8 powodów, by porządnie się wyspać

Sen jest momentem wzmożonej aktywności naprawczej w organizmie. Stan wyciszenia i głębokiego odpoczynku daje ciału czas na regenerację, wzmacnia układ odpornościowy i pozwala na prawidłowe przetwarzanie informacji w mózgu.

Adobe
Adobe

Sen jest jednym z najistotniejszych i najczęściej zaniedbywanych filarów zdrowego stylu życia. W codziennym pędzie, pogoni za zawodowymi sukcesami, a także koniecznością pogodzenia obowiązków domowych i towarzyskich, coraz częściej traktujemy sen jako „zło konieczne” lub luksus, na który nie zawsze możemy sobie pozwolić. 

Z badań przeprowadzonych przez National Sleep Foundation (2020) wynika, że przeciętna liczba godzin snu osób dorosłych w krajach wysokorozwiniętych maleje, a jednocześnie rośnie liczba zaburzeń snu, takich jak bezsenność czy częste wybudzenia. Równocześnie obserwujemy wzrost zachorowalności na choroby cywilizacyjne, które często mają związek ze zbyt krótkim lub niskiej jakości snem.

„Sen nie jest stanem bezczynności. To kluczowy moment naprawy i konserwacji całego organizmu” – podkreśla prof. Matthew Walker, neurolog z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, autor książki "Why We Sleep: Unlocking the Power of Sleep and Dreams". Oto 8 dobrych powodów, by porządnie się wyspać.

1. Regeneracja organizmu i poprawa kondycji fizycznej

Zgodnie z obserwacjami zespołu prof. Matthew Walkera, przeprowadzonymi w ramach badań w UC Berkeley, faza głębokiego snu (nREM) jest momentem intensywnej odbudowy mięśni i tkanek. Dzieje się tak m.in. za sprawą wydzielania hormonu wzrostu oraz uspokojenia reakcji układu współczulnego. Brak pełnowartościowego snu nie tylko podnosi poziom kortyzolu – hormonu stresu, który utrudnia regenerację – lecz także wydłuża czas potrzebny na odzyskanie sił po wysiłku fizycznym. 

„Sen odgrywa ogromną rolę w wydolności i zapobieganiu kontuzjom. Jest tak samo ważny jak sam trening czy dieta” – podkreśla dr Charles Czeisler, kierownik Wydziału Zaburzeń Snu i Rytmu Okołodobowego w Brigham and Women’s Hospital, Harvard Medical School.

2. Wsparcie układu odpornościowego

W czasie snu wzrasta produkcja limfocytów i cytokin biorących udział w reakcjach zapalnych, co pozwala organizmowi skuteczniej zwalczać infekcje. Zgodnie z danymi National Sleep Foundation, osoby sypiające regularnie poniżej sześciu godzin na dobę częściej skarżą się na obniżoną odporność i dłużej wracają do zdrowia po przeziębieniach czy grypie. Regeneracja nocna daje więc ciału czas na „przegrupowanie sił” obronnych.

3. Poprawa zdolności poznawczych i pamięci

Badania naukowe profesora Matthew Walkera oraz publikacje innych ośrodków (takich jak Harvard Medical School) dowodzą, że kluczowe etapy konsolidacji pamięci zachodzą właśnie w trakcie snu. Mózg porządkuje wówczas informacje z całego dnia, wzmacniając te najbardziej istotne i „czyszcząc” zbędne dane. Brak snu prowadzi do zaburzeń koncentracji, pogorszenia zdolności logicznego myślenia i spadku kreatywności.

4. Ochrona serca i układu krążenia

Krótki sen jest powiązany ze zwiększonym ryzykiem nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca oraz zawału mięśnia sercowego. Dyrektor amerykańskiego National Center on Sleep Disorders Research dr Michael Twery podkreśla, że systematyczne niedosypianie może zakłócać proces regeneracji śródbłonka naczyń krwionośnych, który odpowiada za prawidłowe krążenie. Tymczasem 7–8 godzin nieprzerwanego snu sprzyja obniżeniu ciśnienia i stabilizacji rytmu serca, co w dłuższej perspektywie wspiera profilaktykę chorób układu krążenia.

Fot. PAP

Trzy noce bez snu w tygodniu – czy to już bezsenność?

Problemy ze snem przez więcej niż trzy noce w tygodniu utrzymujące się przez miesiąc, przy jednoczesnych kłopotach z funkcjonowaniem w dzień to znak, że trzeba iść do lekarza.

5. Regulacja wagi ciała i zdrowy metabolizm

Brak snu rozregulowuje hormony odpowiedzialne za kontrolę głodu i sytości (grelina i leptyna). Według badań omawianych przez American Heart Association, osoby niewyspane sięgają częściej po produkty wysokokaloryczne, co może prowadzić do przybierania na wadze i rozwoju otyłości. Dobrze przespana noc pomaga utrzymać stabilny poziom energii i ogranicza napady wilczego głodu, co w konsekwencji ułatwia kontrolę masy ciała.

6. Redukcja stanów zapalnych

Sen ma działanie przeciwzapalne – chroni tkanki przed długotrwałą ekspozycją na cytokiny prozapalne i pomaga przywrócić równowagę w układzie immunologicznym. Zgodnie z raportami Centers for Disease Control and Prevention (CDC) przewlekły brak snu może nasilać stany zapalne związane z chorobami autoimmunologicznymi i metabolicznymi, a także podnosić poziom stresu oksydacyjnego.

