Są wytyczne, jak system zdrowia ma reagować na sygnał o przemocy
Właśnie została wydana wersja w języku polskim wytycznych, które mają ułatwić pracownikom ochrony zdrowia odpowiednią reakcję w przypadkach przemocy wobec kobiet i dziewcząt w sytuacjach kryzysowych. Opracowana została przez Biuro Krajowe Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Polsce wspólnie z partnerami krajowymi. WHO podkreśla, że to dzieci i kobiety najbardziej są narażone na przemoc.
Fot. PAP/P. Werewka
WHO wskazuje, że przemoc ze strony partnera intymnego i przemoc ze strony partnera, z którym kobieta nie utrzymuje relacji intymnej są dwiema najczęściej występującymi formami przemocy wobec kobiet, których rozpowszechnienie w regionie europejskim wśród kobiet w wieku 15-49 lat sięga 26 proc.
Organizacja zwraca uwagę na to, że ryzyko rośnie podczas sytuacji kryzysowych, m.in. w czasie konfliktów i klęsk żywiołowych. Kobiety i dzieci są wówczas bardziej narażone nie tylko na przemoc seksualną i przemoc ze strony partnerów, z którymi pozostają w relacjach intymnych, ale i na inne formy przemocy, w tym wykorzystywanie seksualne i handel ludźmi.
Wojna a przemoc wobec kobiet i dzieci
A przecież za granicą Polski toczy się wojna. Szacuje się, że od początku kryzysu w Ukrainie w lutym 2022 r. około 8,5 mln uchodźców opuściło swoją ojczyznę, szukając schronienia w krajach sąsiednich. Polscy obywatele okazali bezprecedensowe wsparcie osobom przekraczającym granice, wśród których były głównie kobiety i dzieci poszukujące ochrony i bezpieczeństwa. Polska udzieliła dotychczas czasowego schronienia 1,5 mln uchodźcom z Ukrainy.
Należy tu pamiętać, że wskaźniki przemocy wobec kobiet i dziewcząt w Ukrainie były wysokie już przed rozpoczęciem konfliktu. W 2018 r. WHO przeprowadziła największe badanie dotyczące przemocy wobec kobiet w Ukrainie, które wykazało, że niemal jedna na pięć kobiet (18 proc.) w wieku 15-49 lat biorących udział w badaniu przynajmniej raz w życiu doświadczyła przemocy fizycznej i/lub seksualnej ze strony partnera, a 9 proc. stwierdziło, że doświadczyło przemocy w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Kobiety - uchodźczynie mieszkające na obszarach objętych konfliktami w jeszcze większym stopniu zagrożone są przemocą. Kobiety, które doznały przemocy, częściej starają się skorzystać z pomocy medycznej, nawet jeśli nie wskazują przemocy jako głównej przyczyny.
- Personel ochrony zdrowia znajduje się w wyjątkowej sytuacji, mając możliwość identyfikowania kobiet, które doświadczyły przemocy, zapewnienia im odpowiedniej opieki, skierowania ich do instytucji i organizacji, które udzielą dalszego wsparcia, m.in. pomocy prawnej i potencjalnie przyczynią się do zapobiegania dalszej krzywdzie w przyszłości - powiedziała dr Paloma Cuchί, przedstawiciel WHO w Polsce. - Przemoc, w tym przemoc w sytuacjach kryzysowych, jest kwestią bardzo złożoną, obejmującą różne aspekty zdrowia i dobrostanu, a jednocześnie ściśle związaną z zagadnieniami równości i sprawiedliwości. Zrozumienie tych zależności ma kluczowe znaczenie - dodała.
Współpracując z czołowymi naukowcami Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Zielonogórskiego, WHO dokonała z przeglądu i tłumaczenia trzech zasadniczych dokumentów zawierających wytyczne WHO. Wytyczne stanowić mają wsparcie dla polskiego systemu ochrony zdrowia. Mają wyposażyć pracowników pierwszej linii w odpowiednie narzędzia
i wskazówki, które umożliwią im zapewnienie najwyższej jakości opieki zdrowotnej osobom, które doznały przemocy seksualnej:
1) Opieka medyczna dla kobiet, które doznały przemocy w relacji intymnej i przemocy na tle seksualnym. Przewodnik kliniczny. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/367629/WHO-EURO-2023-7505-47272-69339-pol.pdf?sequence=2&isAllowed=y
2) Udzielanie pomocy dzieciom i młodzieży, które zostały wykorzystane seksualnie. Wytyczne kliniczne opracowane przez WHO. https://apps.who.int/iris/handle/10665/367637
3) Postępowanie kliniczne w przypadkach zgwałcenia i przemocy w relacjach intymnych: zasady opracowania protokołów postępowania w warunkach kryzysów humanitarnych.
https://apps.who.int/iris/handle/10665/367834
Wytyczne WHO zawierają protokoły postępowania w przypadkach napaści na tle seksualnym i przemocy ze strony partnera. Obejmują również protokoły dla menedżerów i dyrektorów zakładów opieki zdrowotnej, których zastosowanie pozwoli na wzmocnienie zdolności systemu ochrony zdrowia do reagowania w przypadkach przemocy wobec kobiet i dziewcząt.
Eksperci w dziedzinie zdrowia dokonali przeglądu merytorycznego tłumaczenia wytycznych na język polski, dbając o to, aby publikacje były przydatne dla personelu ochrony zdrowia, który może mieć kontakt z osobami, które doświadczyły przemocy i aby wskazywały działania spójne z przepisami polskiego prawa.
- WHO zaleca, aby w ramach ścieżki kształcenia personel ochrony zdrowia zapoznał się
z zasadami postępowania w sytuacjach przemocy wobec kobiet. W związku z powyższym uczelnie odgrywają kluczową rolę, zapewniając pracownikom ochrony zdrowia odpowiednie umiejętności i wiedzę umożliwiające właściwe reagowanie w przypadkach przemocy wobec kobiet - wyjaśnił profesor Zbigniew Izdebski, seksuolog z Uniwersytetu Warszawskiego
i Uniwersytetu Zielonogórskiego.
- Z niecierpliwością czekam na moment, gdy więcej pracowników ochrony zdrowia w Polsce posiądzie umiejętności w zakresie rozpoznawania oznak przemocy, udzielania wsparcia na pierwszej linii, przeprowadzania obdukcji, zapewniania opieki medycznej osobom, które doznały przemocy i kierowania ich w razie potrzeby do innych jednostek - mówi prof. dr hab. n. med. Krzysztof Czajkowski, konsultant krajowy w dziedzinie położnictwa i ginekologii.
jw, zdrowie.pap.pl
