Badania przesiewowe pomagają uciec przed rakiem

Jeśli po osiągnięciu pewnego wieku zwlekasz z wykonaniem cytologii, mammografii czy kolonoskopii, popełniasz duży błąd.

30.05.2017/17:05
3 minuty czytania
Grafika: Krzysztof "Rosa" Rosiecki
Grafika: Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Eksperci podkreślają, że w dużej mierze o zachorowaniu na raka decydujemy sami, poprzez nasz styl życia i zachowania zdrowotne. Szczególnie ważne jest poddawanie się zalecanym badaniom profilaktycznym (przesiewowym), które pozwalają na wykrywanie raka we wczesnym stadium zaawansowania w sytuacji, gdy nie ma żadnych niepokojących objawów i - co najważniejsze -  w którym jest on wyleczalny. Dzięki takim badaniom możliwe jest też często wykrycie zmian przedrakowych.

Siła dowodów

O wadze i skuteczności badań przesiewowych świadczą najlepiej dane statystyczne zaprezentowane 30 maja 2017 r. w Centrum Onkologii-Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, podczas konferencji „Szybsi od raka, czyli profilaktyka nowoczesna i skuteczna”.

Dzięki Programowi Profilaktyki Raka Szyjki Macicy, który został wdrożony w Polsce w 2006 r., kobiety w wieku 25-59 lat mogą wykonywać bezpłatne badania cytologiczne raz na trzy lata.

Oto efekty programu po 10 latach realizacji:

  • Zaobserwowano 2,5-krotny wzrost tempa spadku zachorowalności na raka szyjki macicy w grupie kobiet w wieku 25-59 lat. To dzięki temu, że cytologia jest pierwszym testem, który może wskazać istnienie zmian przednowotworowych, które można wyleczyć.
  • Zaobserwowano 3,5-krotny wzrost tempa spadku umieralności na raka szyjki macicy u kobiet z tej grupy wiekowej.To dlatego, że cytologia jest pierwszym testem, wskazującym na możliwość raka szyjki macicy, który – wykryty we wczesnym stadium – jest wyleczalny.

Warto dodać, że zgłaszalność kobiet na cytologię wzrosła dzięki realizacji programu z 59 proc. do około 75 proc.

Dla pań i panów

Eksperci podkreślają, że badania przesiewowe (zwane też screeningowymi) są przeznaczone generalnie dla osób zdrowych (nie mających żadnych niepokojących objawów), które w związku z osiągniętym wiekiem znalazły się w grupie ryzyka.

Poza cytologią, onkolodzy namawiają też do robienia dwóch innych ważnych rodzajów badań przesiewowych.

Fot. PAP/Zdjęcie ilustracyjne

Siedem mitów o szczepieniach

Szczepionki szkodzą, nadwyrężają układ odpornościowy, powodują autyzm, a szczepienia nie są już niepotrzebne, bo wiele chorób, przed którymi mają chronić, już nie występuje – to MITY! Zobaczcie, dlaczego są nieprawdziwe.

- Mammografia, która pomaga wykryć raka piersi, jest zalecana kobietom w wieku 50-69 lat, raz na 2 lata. W wieku 50-65 lat zalecane są też co 10 lat, zarówno u mężczyzn jak i kobiet, badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego, czyli kolonoskopia – mówi dr Michał Kamiński, kierownik Zakładu Profilaktyki Nowotworów z Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie (COI).

Warto dodać, że o ile cytologia i mammografia są powszechnie dostępne dla każdej spełniającej kryteria kobiety, to dostępność kolonoskopii jest nieco mniejsza. O ile ktoś nie zostanie na to badanie bezpośrednio zaproszony przez służbę zdrowia, to może próbować sam się na nie zgłosić w wybranych placówkach medycznych (tzw. ośrodkach oportunistycznych, które można znaleźć na stronie internetowej Programu Badań Przesiewowych www.pbp.org.pl).

Co ciekawe, zgłaszalność na cytologię (75 proc.) jest zdecydowanie najwyższa wśród omawianych badań przesiewowych. Mammografię przeprowadza znacznie mniej, bo tylko około 40 proc. uprawnionych kobiet. Z kolei zgłaszalność na kolonoskopię sięga już tylko 20 proc.

Prewencja pierwotna

Badania przesiewowe zaliczane są do tzw. profilaktyki wtórnej nowotworów. Na koniec warto jednak wspomnieć również o kilku głównych założeniach profilaktyki pierwotnej.

