Raport NIZP-PZH: onkologiczna mapa Polski
Najwięcej osób umiera z powodu nowotworów w „zielonych” województwach: kujawsko-pomorskim i warmińsko-mazurskim, a najmniej – w także „zielonym” podkarpackim. Istotnym czynnikiem wpływającym na taką śmiertelność wydaje się w Polsce uzależnienie od tytoniu.
W najnowszym raporcie „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowań” czytamy, że w województwie kujawsko-pomorskim umieralność z powodu nowotworów jest większa o 30 proc. niż na Podkarpaciu. Ale na Podkarpaciu rozpowszechnienie uzależnienia od tytoniu jest najmniejsze w całej Polsce (pali tam 23,1 proc. mężczyzn i 10 proc. kobiet), podczas gdy na Warmii i Mazurach – ponad 34,1 proc. mężczyzn i ponad 22 proc. kobiet, a w woj. kujawsko-pomorskim – odpowiednio 30 i ponad 22 proc.
Nowotwory złośliwe są drugą przyczyną zgonów w Polsce. Są największym zagrożeniem wśród Polaków w wieku 45-69 lat. W 2014 roku z powodu nowotworów złośliwych w Polsce zmarło ponad 95 tysiąca osób.
Zagadka Podkarpacia
Z raportu wynika, że w porównaniu z poprzednimi latami, umieralność z ich powodu spada we wszystkich województwach. Jednak najlepsza sytuacja pod tym względem jest na Podkarpaciu.
- Od kilku lat umieralność z powodu nowotworów, szczególnie mężczyzn, zmniejszała się – mówi dr Joanna Didkowska, kierownik Zakładu Epidemiologii Centrum Onkologii.
Najbardziej korzystna sytuacja jest w województwie podkarpackim, gdzie w latach 2013/14 odsetek zgonów z powodu nowotworów był o ok. 30 proc. niższy niż średnia dla Polski.
- W województwie podkarpackim i lubelskim mniej ludzi pali papierosy, a to ma wpływ na zachorowalność na nowotwory – mówi dr Didkowska. – Aż 30 proc. przypadków nowotworów wynika z wyłącznie z palenia tytoniu. W województwach: kujawsko-pomorskim i warmińsko-mazurskim wysoka umieralność z ich powodu wynika z wysokiego odsetka palących tytoń.
Warto zauważyć, że Podkarpacie jest regionem, w którym nie ma dużego ośrodka onkologicznego (w przeciwieństwie do województwa kujawsko-pomorskiego).
Rak płuc – wzrost u kobiet w 9 województwach
Wśród nowotworów największe zagrożenie życia dla mieszkańców Polski stanowi od lat nowotwór płuca. Najwięcej osób z powodu tego nowotworu umiera w województwie warmińsko-mazurskim i kujawsko-pomorskim (te dwa województwa stoją też na czele niechlubnego rankingu wysokiego odsetka osób palących) . Dużo lepiej jest województwie podkarpackim, gdzie w latach 2013-2014 umieralność była o ok. 30 proc. niższa niż w średnio w Polsce – to z kolei lider rankingu jeśli chodzi o najmniejszy odsetek palących wśród mieszkańców.
Niemniej jednak liczba zgonów z powodu tego nowotworu zmniejsza się w ostatniej dekadzie.
Na jakie nowotwory najczęściej chorują Polacy
W 2020 r. będziemy mieć w Polsce ponad 196 tys. nowych zachorowań na raka, a 118 tys. osób umrze wskutek choroby nowotworowej – wynika z prognoz opracowanych przez European Cancer Information System (ECIS) na zlecenie Komisji Europejskiej. Onkolodzy podkreślają, że rak jest groźniejszy niż nowy koronawirus! Dlatego apelują do wszystkich o to, aby z powodu trwającej pandemii nie odkładać, ani nie opóźniać diagnozowania oraz leczenia raka.
„W okresie ostatnich czterech lat natężenie zgonów z powodu raka płuc ogółu ludności obniżyło się najbardziej w województwie kujawsko-pomorskim (o 14 proc.) i podkarpackim ( o 20 proc.) – czytamy w raporcie.
Niepokoi jednak, że w dziewięciu województwach obecny poziom umieralności kobiet z powodu raka płuca jest wyższy niż cztery lata wcześniej; w województwie świętokrzyskim nawet o 25 proc.
