Wyniki badania dotyczącego monitorowania glikemii w cukrzycy ciążowej

W prestiżowym magazynie Acta Diabetologica  ukazały się wyniki randomizowanego kontrolowanego badania dotyczącego zastosowania systemu ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania (FGM-ang. Flash Glucose Monitoring)) w cukrzycy ciążowej przeprowadzonego w Polsce. Wyniki te wskazują, że zastosowanie FGM ma korzystny wpływ na kontrolę glikemii, nawyki żywieniowe i przede wszystkim częstość występowania makrosomii płodowej u pacjentek z cukrzycą ciążową.

Fot. Fundacja Zdrowie i Edukacja Ad Meritum

- Dzięki wykorzystaniu oprogramowania powiązanego z systemem ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania możliwe jest wdrożenie do opieki diabetologicznej nad ciężarną z cukrzycą ciążową rozwiązań telemedycznych pozwalających na bardziej zintensyfikowaną opiekę nad pacjentkami, co przełożyć się może się na niższy odsetek cięć cesarskich, porodów przedwczesnych, nadciśnienia w ciąży oraz nadmiernej masy urodzeniowej płodu i hipoglikemii w okresie noworodkowym – podkreśla prof. dr hab. n. med. Dorota Bomba – Opoń, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Członek Zarządy Sekcji Cukrzycy i Chorób Metabolicznych PTGiP, współautorka pracy.

Wyniki badania FLAMINGO

Randomizowane badanie objęło 100 kobiet z cukrzycą ciążową rozpoznaną pomiędzy 24 a 28 tygodniem ciąży a przeprowadzone zostało w latach 2021-2022 w I Klinice Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Rozpoczynając leczenie wszystkie ciężarne zostały przeszkolone w zakresie zaleceń dietetycznych oraz aktywności fizycznej. Na początku badania oraz ponownie w 34 tygodniu ciąży przeprowadzono u nich ankietę przygotowaną przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego w Warszawie oceniającą nawyki żywieniowe. W grupie 50 pacjentek przez pierwsze cztery tygodnie po rozpoznaniu cukrzycy ciążowej stosowano system ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania (FreeStyle Libre, Abbott Diabetes Care Ltd). Pozostałe 50 ciężarnych kontrolowało stężenie glukozy z krwi włośniczkowej za pomocą glukometru). Wszystkie pacjentki kontrolowane były ambulatoryjnie co dwa tygodnie do zakończenia ciąży. Jak wskazuje dokonana analiza danych, zastosowanie FGM związane było z istotnie wyższą redukcją stężenia glukozy zarówno na czczo jak i po posiłkach, w porównaniu z grupą kontrolną. W obu grupach u ok. 30% ciężarnych na podstawie uzyskanych wartości stężenia glukozy zdecydowano o włączeniu insulinoterapii. Kobiety, u których na początku leczenia cukrzycy ciążowej zastosowano FGM, uzyskały wyższą  wartość punktową w ocenie nawyków żywieniowych pod koniec ciąży w porównaniu z ciężarnymi z grupy kontrolnej. Obserwowane różnice przełożyły się również na wyniki ciążowe. W grupie FGM odsetek noworodków z makrosomią był znacząco niższy niż u dzieci matek z grupy kontrolnej (4% vs 20%, p=0,028).

Wyniki badania jednoznacznie wskazują na korzyści z zastosowania systemu ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania u kobiet z cukrzycą ciążową:

1.    Zastosowanie systemu ciągłego monitorowania glikemii zwiększa odsetek kobiet ciężarnych, które przestrzegają zaleceń terapeutycznych w cukrzycy ciążowej leczonej dietą
2.    Dzięki zastosowaniu ciągłego pomiaru glikemii istnieje bardziej precyzyjna możliwość oceny zmienności dobowej stężenia glukozy oraz jego zaburzeń w godzinach nocnych - parametrów, które istotnie korelują z występowaniem nadmiernego wzrastania wewnątrzmacicznego płodu
3.    Korzystanie z systemów ciągłego monitorowania glikemii przez kobiety z cukrzycą ciążową pozwala na uzyskanie niższych stężeń glukozy na czczo i po posiłkach, 
co przekłada się na rzadsze występowanie makrosomii i jej powikłań u płodu.
4.    System ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania umożliwia szybką edukację pacjentek z cukrzycą ciążową w zakresie zmienności glikemii w zależności od czasu i składu spożywanych posiłków oraz w trakcie zalecanej aktywności fizycznej. Wydaje się to niezmiernie istotne w związku z dużą dynamiką wzrastania płodu tuż po rozpoznaniu cukrzycy ciążowej.

Dlaczego monitorowanie glikemii u kobiet z cukrzycą ciążową jest tak ważne?

