Tylko w 2020 r. w naszym kraju odebrało sobie życie 5165 osób. Na szczęście, pomimo pandemii, liczba samobójstw nie wzrosła w porównaniu do lat wcześniejszych. Niemniej jednak, skala problemu wciąż pozostaje bardzo duża, a każda tego rodzaju śmierć stanowi ogromną ludzką tragedię i stratę. Czy można coś zrobić, aby temu przeciwdziałać? Eksperci ds. zdrowia psychicznego przekonują, że wielu takich niepotrzebnych śmierci można uniknąć. By tak się jak najczęściej działo, uruchamiany jest właśnie specjalny, kompleksowy program zapobiegania samobójstwom, realizowany w ramach Narodowego Programu Zdrowia.

• POLEĆ
• TWEETNIJ
• UDOSTĘPNIJ
• Pobierz

Samobójstwa, obok utonięć i śmierci z powodu wypadków drogowych, należą do najbardziej gwałtownych, zaskakujących i traumatyzujących rodzajów zgonów, nie tylko dla członków rodziny i przyjaciół osoby zmarłej, lecz także często dla całej lokalnej społeczności, jak i szerokiej opinii publicznej. Suicydolodzy używają często w kontekście samobójstw określenia „niepotrzebna śmierć”, zaznaczając w ten sposób, że w praktyce, pod pewnymi warunkami, sporej części samobójstw można by uniknąć.

Realizacji tego celu ma służyć uruchamiany właśnie pierwszy kompleksowy program zapobiegania samobójstwom, w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025. Jego wdrażanie będzie koordynować nowo utworzone, specjalne biuro ds. zapobiegania samobójstwom przy Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, pod kierownictwem doświadczonego lekarza psychiatry - dr n. med. Iwony Koszewskiej. 

Samobójstwa w Polsce – ich liczba nie rośnie, ale skala problemu pozostaje duża

- Wiemy, że najważniejszym elementem budowania skutecznej strategii zapobiegania samobójstwom jest uczynienie z prewencji samobójstw priorytetu wielosektorowego, a więc obejmującego nie tylko sektor ochrony zdrowia, lecz także edukacji, opieki społecznej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Kościół – podkreśla dr n. med. Iwona Koszewska, informując, że jednym z pierwszych konkretnych działań uruchomionych jeszcze w tym roku będą dwie ogólnopolskie infolinie pomocowe dla osób w kryzysie psychicznym / suicydalnym: jednej dla osób dorosłych i jednej dla dzieci i młodzieży. 

Zespół ekspertów działających na rzecz programu opracowuje m.in. praktyczne zalecenia dotyczące postępowania wobec osób zagrożonych samobójstwem (z grup ryzyka), które zostaną rozpowszechnione m.in. wśród pracowników ochrony zdrowia, oświaty, pomocy społecznej, służb mundurowych, a także osób duchownych, co ma ułatwić im wczesne wykrywanie ryzyka zachowań samobójczych w konkretnych społecznościach, a także wyposażyć ich w wiedzę na temat skutecznych, adekwatnych form interwencji. 

W programie przewidziane są również działania edukacyjne i informacyjne skierowane do mediów. 

- Doceniamy istotną rolę mediów w pogłębianiu wiedzy społeczeństwa na temat zdrowia psychicznego, a także destygmatyzacji osób znajdujących się w kryzysie psychicznym czy suicydalnym. Bardzo zależy nam na rozwijaniu odpowiedzialnej polityki informacyjnej mediów na temat zachowań samobójczych, w celu zmiany wielu niekorzystnych przekonań i postaw, a także na korzystaniu przez media z właściwych źródeł i dowodów naukowych – mówi dr Iwona Koszewska, wskazując, że publikacje na temat samobójstw powinny m.in. zachęcać do szukania pomocy w kryzysie, a także zawierać kontakty do konkretnych „miejsc pomocowych”.  

Specjalistka podkreśla, że program zapobiegania samobójstwom w Polsce uwzględnia najnowsze zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w tej materii, które zostały opublikowane w tym roku specjalnym poradniku pt. „An implementation guide for suicide prevention in countries”. Niemniej jednak, zważywszy na ogrom wyzwań związanych z opracowaniem i wdrożeniem programu, jego kierownictwo nie ukrywa, że należy go traktować na razie jako pilotaż. Dopiero na bazie doświadczeń z tego pilotażu powstać ma (za kilka lat) Narodowa Strategia Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym. 

- Mamy nadzieję, że prowadzona równolegle reforma psychiatrii zwiększy skalę oddziaływań na rzecz zapobiegania zachowaniom samobójczym. Konsolidacja działań w tym obszarze powinna przynieść dobre skutki, czyli mniej zachowań samobójczych – mówi dr Iwona Koszewska, zwracając uwagę, że blisko 80 proc. osób odbierających sobie życie ma różnego rodzaju zaburzenia psychiczne (najczęściej różne formy depresji). Zatem, jak najwcześniejsze ich wykrycie i adekwatne leczenie jest kluczową sprawą i daje duże szanse na uniknięcie tragedii. 

Uwaga! Jeśli doświadczasz kryzysu psychicznego, nie obawiaj się zwrócić o pomoc. W Polsce działa wiele instytucji i organizacji, do których można się zwrócić po wsparcie w takiej sytuacji. Ich dane kontaktowe można znaleźć m.in. na stronie "Pokonać Kryzys", a także na stronach rządowych (gov.pl.). Warto też zajrzeć na stronę internetową "Życie warte jest rozmowy", gdzie można znaleźć wiele praktycznych wskazówek na temat tego, co można zrobić w trudnej sytuacji. W razie potrzeby nie obawiaj się też zadzwonić pod numer alarmowy 112 lub udać się do najbliższej placówki medycznej.

Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl

Źródła: 

Biuro ds. zapobiegania samobójstwom działające przy Instytucie Psychiatrii i Neurologii, utworzone w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO): An implementation guide for suicide prevention in countries.

Dane Komendy Głównej Policji.

Narodowy Program Zdrowia na lata 2021-2025.