Czy epoka lodu w transplantologii za nami?
Przy przeszczepie serca czas jest na wagę złota. Od pobrania organu do jego dostarczenia w lodzie do biorcy są maksymalnie cztery godziny. Jeżeli jednak transport odbywa się w specjalnej aparaturze, gdzie może „wciąż bić”, czas ten wydłuża się nawet trzykrotnie. Pierwszy w kraju przeszczep z użyciem takiego sprzętu za nami. Wykonali go transplantolodzy z UCK Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Pacjent przyznaje, że „dostał nowe życie i wykorzysta je do końca”.
Dokładnie 4 marca 2024 roku zespół kilkunastu specjalistów z Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego wykonał przeszczep serca z wykorzystaniem po raz pierwszy w Polsce aparatury OCS Heart (ang. organ care system) – przypominającej duży, zamykany od góry pojemnik, w którym transportuje się organ. Co ważne, serce w tym czasie „wciąż bije”.
Bardziej medycznie rzecz ujmując, to „przenośny, ciepły system perfuzji i monitorowania zaprojektowany do utrzymywania serca dawcy w stanie metabolicznie aktywnym, w warunkach bardzo zbliżonych do tych, które panują w organizmie. Monitorując kluczowe parametry funkcjonującego serca, lekarze mogą ocenić potencjalnie odpowiedni stan i żywotność serca”.
Dzięki takiemu sprzętowi transplantolodzy zyskują trzykrotnie więcej czasu na przeprowadzenie przeszczepu. To 12 godzin. W tym konkretnym przypadku serce pozostawało poza ustrojem człowieka siedem godzin.
– To promocja idei przeszczepiania narządów, która jest jedyną szansą na życie. Najbardziej przekonuje historia – historia człowieka, który dostał nowe życie – podkreślił w czasie konferencji prasowej prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gaciong, rektor WUM.
Pan Jerzy, który jest biorcą serca, czuje się dobrze. Opowiada, że od chwili wybudzenia po operacji każdy dzień przynosił poprawę. Widoczną poprawę. Cieszy się, że jest samodzielny. Zapytany o plany, powiedział, że będzie dalej cieszyć się życiem.
– Dostałem to życie i wykorzystam je do końca – zapewnił.
Nowe serce Lenki bije spokojniej
Lenka cztery lata czekała na nowe serce. Dostała je tuż przed Wigilią. Teraz wsłuchuje się w jego bicie, bo uderza ono spokojniej, tak miarowo. Historia tej dziewczynki i jej rodziny ma happy end, poprzedzony traumatycznymi wydarzeniami, bezsilnością oczekiwania, lękiem, koniecznością szybszego dorastania. I trudnymi do wyobrażenia emocjami, gdy znalazło się serce.
Prof. dr hab. n. med. Mariusz Kuśmierczyk, kardiochirurg, transplantolog kliniczny kierujący Kliniką Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii UCK WUM oraz samym przeszczepem wyjaśnił, że nowa, innowacyjna aparatura umożliwia przeszczep serca u pacjentów, którzy są z niego obecnie wykluczeni, np. z wadami wrodzonymi (najczęściej jednokomorowym sercem), po wielu operacjach paliatywnych serca.
„Są to młodzi dorośli około 18–30 lat, których serca wielokrotnie operowane kończą swój bieg. Przeszczepienie u tych pacjentów zawsze przekracza cztery godziny” – tłumaczy prof. Kuśmierczyk.
Podczas konferencji specjalista przyznał, że poszukiwania serca dla pana Jerzego trwały kilka tygodni, a stan pacjenta był bardzo ciężki. Pozostawał na wspomaganiu lekami. Dawca był dawcą granicznym, ale aparatura pozwoliła na bieżąco śledzić parametry serca w czasie transportu, „dożywić” ten organ. Nie bez znaczenia jest również to, że ryzyko nieszczęśliwych zdarzeń dla zespołów transportujących organy, gdy mają do dyspozycji OCS Heart, zmniejsza się. Dlaczego?
– Nie latamy helikopterami w złych warunkach, gdy jest mgła. Nie jeździmy karetkami 200 km/godz. Ustalamy godzinę przeszczepu. Możemy też pobierać narządy pochodzące od dawców z innych krajów. Po serce dziecka możemy jechać do Paryża i w ciągu 12 godzin je przeszczepić – wskazał na kolejną zaletę takiego rozwiązania prof. Kuśmierczyk.
Ale tak naprawdę wszystko zaczęło się pięć lat temu. Fundacja dla Transplantacji zainicjowała zbiórkę pieniędzy na aparaturę OCS Heart: „12 godzin dla życia”. Powstał nawet specjalny teledysk. Ruszyły też koncerty promujące akcję „Zostaw serce na ziemi”, czyli ideę transplantacji i świadomego dawstwa. Uczestniczył w nich zespół HLA4transplant, którego perkusistą jest dr Zygmunt Kaliciński, kardiochirurg, transplantolog, koordynator z Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii UCK WUM. Po drodze wybuchła jednak epidemia oraz doszło do rosyjskiej inwazji na Ukrainę. W końcu udało się zgromadzić środki.
– W zeszłym roku zebraliśmy na system OCS 270 tys. euro. Pomagali nam artyści. Wyprowadziliśmy transplantologię z epoki lodowcowej – podsumował dr Kaliciński.
Transplantolodzy z Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii UCK WUM, od czasu jej utworzenia w 2022 roku do dziś, przeprowadzili 25 przeszczepów serca, w tym 11 u dzieci.