- W dwóch ostatnich dekadach obserwujemy szybki przyrost liczby zgonów z powodu nowotworów płuca u kobiet. Wynika to z tego, że panie zaczęły palić papierosy – mówi dr Didkowska. - Od 2007 roku rak piersi jest drugą przyczyną zgonów wśród kobiet, a w większości województw na pierwszym miejscu jest rak płuca.
Rak płuca rozwija się przez około 20 lat.
- Właśnie zaczyna być wykrywany u pań, które zaczynały palić w latach, gdy było to modne – komentuje dr Didkowska.
Nowotwór jelita grubego – najwięcej zachorowań w Wielkopolsce
Zagrożenie życia mieszkańców Polski nowotworem złośliwym jelita grubego jest od sześciu lat wyraźnie niższe w województwie podkarpackim, natomiast największe, również od wielu lat, w Wielkopolsce (wyższe o 38 proc.).
- Wielkopolska do lat wielu lat regionem podwyższonego ryzyka raka jelita grubego, piersi, jajnika i gruczołu krokowego – tłumaczy dr Didkowska. - Nie wiemy dokładnie, dlaczego tak się dzieje. Na pewno na wyższe wskaźniki ma wpływ styl życia, dieta i używki. Połowy zachorowań na nowotwory można uniknąć dzięki stosowaniu się do wskazówek zawartych w europejskim kodeksie walki z rakiem.
Systematycznie, od dziesiątek lat, coraz mniej ludzi w Polsce umiera z powodu nowotworu żołądka. W ciągu ostatnich czterech średni odsetek zgonów z powodu tej choroby spadł o ok. 9 proc. Największy spadek umieralności jest w województwie podkarpackim ( 17 proc.) i łódzkim (o 16 proc.). Najmniejszy – zaledwie 1 proc. – w Wielkopolsce.
„W ciągu ostatnich 13 lat rak żołądka najmniej zagrażał życiu mieszkańców województwa lubelskiego oraz mazowieckiego, natomiast w najbardziej niekorzystnej sytuacji byli mieszkańcy województwa warmińsko-mazurskiego, śląskiego, kujawsko-pomorskiego – czytamy w raporcie.
Różnica poziomu umieralności w województwach, gdzie sytuacja była najmniej i najbardziej korzystna stopniowo powiększa się i o ile na początku lat 2000. wynosiła niecałe 40 proc. to obecnie wynosi prawie 60 proc.
Rak piersi – duży wzrost zachodniopomorskim
Zagrożenie związane z nowotworem piersi w latach 2013-14 było nieznacznie wyższe (o 5,3 proc.) niż w latach 2009-2010. „Największy wzrost umieralności ogółu kobiet miał miejsce w województwie zachodniopomorskim (o 20 proc.), natomiast młodszych kobiet w województwie pomorskim (o 17 proc.) i zachodniopomorskim (o 16 proc.)”.
Autorzy raportu podkreślają, że w województwie łódzkim oraz lubuskim zagrożenie życia kobiety powodu raka piersi nieznacznie, ale systematycznie zwiększa się od początku lat 2000.
Poziom umieralności kobiet ogółem z powodu raka piersi jest najwyższy na Śląsku, w województwie kujawsko-pomorskim, a w przypadku kobiet w wieku 25-64 lata w województwie świętokrzyskim i łódzkim.
Rak szyjki macicy – najlepsze statystyki na Podkarpaciu
Zagrożenie życia kobiet z powodu nowotworu szyjki macicy w Polsce dość systematycznie, ale powoli, się zmniejsza. Obecny poziom umieralności kobiet z powodu tego nowotworu w Polsce jest o 12 proc. niższy niż w latach 2009-2010.
Z raportu wynika, że zgony z powodu nowotworu szyjki macicy w ostatnich latach stanowią największy problem w województwie lubuskim i śląskim, a najlepsza sytuacja jest na Podkarpaciu.
Rak prostaty
86 proc. zgonów z powodu raka prostaty miała miejsce wśród mężczyzn w wieku 65 lat i starszym. Najmniejsze zagrożenie życia mężczyzn spowodowane tym nowotworem w ostatnich latach występuje w województwie mazowieckim, natomiast województwo pomorskie ma najwyższą umieralność.
W latach 2009-2010 i 2013-2014 umieralność mężczyzn z powodu nowotworu prostaty najbardziej zmniejszyła się w województwie podlaskim, kujawsko-pomorskim oraz wielkopolskim. O jedną czwartą zwiększyła się natomiast w województwie lubuskim.
Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska
Cały raport można znaleźć tutaj: http://www.pzh.gov.pl/stan-zdrowia-ludnosci/sytuacja-zdrowotna-ludnosci-w-polsce/
