Europa wypowiada walkę rakowi
Europejski plan walki z rakiem ma za zadanie uchronić przed śmiercią z powodu raka 3 miliony Europejczyków. Warta miliardy euro inicjatywa Komisji Europejskiej to wyraz przekonania, że tylko zintegrowane działania pozwolą uzyskać istotne zmniejszenie umieralności z powodu nowotworów, wyrównać szanse w dostępie do opieki, diagnostyki i leczenia i dawać takie same szanse na przeżycie, niezależnie od miejsca zamieszkania.
Różnice we wskaźniku przeżyć po leczeniu raka piersi między poszczególnymi krajami wynoszą 20 proc., a wskaźnik 5-letnich przeżyć w raku jelita grubego waha się od 49 proc. do 68 proc.
- Wierzę, że wszyscy mamy takie samo prawo do zdrowia. Nie powinno mieć znaczenia, gdzie się urodziłeś ani gdzie mieszkasz. Ale wszyscy wiemy, że niestety, w Unii Europejskiej nadal tak nie jest. Obecnie aż 25 państw członkowskich prowadzi programy badań przesiewowych w kierunku raka piersi. To jest dobre! Ale tylko 20 państw wykonuje badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego. Chora na raka szyjki macicy mieszkająca w Rumunii jest 16 razy bardziej narażona na śmierć niż kobieta mieszkająca we Włoszech – podkreślała Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej podczas jednej z konferencji.
Tłumaczyła, że Europejski Plan Walki z Rakiem (European Cancer Beating Plan) ma dążyć do wyrównania tych szans oraz poprawić wskaźniki umieralności na raka.
A statystyki nowotworowe rosną lawinowo - w 2020 r. w Unii Europejskiej raka wykryto u 2,7 mln osób, a 1,3 mln osób zmarło z tego powodu.
Specjaliści alarmują, że jeżeli nie podejmiemy zdecydowanych działań, liczba zachorowań na raka wzrośnie o 24 proc. do 2035 r., co oznacza, że stanie się on główną przyczyną zgonów w UE.
Polacy na tle Europy
Najnowszy raport NIZP – PZH pokazuje słabości i mocne strony zdrowia polskiego społeczeństwa oraz jego uwarunkowania. Wprawdzie dłużej żyjemy, ale w dziedzinie zdrowia publicznego wiele należy jeszcze zrobić, by dogonić społeczeństwa europejskie. Otrzymane wyniki komentują najwybitniejsi polscy eksperci.
- Celem europejskiego Cancer Planu jest uratowanie 3 milionów Europejczyków do 2030 roku i wydaje się, że jest to plan realny – uważa prof. Jacek Jassem z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, członek komitetu doradczego powołanej przez Komisję Europejską Mission of Cancer.
Dla Komisji pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen walka z nowotworami to jeden z priorytetów.
- Dla mnie to sprawa osobista. Kiedy miałam 13 lat, na raka zmarła moja o dwa lata młodsza siostra. Ale nie jest to wyjątkowe przeżycie, niemal każdy ma przyjaciela, kolegę lub krewnego, który przez to przeszedł. Wszyscy doświadczyli tego samego poczucia smutku i bezradności. Jednak jest coś, co możemy zrobić – indywidualnie i zbiorowo. Na szczeblu państw członkowskich i w ramach Unii Europejskiej. Dziś, w Światowy Dzień Walki z Rakiem, rozpoczynamy wspólną drogę, która doprowadzi do Europejskiego Planu Walki z Rakiem” – mówiła przewodnicząca KE 4 lutego 2020 roku – w dniu ogłoszenia Europejskiego Cancer Planu.
Unia jednoczy siły
Poszczególne kraje europejskie mają swoje narodowe programy walki z rakiem, ale poprzedni wspólny europejski plan opracowano 30 lat temu. Ursula von der Leyen zwróciła uwagę, że „tymczasem świat się zmienił, Europa się zmieniła, a liczba problemów niestety rośnie”.
- Kraje członkowskie realizują swoje narodowe plany walki z rakiem, ale jeśli chcemy osiągnąć efekt w skali globalnej, musimy działać razem. Są sprawy, które wymagają wspólnych działań, jak na przykład badania naukowe czy zmniejszenie narażenia środowiskowego – nie uda się tego osiągnąć wyłącznie na poziomie jednego kraju – tłumaczy prof. Jacek Jassem.
Po co więc narodowe plany, gdy mamy już europejski?
- Są konieczne ponieważ uwzględniają lokalne prawo, sytuację ekonomiczną, uwarunkowania kulturowe, sytuację epidemiologiczną i tak dalej. Pomiędzy poszczególnymi krajami są przecież różnice, np. w systemie ubezpieczeń. Nie da się tego ujednolicić, bo zależy to od wielu uwarunkowań. Działania ma szczeblu krajowym i europejskim mają się nawzajem uzupełniać, tylko wtedy uda się osiągnąć prawdziwy efekt. Na przykład mówiąc o szkodliwości papierosów i ich wpływie na ryzyko nowotworu możemy sugerować ograniczenie palenia tytoniu poprzez różne działania, np. zwiększenie akcyzy. Ale trudno, żeby Europejski Cancer Plan narzucał poszczególnym państwom konkretne rozwiązania - każdy musi przeprowadzić takie zmiany we własnym zakresie, zgodnie ze swoimi regulacjami. Europejski plan może zawierać tylko ogólne zalecenia, np. w jakim czasie powinno się osiągnąć jakiś efekt – tłumaczy ekspert.
