Sprawna wątroba to zdrowszy mózg

Nie da się oddzielić zdrowia mózgu od kondycji reszty ciała. Jak pokazują kolejne badania, dla jego działania szczególne znaczenie ma stan wątroby. Specjaliści mówią o tzw. osi wątroba-mózg. Oba organy oddziałują na siebie na różne sposoby i gdy choruje wątroba, mózg może mocno ucierpieć. To kolejny powód, aby o nią dbać, a to nie takie trudne, choć w dzisiejszej, zachodniej kulturze mogłoby być bardziej trendy.

Rys.Krzysztof "Rosa" Rosiecki
Rys.Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Wątroba a choroba Alzheimera

Lekarzom doskonale znana jest encefalopatia wątrobowa – silne zaburzenie pracy mózgu, które może pojawić się przy znaczącej niewydolności wątroby. U pacjentów z chronicznymi chorobami wątroby, nierzadko obserwuje się natomiast zmęczenie, tendencje do wycofania społecznego i zaburzenia nastroju. Skutków kłopotów z tym narządem dla mózgu może być jednak znacznie więcej. Niesprawna wątroba może nawet oznaczać większe ryzyko choroby Alzheimera – ostrzegli niedawno naukowcy z Uniwersytetu Autonomicznego w Barcelonie. Jak podkreślają, zwykle, w odniesieniu do tego schorzenia, zajmowano się po prostu zmianami zachodzącymi w mózgu. Jednak do rozwoju choroby mogą przyczyniać się stany zapalne czy stres oksydacyjny, dla których wątroba ma kluczowe znaczenie – tłumaczą hiszpańscy eksperci. W badaniach na myszach znaleźli wyraźne zmiany w wątrobach zwierząt z chorobą Alzheimera – powiększenie tego organu, nienaturalne złogi białek, a także właśnie zapalenia i stres oksydacyjny.

„Zobaczyliśmy, że chore myszy miały większe wątroby, a gdy je zbadaliśmy pod mikroskopem, wykryliśmy patologię wątroby w postaci amyloidozy. Dlatego postanowiliśmy pogłębić badanie tych zmian, które mogą zachodzić w wątrobie oraz relacji między wątrobą a mózgiem. Do tej pory było to rzadko badane” – mówi Juan Fraile, autor pracy opublikowanej w periodyku „Cells”.

Udział wątroby w usuwaniu z organizmu beta-amyloidu (białka, którego złogi gromadzą się w mózgu w przebiegu choroby Alzheimera) znany był już wcześniej. Podejrzewano już, także wzajemne oddziaływanie wątroby i mózgu poprzez związki regulujące stany zapalne. Najnowsze badanie potwierdza te hipotezy.

Mniejszy mózg, słabszy intelekt

Podobnych doniesień jest więcej. Grupa specjalistów z Yale University, również tego lata doniosła, na przykład o tym, że zwłóknieniu wątroby towarzyszy pogorszenie zdolności poznawczych i zmniejszenie objętości mózgu. Naukowcy zauważyli pogorszenie pamięci roboczej, zdolności rozwiązywania problemów, spadek prędkości przetwarzania informacji oraz obkurczenie istoty szarej. Amerykański zespół również zwraca uwagę na kluczową rolę stanów zapalnych.

„Coraz więcej ludzi zaczyna zdawać sobie sprawę, że nie ma tak naprawdę podziału między zaburzeniami dotyczącymi tylko mózgu a aspektami zdrowia fizycznego” – mówi prof. Dustin Scheinost, autor odkrycia.

„Zaczynamy rozumieć, że choroby wątroby, serca i inne schorzenia wpływają na mózg, a zaburzenia mózgowe mają wpływ na ciało” – podkreśla.

Tym razem naukowcy przeanalizowali informacje na temat ponad pół miliona uczestników znanego projektu badawczego UK Biobank.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Wątroba umie się regenerować, ale do czasu...

O tym, żeby troszczyć się o serce, słyszał już zapewne każdy. Coraz więcej też mówi się o nerkach, przy czym zwykle jeśli układ krążenia kiepsko działa, nerki również. Jednak szczególną uwagę warto też poświęcić innemu narządowi – wątrobie. Jest niezwykła pod względem zdolności regeneracji. Ale i wątrobie można w końcu zaszkodzić. Jak zatem ją chronić? 

