wobec prozdrowotnej wartości pokarmu matki.

Jedynie w bardzo rzadkich przypadkach pokarm kobiecy należy pasteryzować. Robi się to w warunkach laboratoryjnych w przystosowanych do tego urządzeniach, gwarantujących utrzymanie czasu i temperatury procesu (30 minut, 62,5 stopni Celsjusza). W Polsce nie ma aktualnych rekomendacji co do pasteryzacji mleka biologicznej matki, ale, niestety, wciąż pokutuje nieuzasadniony pogląd, że mleko kobiece należy pasteryzować w przypadku przedłużającej się żółtaczki u dziecka.

Nie jest to prawda - enzymy zawarte w mleku w żaden sposób nie potęgują powstawania biblirubiny, a wartość diagnostyczna takiego postępowania nie przewyższa strat, jakie powoduje podgrzanie mleka.

Zasady postępowania ze sprzętem laktacyjnym i odciągniętym mlekiem kobiecym dostępne są na www.bankmleka.pl.

Mleko kobiece a wyzwania genetyki

Różnorodność elementów komórkowych odnajdywanych w mleku kobiecym, potwierdzona późniejszymi badaniami zespołu profesora Hartmanna, jest ogromna – są to zarówno komórki nabłonka przewodów mlecznych, ale także komórki układu odpornościowego matki takie jak leukocyty czy fagocyty.

Największe nadzieje naukowcy wiążą jednak z komórkami macierzystymi, których obecność w mleku kobiecym wykazał Mark Cregan za pomocą przeciwciał identyfikujących markery charakterystyczne dla tej pierwotnej populacji komórek.

Kilka lat później australijska badaczka Foteini Hassiotou dowiodła, że należą do tzw. pluripotentnych komórek macierzystych: w warunkach laboratoryjnych istnieje możliwość różnicowania się ich w struktury komórkowe dowolnych narządów – neurony mózgu, komórki B-trzustki wydzielające insulinę, osteoblasty budujące kości, hepatocyty wątroby produkujące albuminę i inne.

Odkrycie i opisanie komórek macierzystych pochodzących z mleka kobiecego może mieć zasadnicze znaczenie dla medycyny regeneracyjnej, której rozwój znacznie ograniczają względy etyczne związane z naruszaniem godności życia ludzkiego podczas izolacji komórek macierzystych np. z płodów. Pozyskiwanie komórek macierzystych z mleka ludzkiego wzbudza zdecydowanie mniej kontrowersji, choć nie jest to proces łatwy od strony technicznej.

W mleku zidentyfikowano też populację komórek różnicujących się następnie w komórki gruczołu sutkowego (laktocyty, a także komórki epitelialno-mezenchymalne tzw. EMT). Odkrycie komórek typu EMT daje naukowcom nowe możliwości na drodze wypracowania celowanej terapii raka piersi.

Dzieci należy karmić wyłącznie mlekiem kobiecym do 6. miesiąca życia. Karmienie tym pokarmem warto przedłużyć na kolejne miesiące, stopniowo wprowadzając kolejne produkty.

Anna Wesołowska

ZOBACZ PODOBNE

  • Adobe Stock

    Dysleksja rozwojowa: jej objawy pojawiają się już w przedszkolu!

    U dziecka z trudnościami w czytaniu i pisaniu, które nie otrzyma odpowiedniego wsparcia, nieuchronnie pojawiają się niepowodzenia szkolne, które z czasem mogą doprowadzić do rozwoju wtórnych zaburzeń emocjonalnych. Lepiej więc nie lekceważyć pierwszych objawów dysleksji rozwojowej u dzieci. Dobrze też pamiętać, że dysleksja nie uniemożliwia uzyskiwania wielkich nawet osiągnięć. W gronie dyslektyków znajdziemy I. Newtona, J.Ch. Andersena i Agatę Christie.

  • Rys. PAP/j. Turczyk

    Jak się lepiej uczyć? Jest kilka trików

    Ręka do góry - kto lubił, albo lubi chodzić do szkoły! Kto lubi spędzać całe godziny w ławkach, wkuwać nazwy rzek, daty bitew albo zapamiętywać, co ma płucotchawki, a co nibynóżki? Czy pojawi się las rąk, czy może niezręczna cisza? Można chyba postawić orzechy przeciwko kamykom, że przynajmniej wiele osób będzie trzymało ręce w dole. Tylko dlaczego?

  • Piotr, AdobeStock

    Trudna droga do zabezpieczenia macierzyństwa

    Obowiązująca w Polsce Ustawa o leczeniu niepłodności z 2015 roku dopuszcza możliwość pobrania i zamrożenia komórek jajowych tylko przy odpowiednich wskazaniach medycznych. Nie ma w Polsce żadnej legalnej możliwości mrożenia oocytów, jeśli kobieta jest zdrowa, ale chce zabezpieczyć swoją płodność. O drodze do tego opowiedziała Serwisowi Zdrowie Magdalena Fidor.

  • Fot. PAP/ Książka z wierszami Juliana Tuwima wyd. przez Wydawnictwo Wilga, 2004

    Warto czytać dzieciom, nawet niemowlętom

    Kiedyś była to intuicja, ale aktualnie dysponujemy badaniami, pokazującymi korzystny wpływ głośnego czytania książek dzieciom i wpływ bogactwa słownego na rozwój ich mózgu – mówi prof.  Teresa Jackowska, prezes zarządu Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego. Małym dzieciom warto czytać codziennie. Korzyści jest mnóstwo, oprócz oczywistej przyjemności ze spędzania z dzieckiem czasu.

NAJNOWSZE

  • AdobeStock

    Fałszywie dodatnie wyniki zniechęcają do kolejnych badań

    Szeroko zakrojone badanie wykazało, że niektóre kobiety, u których mammografia daje fałszywie pozytywny wynik, mogą w przyszłości zrezygnować z rutynowych badań mammograficznych.

  • Rehabilitacja domowa – co dalej?

  • Kiedy w domu jest za zimno… czyli zdrowie a niska temperatura

  • Zaburzenia snu sprzyjają samobójstwom

  • Jak skutecznie poradzić sobie z bezsennością

  • AdobeStock

    Bezpłatne szczepienia przeciwko krztuścowi w ciąży: co warto wiedzieć?

    Od 15 października kobiety w ciąży mogą bezpłatnie zaszczepić się przeciw krztuścowi w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). O tym, czy warto się szczepić, dlaczego krztusiec stanowi realne zagrożenie dla noworodków i jak chronić za pomocą metody kokonu opowiedziała Serwisowi Zdrowie dr Magdalena Broś-Konopielko, specjalistka w dziedzinie położnictwa i ginekologii.

  • Dysleksja rozwojowa: jej objawy pojawiają się już w przedszkolu!

  • Czy czerwone światło będzie leczyć oczy?