- Polega ona na upowszechnianiu w społeczeństwie zachowań eliminujących narażenie na czynniki zwiększające ryzyko zachorowania, takie jak: dym tytoniowy, alkohol, otyłość, brak aktywności fizycznej, żywność o wysokiej zawartości cukru, tłuszczu i soli, czerwone mięso, oparzenia słoneczne, wirus zapalenia wątroby B czy wirus brodawczaka ludzkiego – wymienia prof. Jan Walewski, dyrektor COI.

Nawet jednak przestrzeganie tych zaleceń nie zwalnia z poddawania się badaniom przesiewowym.

Wiktor Szczepaniak (www.zdrowie.pap.pl)

COPYRIGHT

Wszelkie materiały PAP (w szczególności depesze, zdjęcia, grafiki, pliki video) zamieszczone w portalu "Serwis Zdrowie" chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych.

ZOBACZ PODOBNE

  • M.Kmieciński/PAP

    Sprawdź, czy nie tracisz wzroku – prosty test

    Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) to jedna z najważniejszych chorób, z którymi boryka się okulistyka i najczęstsza przyczyną utraty wzroku w krajach rozwiniętych. Dla lekarzy to wyzwanie, bo pacjenci często zgłaszają się zbyt późno, a wystarczy wykonać prosty test – podkreśla prof. dr hab. n. med. Sławomir Teper, okulista, chirurg witreoretinalny ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

  • Fot. PAP/P. Werewka

    "Niepełnosprawny" czy "osoba z niepełnosprawnością"?

    Język jest materią żywą. Słowo potrafi z jednej strony krzywdzić i ranić, z drugiej uskrzydlać i wspierać. Niektóre zwroty czy pojedyncze słowa odchodzą do lamusa, nabierają innego znaczenia lub są zastępowane innymi, bo wydają nam się stygmatyzujące. Czy dlatego coraz częściej słyszymy wyrażenie: „osoba z niepełnosprawnością” zamiast: „osoba niepełnosprawna”?

  • Fot. PetitNuage/Adobe Stock

    Nikt nie odda wzroku skradzionego przez jaskrę

    Jaskry nie można wyleczyć. Kradnie nam wzrok i wcale nie jest przypisana starości. Nowe okulary na nosie, po badaniu jedynie ostrości widzenia, nie świadczą o tym, że na dnie oka nie czai się ta podstępna choroba, którą ma około milion Polaków, a połowa z nich o tym nie wie. O diagnostyce i leczeniu jaskry opowiada prof. dr hab. n. med. Iwona Grabska-Liberek, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.

  • AdobeStock

    Jąkanie – gdy mowa nie nadąża za myślami

    Nawet aktorzy czy politycy się jąkają, ale przypadłość ta potrafi mocno utrudniać życie. Pojawia się zwykle w dzieciństwie. Szczęśliwie w większości przypadków ustępuje samoczynnie. Czasami potrzebna jest jednak pomoc specjalistów, więc trzeba być czujnym.

NAJNOWSZE

  • PAP/P. Werewka

    Uzależnienia u dzieci i młodzieży – na co należy zwrócić uwagę?

    Za występowanie uzależnień wśród dzieci i młodzieży w dużej mierze odpowiadają czynniki środowiskowe, czyli to, co dzieje się w najbliższym otoczeniu tych dzieci. Nastolatki przyznają, że sięgają po substancje psychoaktywne albo z ciekawości albo dlatego, że nie radzą sobie ze stresem, z wyzwaniami, że czują się samotni, przeciążeni presją wywieraną przez osoby dorosłe. O tym jakie są objawy uzależnienia u dziecka czy nastolatka - wyjaśnia dr n. med. Aleksandra Lewandowska, ordynator oddziału psychiatrycznego dla dzieci w Specjalistycznym Psychiatrycznym Zespole Opieki Zdrowotnej w Łodzi, konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży.

  • Sprawdź, czy nie tracisz wzroku – prosty test

  • Kiedy zacząć myć zęby dziecku?

  • Niejadki. Kiedy trudności w jedzeniu mają podłoże sensoryczne

  • HIV: kiedyś drżeliśmy, dziś ignorujemy

WIADOMOŚCI

  • Adobe Stock

    CRM – zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny. Nowe spojrzenie na szereg schorzeń

    Na każdego pacjenta z problemami sercowo-naczyniowymi należy spojrzeć szeroko i badać go także pod kątem cukrzycy i choroby nerek – przestrzegają specjaliści. Jak tłumaczą, mechanizmy leżące u podstaw tych chorób są ze sobą powiązane i wzajemnie się napędzają. W efekcie jedna choroba przyczynia się do rozwoju kolejnej.

  • Kobiety żyją dłużej – zwłaszcza w Hiszpanii

  • Badania: pozytywne nastawienie do starości wiąże się z lepszym zdrowiem w późnym wieku