Hormony i inne oddziaływania

Wątroba – największy narząd w ludzki organizmie przetwarza i gromadzi główne składniki odżywcze – węglowodany, tłuszcze oraz białka; neutralizuje toksyny, wytwarza żółć oraz różne kluczowe dla organizmu substancje (w tym cholesterol), wspiera układ odpornościowy. Nie powinno więc dziwić, że może, na różne sposoby, oddziaływać także na mózg. Mózg z kolei np. bierze udział w regulacji metabolizmu glukozy, białek i lipidów w wątrobie. Mówi się więc o osi wątroba-mózg, czy szerzej – jelito-wątroba-mózg, w której narządy te oddziałują na siebie za pośrednictwem dróg hormonalnych, metabolicznych i immunologicznych.

Wątroba-serce-mózg

Do tej osi można dodać jeszcze serce. Powody doskonale ukazuje badanie opisane w ubiegłym roku przez zespół University of Oxford na łamach periodyku “Nature Communications”, z udziałem 30 tys. uczestników projektu UK Biobank. Większa ilość tłuszczu, wyższy poziom zwłóknienia i zapaleń oraz większe stężenie żelaza w wątrobie towarzyszyły mniejszej objętości mózgu, bardziej nasilonym uszkodzeniom naczyń mózgowych i gorszej strukturze istoty białej. Podobne, negatywne efekty w mózgu badacze zauważyli przy gorszym funkcjonowaniu serca, szczególnie przy zaburzeniach pracy aorty i lewej komory. Jednocześnie dostrzegli silne korelacje między stanem wątroby i kondycją serca, co szczególnie dotyczyło zgromadzonego w wątrobie tłuszczu i właśnie pracy lewej komory.

„Podsumowując - przedstawiliśmy przegląd związków między sercem, mózgiem a wątrobą i wykazaliśmy, że wiele poszczególnych powiązań między organami zidentyfikowanych w mniejszych badaniach klinicznych można również zauważyć w dużej, w większości zdrowej populacji. Pokazaliśmy, że wielonarządowe związki utrzymują się także po uwzględnieniu wspólnych dla nich czynników ryzyka oraz że liczne oddziaływania między różnymi systemami mogą jednocześnie istnieć u tej samej osoby” – piszą naukowcy.

Materiały nadawcy informacji

Zbadaj swoją wątrobę - możesz uratować życie

Choroby wątroby są siódmą najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce i wyprzedzają pod tym względem raka piersi. M.in. dlatego rusza kampania edukacyjna „Weź wątrobę do lekarza”. Dowiedz się więcej.

O wątrobę nie tak trudno zadbać

Naukowcy z Instytutu Biologii Eksperymentalnej im. Nenckiego Polskiej Akademii Nauk dokładniej sprawdzili np., jakie ryzyko dla osi wątroba-mózg stwarza tzw. zachodnia dieta (bogata w przetworzoną żywność, węglowodany i tłuszcz). W eksperymentach na myszach predysponowanych do rozwoju choroby Alzheimera, tego rodzaju styl żywienia wyraźnie nasilał stany zapalne w mózgu i produkcję towarzyszącego chorobie beta-amyloidu. Efektom w mózgu towarzyszyły niekorzystne zmiany metaboliczne, w tym wyraźnie podwyższony poziom cholesterolu oraz otłuszczenie wątroby.

„Te wyniki wskazują, że zachodni wzorzec odżywiania jest istotnym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby Alzheimera (AD) oraz że zdrowa, zrównoważona dieta może być jedną z najbardziej skutecznych metod zapobiegania tej chorobie” – piszą naukowcy.

Niestety, w rozwiniętych krajach problemy z wątrobą są już powszechne. Jednym z głównych zagrożeń jest niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NALFD) związana właśnie, przede wszystkim ze złymi nawykami. Szacuje się, że w Polsce choruje na nią ok. 6 mln osób. Dla osób ogólnie zdrowych, podstawa dbania o wątrobę to przestrzeganie tzw. zdrowego stylu życia. Potrzebne jest więc zadbanie o zdrową dietę, odpowiednią dawkę regularnej aktywności fizycznej, unikanie alkoholu, palenia tytoniu, innych toksyn, ostrożne podejście do leków i ochrona przed infekcjami, głównie wirusowymi zapaleniami wątroby(więcej na ten temat w artykule: https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/watroba-umie-sie-regenerowac-ale-do-czasu).

