Czy antykoncepcja hormonalna jest bezpieczna?

Młode kobiety potrzebują sprawdzonej wiedzy na temat antykoncepcji. Chcą wiedzieć, czy antykoncepcja hormonalna jest bezpieczna, jaki wpływ może mieć na zdrowie – szczególnie pod kątem późniejszej możliwości zajścia w ciążę – oraz jakie metody są najskuteczniejsze. Na te i inne pytania w kontekście raportu „W kobiecym interesie. Bez wyjątku” odpowiada dr Agnieszka Nalewczyńska, ginekolożka.

Adobe Stock

Raport powstał na zlecenie Gedeon Richter Polska na reprezentatywnej próbie 659 kobiet w wieku 18-29 lat. Co druga badana kobieta pozytywnie oceniła własną wiedzę na temat zdrowia intymnego i antykoncepcji. Skąd ją czerpią? Głównie od ginekologa, ale też z internetu lub rozmów z bliskimi. Jak wynika z badania, połowa respondentek ma jednak obawy o potencjalny negatywny wpływ antykoncepcji na zdrowie. Prawie 68 proc. widzi potrzebę pogłębiania wiedzy na temat antykoncepcji.

Czy antykoncepcja hormonalna ma długofalowe skutki?

Z badań naukowych wiemy, że antykoncepcja hormonalna zmniejsza ryzyko raka jajnika i jelita grubego. Teoretycznie jednak zwiększa ryzyko raka piersi i szyjki macicy. Przy czym uważamy, że przy raku szyjki macicy to kwestia tego, że dziewczyny nie zabezpieczają się wtedy dodatkowo, a wirus roznoszony jest drogą płciową. To kwestia przede wszystkim wirusa HPV.

Czy hormony stosowane w środkach antykoncepcyjnych są bezpieczne?

Jak najbardziej. Mogą oczywiście wystąpić różnego rodzaju działania niepożądane, wzrost ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej, ale jeżeli się trzymamy klasycznych wskazań, to są one bezpieczne. Antykoncepcja jest przebadana, ale niestety ma czarny PR. Poza tym środki współcześnie stosowane mają mniejsze dawki hormonów. Kombinujemy z różnego rodzaju estrogenami i progestagenami.

Kobiety powinny odwiedzać ginekologa regularnie. Bez wyjątku

Wiele Polek wciąż ma z problem z badaniami kontrolnymi u ginekologa. Szczególnie dla kobiet neuroatypowych, wrażliwych sensorycznie lub mających trudności emocjonalne tak intymna wizyta może być wyzwaniem. Co zrobić, by wszystkie kobiety regularnie i bez obaw przystępowały do badań? Ekspertki podpowiadają, a w Polskę wyruszył mobilny gabinet ginekologiczny.

Czy są jakieś metody antykoncepcyjne szczególnie zalecane młodym kobietom?

To zależy, czy kobieta potrzebuje długoterminowego zabezpieczania, ale np. boi się, że zapomni zażyć tabletkę. W takich przypadkach warto rozważyć antykoncepcję długoterminową, czyli wkładkę lub implant. Mogą być one stosowane przez kobiety, które jeszcze nie rodziły. Dają duży margines bezpieczeństwa. A jeśli kobieta chce się doraźnie zabezpieczać, zaczynamy od antykoncepcji doustnej, dwuskładnikowej, ringu albo plastrów.

Czy antykoncepcja hormonalna jest bezpieczna?

Wkładka wewnątrzmaciczna to spirala. Przedmiot w kształcie litery T umieszczana w macicy. Uwalnia ona hormon, który zapewnia ochronę nawet przez osiem lat. Implant z kolei to giętki, plastikowy pręcik z aplikatorem, który lekarz ginekolog umieszcza bezpośrednio pod skórą ramienia. W tym drugim przypadku ochrona antykoncepcyjna trwa krócej, bo trzy lata.

Antykoncepcja awaryjna jak pogotowie

Jaki wpływ mają hormony w środkach antykoncepcyjnych na płodność po zakończeniu stosowania?

Teoretycznie żaden. Po najdalej trzech miesiącach wraca płodność. Wyjątkiem są zastrzyki hormonalne, po których płodność nie wraca aż tak szybko. Nie jestem ich zwolenniczką, bo ich działania nie można tak prosto przerwać. Wkładkę czy implant można w każdej chwili usunąć, a działanie zastrzyku ma określony czas. Nie mamy też teoretycznie badań, które badają wpływ zastrzyków hormonalnych na późniejszą płodność.