Cukrzyca stała się obecnie jednym z najczęstszych powikłań w ciąży, mającym wpływ zarówno na zdrowie matki jak i jej dziecka, nie tylko w okresie ciąży, ale również w dalszych etapach ich życia. W ostatnich latach zanotowano dynamiczny wzrost częstości występowania cukrzycy ciążowej w Polsce. W oparciu o kody ICD10 NFZ informuje, iż w ostatnich latach liczba kobiet w ciąży z cukrzycą przekraczała 50 tysięcy rocznie i stanowiła 12,5%  całkowitej liczby porodów w 2021 roku oraz 16% w 2022 roku. Dane GUS  wskazują także na dynamiczny wzrost odsetka kobiet z otyłością w wieku rozrodczym. Pomiędzy rokiem 2009 i 2019 doszło prawie do podwojenia odsetka otyłych kobiet w wieku od 15 do 30 lat, a w grupie pomiędzy 30 a 39 r.ż. w 2019 roku już co dziesiąta kobieta miała BMI powyżej 30kg/m2.
 
Cukrzyca w ciąży obecnie uznawana jest za jeden z głównych czynników modyfikujących środowisko, w którym rozwija się płód. Prawidłowe wyrównanie glikemii ma ogromne znaczenie dla przebiegu ciąży i rozwoju dziecka. Szczególnie istotny jest okres bardzo wczesnego okresu ciąży, w którym występowanie hiperglikemii jest powodem zaburzeń organogenezy i występowania wad rozwojowych u płodu.
 
- Obecnie standardem leczenia cukrzycy ciążowej są: dieta z ograniczeniem spożywania węglowodanów prostych oraz samokontrola glikemii we krwi włośniczkowej za pomocą glukometrów. Kobiety w ciąży powinny wykonywać pomiary stężenia glukozy samodzielnie, a liczba i pora tych oznaczeń powinny być uzależnione od nasilenia zaburzeń gospodarki węglowodanowej i stosowanego leczenia. Zastosowanie nowoczesnych metod ciągłego monitorowania glikemii zwróciło uwagę na niedoskonałości punktowych pomiarów glikemii w ciąży dokonywanych glukometrem – tłumaczy prof. Dorota Bomba – Opoń.

Jak działa nowoczesny system do ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania?

Nowoczesny system ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania umożliwia dostęp do informatycznych aplikacji powalających na zdalne udostępnianie lekarzowi pomiarów stężenia glukozy. Stwarza to nowe możliwości dla telemedycznej opieki nad ciężarną z cukrzycą. Systemy ciągłego monitorowania pozwalają zaznajomić się ciężarnym z cukrzycą, ze zmiennością stężenia glukozy w ciągu doby, a w szczególności w odniesieniu do częstości, jakości i ilości spożywanych pokarmów oraz zalecanej aktywności fizycznej. 
Właściwa i szybka edukacja pacjentek jest jednym z kluczowych elementów w leczeniu cukrzycy ciążowej w oparciu o modyfikację diety. Bezbolesny i prosty sposób monitorowania zachęca je do częstej kontroli oraz zmiany profilu (składu/częstości) spożywanych posiłków. Możliwość oceny wartości stężenia glukozy w okresie poprzedzającym odczyt metodą skanowania, jak i wgląd w tendencję zmian w najbliższej perspektywie ułatwiają podejmowanie właściwych decyzji dotyczących planowanego posiłku czy aktywności fizycznej. Najistotniejszy wydaje się jednak efekt terapeutyczny uzyskany dzięki stosowaniu systemów ciągłego monitorowania glikemii.  Dlatego widzimy potrzebę, aby refundacja systemów ciągłego monitorowania glikemii docelowo została rozszerzona także na grupę kobiet w ciąży, które nie muszą przyjmować insuliny, co przyczyni się do zmniejszenia ilości powikłań u noworodków i wpłynie korzystnie na rozwój dziecka w przyszłości – podsumowuje prof. Dorota Bomba – Opoń.

Autor: Fundacja Zdrowie i Edukacja Ad Meritum

Źródła:
1.    Bomba-Opoń D et al. Hyperglycemia in pregnancy — prevalence and perinatal outcomes. A retrospective multicenter cohort study in Poland. Ginekologia Polska 2022; 93, 12: 1–7 
2.    Główny Urząd Statystyczny Baza Demografia,” 2019. [Online]. Available: http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx.
3.    Majewska A et al. Efficacy of Continuous Glucose Monitoring on Glycaemic Control in Pregnant Women with Gestational Diabetes Mellitus—A Systematic Review. J Clin Med 2022, 11, 2932 
4.    Majewska A et al. Flash glucose monitoring in gestational diabetes mellitus (FLAMINGO): 
a randomised controlled trial. – 2023: Flash glucose monitoring in gestational diabetes mellitus (FLAMINGO): a randomised controlled trial | SpringerLink
5.    E. Wender-Ożegowska, D. Bomba-Opoń, J. Brązert, Z. Celewicz, K. Czajkowski, P. Gutaj, A. Malinowska-Polubiec, A. Zawiejska i M. Wielgoś, „Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników u kobiet z cukrzycą,” Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, tom 2, 2017.

-------------------------------------------------------
Więcej informacji udziela: Ewa Matusiak
Fundacja Zdrowie i Edukacja Ad Meritum
Kontakt: ewa.matusiak@zdrowieiedukacja.org