Poznaj sposoby, by senior nie upadał
Upadek i doznany wskutek niego uraz nie tylko pogarsza jakość życia osoby po 60-tce, ale często jest przyczyną przedwczesnej śmierci. NIZP-PZH opracował wyczerpujące materiały edukacyjne zawierające instrukcje, jak ograniczyć takie sytuacje. Do upadku seniora nie musi bowiem dojść.
Publikacja Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny „Edukacja i profilaktyka urazów wśród osób powyżej 60-go roku życia” pod redakcją Magdaleny Krysińskiej, Katarzyny Domosławskiej-Żylińskiej i Marleny Fronk to pogłębiony zestaw materiałów edukacyjnych oraz instruktażowych. Choć kierowana jest w szczególności do osób podejmujących działania edukacyjne - prowadzących warsztaty i szkolenia z zakresu przeciwdziałania urazom u osób starszych, to stanowi również doskonałe źródło informacji i wiedzy dla samych osób starszych, ich bliskich oraz opiekunów seniorów. Zawiera jedenaście rozdziałów będących konkretnymi propozycjami tematów zajęć. Każdy z nich jest bogaty w treść i najważniejsze informacje – wszystko ujęte w sposób syntetyczny, czytelny i praktyczny. Przedstawiamy narzędzie gotowe do użytku i zachęcamy do korzystania w pełni z jego zasobów: POBIERZ PDF
Dlaczego warto poszerzać wiedzę o zapobieganiu upadkom?
Upadki u seniorów mogą być śmiertelne
Typowy scenariusz: babcia wiesza firanę przed świętami, ma zawroty głowy, upada i łamie kość udową. 10 proc. pacjentów w podeszłym wieku po takim urazie umiera dwa miesiące od wypadku. U innych pojawia się lęk przed kolejnym upadkiem i rusza cała kaskada chorób.
Po 60. roku życia dbałość o dobre zdrowie fizyczne, psychiczne i relacje międzyludzkie nabiera większego znaczenia niż w wieku wchodzenia w dorosłość. Po 60-tce wydolność organizmu zaczyna się stopniowo pogarszać. Czynnikiem w największym stopniu determinującym kontynuację dotychczasowej działalności jest styl życia, choć istotne jest także środowisko fizyczne, w którym żyjemy czy uwarunkowania genetyczne. Znajomość, a następnie stosowanie w życiu aktywności i ułatwień w otoczeniu pozwala na zredukowanie ryzyka upadku seniora. W Polsce następstwa upadków to najczęstsza przyczyna hospitalizacji seniorów, a w grupie powyżej 65. r.ż – najczęstsza przyczyna śmierci. Jak wskazuje Narodowy Instytut Geriatrii, 10 proc. seniorów umiera w dwa miesiące po upadku, którego skutkiem było złamanie kości udowej, od 14 do 36 proc. – w trakcie roku po takim wypadku.
Celem realizowanego w ramach Narodowego Programu Zdrowia programu edukacyjnego skierowanego do osób powyżej 60. roku życia jest promowanie zdrowego i aktywnego stylu życia oraz profilaktyki urazów wśród seniorów. Materiały edukacyjne zawierają wiele praktycznych informacji również dla opiekunów osób starszych. Często to właśnie od najbliższego otoczenia zależy zorganizowanie bezpiecznego mieszkania, udzielenie właściwej pomocy przy upadku, wsparcie przy zmianie trybu życia na taki, który pozwala długo cieszyć się zdrowiem i dobrą kondycją.
Dlaczego senior jest bardziej zagrożony upadkiem?
Przyczyną takiego stanu rzeczy jest zmieniające się ciało: zaburzenia chodu, równowagi, choroby współwystępujące, ale też zażywanie niektórych leków.
Jednocześnie brak aktywności fizycznej powoduje osłabienie siły mięśni, nieodpowiednia dieta generuje ryzyko m.in. niedoborów wapnia i osłabienie kości, a wszystko to razem stwarza podłoże dla rozwoju różnego rodzaju dolegliwości i chorób. Tym samym zwiększa się ryzyko upadku.
Czy można skutecznie zapobiec upadkom?
Tak. Na styl życia mamy wpływ – jest naszym wyborem. To właśnie na tym podłożu należy wykonać pierwszy krok dla poprawy zdrowia i zapobiegania jego utracie.
Na wiele czynników ryzyka upadku mamy wpływ. Do takich należą m.in.:
- nieodpowiednie obuwie,
- brak aktywności fizycznej albo nadmierna aktywność fizyczna,
- pośpiech,
- śliskie podłogi,
- wysokie stopnie,
- brak uchwytów,
- słabe oświetlenie,
- progi w mieszkaniu,
- zbyt duża ilość sprzętów w mieszkaniu.
Zadbanie o otoczenie często nie wymaga wielkich nakładów. Zakup maty antypoślizgowej i umieszczenie jej w wannie, zabezpieczenie dywanów i chodników, by nie można było się o nie potknąć, montaż punktowego oświetlenia w zacienionych miejscach oraz wiele innych rozwiązań, które można wdrożyć w mieszkaniu osoby starszej dla podwyższenia poziomu bezpieczeństwa, znacznie zmniejszają ryzyko upadku.
Niezwykle istotna jest także konstruktywna, poprawna komunikacja i wsparcie psychologiczne. Mądrość życiowa, spokój i równowaga wewnętrzna wielu osób starszych to dar, którym mogą się dzielić z młodszymi. Wspólnie spędzony czas da wiele obopólnych korzyści pod warunkiem wypracowania otwartej postawy u opiekuna. Osoba starsza musi zaś wiedzieć, jakie ma własne ograniczenia oraz możliwości.
Warto pamiętać, że lęk przed upadkiem jest istotnym problemem – staje się ograniczeniem i powstrzymuje od samodzielnego podejmowania zdrowej aktywności, czy też wychodzenia z domu. Dlatego niezbędne jest pomoc by redukować lęk dla poprawy jakości funkcjonowania seniorów a także zwiększenia poczucia zadowolenia z życia.
Publikacja powstała w ramach programu „EDUKACJA ZDROWOTNA W PROFILAKTYCE URAZÓW I PROMOCJI BEZPIECZEŃSTWA”, finansowanego ze środków Narodowego Programu Zdrowia 2016-2020 w ramach Celu operacyjnego nr 5: Promocja zdrowego i aktywnego starzenia się.
oprac. jw. na podstawie materiałów NIZP-PZH