Marek Matacz


Źródła:


Doniesienie na temat wpływu stanu wątroby na rozwój choroby Alzheimera
Doniesienie na temat wpływu zwłóknienia wątroby na mózg
Praca naukowa na temat osi wątroba-mózg
Praca naukowa na temat zależności między wątrobą, mózgiem i sercem
Praca naukowa na temat wpływu zachodniej diety na oś wątroba-mózg
Doniesienie na temat NAFLD w Polsce
 

Autor

Marek Matacz

Marek Matacz - Od ponad 15 lat pisze o medycynie, nauce i nowych technologiach. Jego publikacje znalazły się w znanych miesięcznikach, tygodnikach i serwisach internetowych. Od ponad pięciu lat współpracuje serwisem "Zdrowie" oraz serwisem naukowym Polskiej Agencji Prasowej. Absolwent Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

ZOBACZ TEKSTY AUTORA

ZOBACZ PODOBNE

  • Werewka/PAP

    Historia. Brudne ręce chirurgów zamiast leczyć uśmiercały 

    Jeszcze na początku XIX w. chirurdzy kroili pacjentów brudnymi rękami. Nie myli ich nawet po sekcji zwłok, gdy udawali się tuż po tym przyjmować porody. Nosili czarne fartuchy, by łatwiej było na nich ukryć ślady krwi. Lekarz, który wpadł na prostą zależność – brudne ręce – zakażenie – popadł w obłęd, bo środowisko nie dało mu wiary. Dlaczego tyle wieków musiało minąć od stworzenia mydła do jego powszechnego stosowania, również w medycynie? I komu udało się w końcu odkazić sale operacyjne?

  • Adobe Stock

    Cukier = próchnica

    Dentyści apelują do rodziców o powstrzymanie się przed dodawaniem cukru, w tym syropów owocowych i miodu, do posiłków i przekąsek w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Potem lepiej też go ograniczać. Zobacz, co jeszcze pomoże ci uniknąć próchnicy. 

  • Adobe Stock

    Cukrzyca typu 1 z perspektywy korytarza szkolnego

    Patronat Serwisu Zdrowie

    Ania, Iwona, Justyna…to tylko trzy z setek matek spędzające całe dnie w przedszkolach, szkołach. Dlaczego? Ich dzieci mają cukrzycę typu 1 (CT1), a placówki nie chcą brać odpowiedzialności za opiekę. Powinna być ona sprawowana przez pielęgniarki. Tych jednak brakuje, a pozostali pracownicy nie wyrażają najczęściej zgody na podawanie leków. Obowiązek ten spada zatem na rodziców.

  • Adobe Stock

    Cichy zawał nie boli

    Przebiega prawie niezauważalnie. Daje objawy przypominające grypę lub zwykłe przeziębienie. W podobny sposób objawia się choćby niedobór witamin, minerałów i rozmaite nerwice. Trudno go rozpoznać, łatwo go „przechodzić”, dlatego bywa nazywany cichym zabójcą.

NAJNOWSZE

  • AdobeStock

    Dyniowy zawrót głowy - na zdrowie!

    Dynia, w dzieciństwie kojarzona z karocą Kopciuszka, a dziś częściej z tradycyjną dekoracją na Halloween, jest przede wszystkim zdrowym warzywem bogatym w witaminy i minerały m.in. w magnez, selen, potas i cynk, a także kwas foliowy i niacyny oraz witaminy antyoksydacyjne: A, C i E. Warto jesienią po nią sięgać nie tylko dla ozdoby ogródka. Jest pełna przeciwutleniaczy, które są świetne dla naszej skóry i pomagają zwalczać efekty starzenia.

  • Sprawdź, czy twoja krew krzepnie prawidłowo – zmierz poziom vWF

  • Nigdy nie będziemy gotowi na śmierć. Jak o niej rozmawiać?

  • Mikroplastik można znaleźć nawet w mózgu czy sercu – wskazują wstępne badania

  • Nie do kosza ani do WC, czyli jak utylizować leki 

  • AdobeStock

    Dbamy o życia, które pozostają

    Zawsze zakładamy, że nasz bliski wróci - z misji, z pracy, z akcji, z dyżuru. Inaczej to nie miałoby sensu. Jednak niektórzy nie wracają. O tym jak rozmawiać z dziećmi o śmierci rodzica i jak pocieszać kogoś, kto stracił ukochaną osobę rozmawiamy z Karoliną Suską, doradcą edukacyjnym z Fundacji Dorastaj z Nami.

  • Od śmierci do życia, czyli o transplantacji narządów

  • Rany trudno gojące się pod kontrolą