7. Lepsze zdrowie psychiczne i odporność na stres

Specjaliści z Harvard Medical School oraz wyniki badań cytowne w pismach medycznych (np. JAMA Psychiatry) wskazują, że niedostatek snu stanowi jeden z istotnych czynników wywołujących lub nasilających zaburzenia nastroju, takie jak depresja czy stany lękowe. Odpowiednia ilość nocnego odpoczynku pozwala ustabilizować poziom neuroprzekaźników (m.in. serotoniny i dopaminy), dzięki czemu łatwiej zachować dobrostan psychiczny i być bardziej odpornym na codzienne stresory.

8. Profilaktyka chorób neurodegeneracyjnych

Cykliczne „czyszczenie” mózgu z nagromadzonych produktów przemiany materii podczas snu (zwłaszcza w fazie nREM) może zmniejszać ryzyko rozwoju choroby Alzheimera i innych schorzeń związanych z odkładaniem się białek neurotoksycznych. Badacze z Uniwersytetu w Rochester (Xie i wsp., 2013) wykazali, że przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego wzrasta nocą, co pozwala na skuteczniejsze usuwanie takich substancji.

Dlatego pamiętajmy - przespana noc to nie fanaberia, ale fundament zdrowego stylu życia. Nocny odpoczynek to jedna z najskuteczniejszych i najprostszych form profilaktyki zdrowotnej, zapewniająca poprawę jakości życia w praktycznie każdym obszarze funkcjonowania. Każdy, kto chce dbać o zdrowie – od regularnie trenujących sportowców po osoby zmagające się ze stresem w pracy czy rodziców małych dzieci – skorzysta na świadomym traktowaniu snu jako priorytetu. Nie od dziś wiadomo, że wybór pomiędzy kilkoma dodatkowymi godzinami aktywności a odpowiednim wypoczynkiem często okazuje się wyborem między doraźnym zyskiem a długofalowym wsparciem dla organizmu.
 

Autorka

Luiza Łuniewska - Dziennikarka, reportażystka, redaktorka. Pisuje o wielkich triumfach medycyny i jej wstydliwych sekretach. Lubi nowinki z dziedziny genetyki. Była dziennikarką Życia Warszawy i Newsweeka, pracowała też w TVN i Superstacji. Jest absolwentką Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW. Wielbicielka kotów dachowych i psów ras północnych.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • Adobe Stock/Eakrin

    Onkologia i kardiologia jednym głosem o profilaktyce

    Profilaktyka w chorobach układu krążenia i nowotworowych, które odpowiadają za ponad 60 proc. zgonów w Polsce, powinna stać się kluczowa, bo „każda złotówka wydana na nią to miliony zaoszczędzone na leczenie” – wskazują kardiolodzy i onkolodzy. Przestawiają pięć postulatów, które powinny mieć zastosowanie w praktyce. Czas na działanie – podkreślają.

  • Adobe Stock/Sherry Young

    Test na HIV w gabinecie lekarza POZ

    Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może już zlecić bezpłatny test na HIV. Taki ruch zwiększy dostęp pacjentów do diagnostyki i pozwoli wcześniej wykrywać ewentualne zakażenie oraz skuteczniej je leczyć. To tym istotniejsze, że średnio 5–6 Polaków dziennie dowiaduje się, że jest nosicielem wirusa. Mimo to blisko co piąta zakażona osoba pozostaje nieświadoma.

  • Sanofi: inwestowanie w profilaktykę to fundament zdrowia i konkurencyjności Europy

    Materiał promocyjny

    Choć polska prezydencja w Radzie UE dobiega końca, tematy związane ze zdrowiem nie schodzą z europejskiej agendy. Podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach wiele miejsca poświęcono działaniom na rzecz wzmocnienia systemów ochrony zdrowia i ich cyfrowej transformacji. Coraz wyraźniej widać też wspólne przekonanie, że to profilaktyka, innowacje i rozwój sektora life sciences powinny kształtować długoterminową strategię Europy.

  • Adobe

    Szczawiany – mroczne oblicze rabarbaru

    Chłodnik z botwiny, szpinakowe smoothie czy kwaśna zupa szczawiowa to kulinarne symbole wiosny. Zielone liście dostarczają przecież witamin i minerałów, buraki cennych antyoksydantów, a rabarbar kusi orzeźwiającym smakiem. Jednak wszystkie te rośliny łączy pewien nieoczywisty związek chemiczny – szczawiany, znane też jako kwas szczawiowy i jego sole. Ta sama substancja, która nadaje szczawiowi i rabarbarowi ich charakterystyczną kwaskowatość, ma również ciemniejsze oblicze. 

NAJNOWSZE

  • Chemioterapią nie tylko w nowotwory

    Pacjenci boją się chemioterapii i jej skutków ubocznych. Tymczasem skierowania na leczenie cytostatykami coraz częściej wystawiają reumatolodzy, neurolodzy czy dermatolodzy, i to z zupełnie innych wskazań niż nowotworowe. 

  • Onkologia i kardiologia jednym głosem o profilaktyce

  • Zespół cieśni nadgarstka niedocenianą cechą RZS

  • Test na HIV w gabinecie lekarza POZ

  • Mleko matki pamięta emocje

  • Umieranie dopełnia życie

    Umieranie to szczególny czas w życiu człowieka. Kluczem dobrej śmierci jest spełnione życie, ale jeśli takie nie było, to jest jeszcze szansa na dobre podsumowanie. Nawet żal może przerodzić się w coś pięknego – podkreśla dr hab. n. med. Tomasz Dzierżanowski, kierownik Kliniki Medycyny Paliatywnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

  • Niepoczytalność - czyn z kodeksu karnego, a winy nie ma

  • Zwykle nie wiemy, że kolega z pracy ma zaburzenia psychiczne