Szczepionka przeciw HPV. Czy dorośli też skorzystają?
Szczepienia przeciwko zakażeniu HPV, które chronią w konsekwencji przed rozwojem wielu rodzajów nowotworów, są zalecane nastoletnim dziewczynkom i chłopcom - zanim rozpocząną współżycie seksualne. A jaką korzyść, jeśli w ogóle, mogą odnieść dorośli, którzy inicjację seksualną mają dawno za sobą?
Przez lata naukowcy dowiedzieli się więcej o tym, kiedy ludzie powinni otrzymać szczepionkę przeciwko HPV. Pierwotnie został zatwierdzony dla kobiet w wieku od 9 do 26 lat. Następnie amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zaleciła szczepienie zarówno kobiet, jak i mężczyzn do wieku 26 lat.
Ostatnio urzędnicy ds. zdrowia w USA rozszerzyli zalecany przedział wiekowy dla osób otrzymujących szczepionkę przeciw HPV w celu ochrony przed kilkoma rodzajami raka. Obecnie szczepienie przeciwko HPV zalecane jest również osobom dorosłym do 26. roku życia, które nie były wcześniej zaszczepione, oraz osobom między 27. a 45. rokiem życia, ale tylko tych, u których przyjęcie szczepionki według opinii lekarskiej wiążę się z odniesieniem korzyści dla zdrowia.
"W badaniach wykazano bezpieczeństwo oraz immunogenność (wywołanie produkcji przeciwciał) szczepionek przeciw HPV u kobiet w wieku do 45 lat (Silgard) i 55 lat (Cervarix). Nie ma natomiast wystarczających danych klinicznych (skuteczność w profilaktyce zmian przedrakowych i raka szyjki macicy) uzasadniających powszechne szczepienie kobiet, które ukończyły 26 lat, ze względu na wysokie prawdopodobieństwo przebytego lub istniejącego już zakażenia" - wyjaśnia na łamach portalu Medycyna Praktyczna dr n. med. Ewa Talarek z Kliniki Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego WUM w Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym w Warszawie.
Wykazano, że szczepionki HPV są wysoce skuteczne w zapobieganiu infekcjom HPV związanym z rakiem szyjki macicy, odbytu, jamy ustnej i gardła, sromu, pochwy i prącia, a także brodawkami narządów płciowych.
Zakażenie nie wyklucza szczepienia
Ponieważ do zakażeń HPV dochodzi zwykle w krótkim czasie po rozpoczęciu aktywności płciowej, optymalny czas na wykonanie szczepienia to okres przed inicjacją seksualną. Z drugiej strony wiadomo, że tym samym typem HPV można się zarazić więcej niż raz w życiu. Dlatego osoba aktywna seksualnie również może odnieść korzyść ze szczepienia (dotyczy to i kobiet, i mężczyzn). Szczepienie osoby już zakażonej którymś z typów HPV, których antygeny znajdziemy w szczepionce przeciw HPV, nie jest szkodliwe ani niebezpieczne, ale nie działa profilaktycznie względem tego typu.
„Szczepienie przeciw HPV ma na celu zapobieganie przetrwałemu zakażeniu ludzkim wirusem brodawczaka (HPV) i chorobom będącym jego następstwami. Jeśli osoba szczepiona już jest zakażona określonym typem/typami wirusa HPV, podanie szczepionki nie wpływa na przebieg tego zakażenia tzn. na rozwój zmian przedrakowych/nowotworu (w przypadku typów onkogennych) czy kłykcin kończystych (w przypadku typów nieonkogennych)” – wyjaśniają specjaliści na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH.
W trakcie życia człowiek może z czasem nabyć różne szczepy HPV, dlatego wiek przestaje być główną wytyczną do szczepienia.
Są korzyści także z późniejszego szczepienia
Według zaleceń amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP) wskazane jest szczepienie nastolatków płci obojga w wieku 11-12 lat oraz szczepienie „wychwytujące” osób w wieku do 26 lat (bez względu na płeć). Eksperci Komitetu ACIP nie zalecają rutynowego szczepienia osób w wieku 27-45 lat. Wskazują jednak, że można rozważyć szczepienie w tej grupie wieku, w wybranych przypadkach, przy czym decyzja powinna być podjęta wspólnie z pacjentem po przedstawieniu ewentualnych korzyści, ale i ograniczonej skuteczności szczepienia.
„Ze względu na epidemiologię i specyfikę zakażeń HPV wydaje się, że szczepienie osoby dorosłej prowadzącej aktywne życie seksualne i mającej dotychczas licznych partnerów ma mniejsze szanse działania profilaktycznego niż u osoby dorosłej, która np. dotąd nie współżyła czy miała pojedynczych partnerów, a obecnie ma mieć nowego partnera” – wyjaśniają eksperci ACIP.
W przypadku osób dorosłych w wieku powyżej 26 lat wytyczne nie zalecają szczepienia uzupełniającego, ale sugerują, że w przypadku osób w wieku 27-45 lat klinicyści i pacjenci podejmują indywidualne decyzje dotyczące szczepienia przeciwko HPV.
U kobiet szczepionych przeciwko HPV obserwuje się m.in. mniejszy odsetek nawrotów po leczeniu zmian przedrakowych szyjki macicy. Jeśli kobieta jest nosicielką HPV, to choć szczepienie nie będzie miało wpływu na przebieg infekcji, może uchronić ją przed zakażeniem innym genotypem w przyszłości lub reinfekcją w przypadku samoistnej regresji.
Cytologia czy test molekularny w kierunku obecności HPV?
Cytologia pozwala wykryć zmiany przedrakowe w szyjce macicy. Być może testy molekularne, które mają na celu wykrycie obecności onkogennych typów wirusa HPV, okażą się dokładniejsze. Pilotaż, który ma to sprawdzić, prowadzi do końca 2021 roku Narodowy Instytut Onkologii w Warszawie. Dowiedz się, jak się zgłosić i dlaczego, z zapisu konferencji współorganizowanej przez Serwis Zdrowie.
W badaniu przeprowadzonym przez naukowców z Harvard TH School of Public Health w celu poinformowania o tych krajowych wytycznych, wykorzystano dwa modele matematyczne – z Harvardu i Rady ds. Raka w Nowej Południowej Walii w Australii – które symulowały scenariusze rozszerzenia szczepień przeciw HPV na kobiety i mężczyzn w wieku do 45 lat. Zdaniem naukowców szczepienie przeciwko HPV powyżej 26 roku życia w USA przyniosłoby ograniczone korzyści zdrowotne na poziomie populacji, przy znacznych kosztach, biorąc pod uwagę obecne ceny szczepionek przeciwko HPV (badanie zostało opublikowane 11 marca 2021 r. w PLOS Medicine).
Tak więc, choć nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do zalecania szczepienia przeciwko HPV kobietom >25. roku życia (zwłaszcza do 45. rż.), jednak należy je poinformować o potencjalnie dużo mniejszej skuteczności niż u młodszych osób.
Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl
Źródła:
Strona PZH https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/?strona=9#czy-dorosly-mezczyzna-moze-sie-zaszczepic-przeciw-hpv
Doniesienie prasowe z Uniwersytetu Harvarda https://www.hsph.harvard.edu/news/press-releases/hpv-vaccines-for-adults-not-cost-effective/
Artykuł z portalu Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/lista/show.html?id=109069
https://www.mskcc.org/