Jak często trzeba przyjmować zastrzyki?

Różnie. Czasami raz na trzy miesiące.

Jaka jest skuteczność poszczególnych metod?

Najbardziej skuteczna jest wazektomia, chociaż też nie jest stuprocentowa. To podwiązanie nasieniowodów u mężczyzn. Wysoce skuteczne są też metody „niezależne” od nas, czyli wkładka, implant, zastrzyk. Skuteczność wynosi 99 proc. Skuteczność tabletki, plastra czy krążka zależy od prawidłowego ich stosowania. Przy zgodnym z zaleceniami wynosi blisko 99 proc. Trzeba jednak pamięć, że są elementy, które pozostają czasem niezależne od kobiety. Pojawią się wymioty, biegunka.

Kiedy wybrać się po raz pierwszy z córką do ginekologa?

Pierwsza wizyta dziewczynki u ginekologa to duże przeżycie, ale lepiej jej nie odkładać. Jeśli nic niepokojącego się nie dzieje, to można pojawić się w gabinecie po roku od pierwszego krwawienia, nie później jednak niż do ukończenia przez młodą pacjentkę 15 lat. Przed wizytą warto porozmawiać o tym, co czeka ją w gabinecie – radzi dr n. med. Ewa Kuś, konsultant ds. ginekologii i położnictwa Grupy Luxmed.

Czy antykoncepcja hormonalna jest bezpieczna?

Skuteczność w tym wypadku waha się od 82 do 98 proc. Prezerwatywa ma wysoką skuteczność, ale niestety może pęknąć czy się zsunąć.

Jaki jest wpływ antykoncepcji hormonalnej na owulację?

Metody hormonalne hamują owulację, dlatego niektóre wkładki (te które nie zawierają hormonów) skupiają się na endometrium i zagęszczają śluz, by nie przepuszczać plemników. Ale generalnie antykoncepcja hormonalna hamuje owulację.

Czy pewne choroby dyskwalifikować mogą pewne metody antykoncepcyjne?

Jeżeli mówimy o takich somatycznych dolegliwościach jak np. nadciśnienie czy migrena, to przepisywane takim pacjentkom środki nie powinny zawierać estrogenów. Przy endometriozie na przykład zalecane są wkładki hormonalne antykoncepcja na bazie progestagenu. Przy trądziku możemy żonglować z progesteronem. Tak naprawdę wiele zależy od preferencji kobiety. U kobiet neuroatypowych z kolei znaczenie mogą mieć sensoryczne odczucia, dlatego plaster hormonalny może im przeszkadzać.

Czy leki antydepresyjne mogą być przeciwskazaniem do antykoncepcji hormonalnej?

To zależy jakie. Trójcykliczne bardziej, a SSRI, czyli selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny mniej. Rekomendujemy w takim wypadku, by robić 12-godzinne przerwy między lekami. Rano zażywać środki antydepresyjne, a antykoncepcję wieczorem. Podobną zasadę można przyjąć przy suplementach.

Badanie ginekologiczne w Polsce: wciąż sfera tabu i wstydu

Ponad 3 miliony kobiet w Polsce odczuwa tak silne poczucie wstydu, że rezygnuje z wizyt ginekologa. Ten dyskomfort lepiej jednak oswoić i przełamać, a do ginekologa zgłaszać się nie tylko wtedy, gdy dzieje się coś niepokojącego, a na regularne kontrole – najlepiej raz w roku.

Czy lekarz może odmówić wystawienia recepty na środki antykoncepcyjne?

Teoretycznie tak, ale nie wyobrażam sobie, dlaczego wykonuje swój zawód.

Gdzie i jak legalnie można dostać środki antykoncepcyjne?

Środki przepisuje lekarz ginekolog. W fundacji jeszcze bezpłatnie przypisujemy także kobietom pełnoletnim antykoncepcję awaryjną. Można do nas zadzwonić lub napisać. Trzeba przypomnieć, że wbrew mitom ona hamuje owulację, bo ma wysokie stężenie progestagenów. Nie ma wpływu na dalszą płodność.