Raport NIZP-PZH: nierówni w zdrowiu
To, skąd pochodzisz, jakie masz wykształcenie, gdzie mieszkasz, jaki jest twój status społeczny, jakiej jesteś płci – w dużym stopniu determinuje, jaki masz stan zdrowia oraz ile lat życia cię czeka. Nierówności pomiędzy ludźmi to nie tylko domena nauk społeczno-ekonomicznych - to jeden z podstawowych problemów i wyzwań zdrowia publicznego.
Aby to się udało, narodowe programy muszą uwzględniać ogólne zasady ujęte w Europejskim Cancer Planie.
- Zresztą to są rozsądne, uniwersalne zasady, tam nie ma rzeczy egzotycznych – zaznacza prof. Jassem.
Jakie zatem są to zasady?
Plan walki z rakiem obejmuje cztery kluczowe obszary działania.
- Zapobieganie - poprzez działania ukierunkowane na kluczowe czynniki ryzyka, takie jak tytoń (celem jest, aby do 2040 r. mniej niż 5 proc. populacji używało tytoniu), spożycie alkoholu, zanieczyszczenie środowiska i rakotwórcze substancje. Dodatkowo kampania „HealthyLifestyle4All” będzie promować zdrową dietę i aktywność fizyczną. Aby zapobiegać nowotworom wywołanym przez infekcje, plan walki z rakiem przewiduje zaszczepienie przeciwko HPV co najmniej 90 proc. docelowej populacji dziewcząt w UE oraz znaczne zwiększenie szczepień chłopców do 2030 r.
- Wczesne wykrywanie raka poprzez poprawę dostępu, jakości i diagnostyki oraz wspieranie państw członkowskich w tym, aby 90 proc. populacji UE, która kwalifikuje się do badań przesiewowych w kierunku raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego, poddano do 2025 r. badaniom przesiewowym.
- Zwiększenie skuteczności rozpoznawania i leczenia nowotworów poprzez lepiej zintegrowaną i kompleksową opiekę onkologiczną oraz wyrównywanie dostępu do wysokiej jakości opieki i leków. Do 2030 r. 90 proc. pacjentów powinno mieć dostęp do krajowych kompleksowych ośrodków onkologicznych połączonych nową siecią UE. Ponadto do końca 2021 r. zostanie uruchomiona nowa inicjatywa „Diagnostyka i leczenie raka dla wszystkich”, która ma pomóc w poprawie dostępu do innowacyjnej diagnostyki i leczenia raka. Z kolei europejska inicjatywa „Zrozumieć nowotwory” (UNCAN.eu) pomoże m.in. zidentyfikować osoby z wysokim ryzykiem zachorowania na najczęstsze nowotwory.
- Poprawa jakości życia pacjentów i osób, które przeżyły raka, w tym rehabilitacja, postępowanie w przypadku nawrotu lub rozsiewu nowotworu oraz środki wspierające integrację społeczną i reintegrację w miejscu pracy. Zostanie uruchomiona inicjatywa „Lepsze życie dla chorych na raka”, skupiająca się na opiece pooperacyjnej i rehabilitacji, opiece kontrolnej oraz wspierającej integrację społeczną i reintegrację w miejscu pracy.
Szczególny nacisk zostanie też położony na nowotwory wieku dziecięcego, poprzez uruchomienie „Inicjatywy na rzecz pomocy dzieciom chorym na nowotwory”, która ma zapewnić dostęp do szybkiego i optymalnego wykrywania, rozpoznawania, leczenia i opieki. Z kolei aby zidentyfikować trendy, dysproporcje i nierówności pomiędzy państwami członkowskimi i regionami, w 2021 r. zostanie utworzony rejestr nierówności nowotworowych.
Na realizowanie tych celów przeznaczono łącznie 4 mld euro. Ale to nie wszystko.
Europa stawia na badania naukowe
W poszukiwaniu konkretnych rozwiązań dla najważniejszych wyzwań Komisja Europejska powołała do życia tzw. Misje UE. Mają one pomóc w rozwiązywaniu tych problemów poprzez nadanie badaniom i innowacjom nowej roli i ich integrację z nowymi formami zarządzania i współpracy, a także poprzez zaangażowanie obywateli.
Badawczy program wspierania badań naukowych Horyzont Europa na lata 2021-2027 ma zastąpić program Horyzont 2020. Komisja Europejska zaproponowała, by przeznaczyć na niego z budżetu UE 100 miliardów euro.
Jedną z pięciu grup eksperckich powołanych w nowej kadencji Komisji Europejskiej jest Mission of Cancer (pozostałe misje będą się zajmowały zmianami klimatu, zdrowymi oceanami, miastami neutralnymi dla klimatu oraz zdrową glebą i żywnością).
- Celem każdej Misji jest wytyczanie kierunków badań i innowacji związanych z głównymi wyzwaniami, przed którymi stoją mieszkańcy Europy. Rolą komitetów doradczych, które powstały przy każdej Misji, jest służenie wiedzą oraz przedstawianie dodatkowych pomysłów badawczych. Dyskutujemy tam o tym, w jakich kierunkach powinny iść badania, na jakie obszary zwrócić szczególną uwagę, gdzie jest największa szansa postępu. To tematy, które zazębiają się z Europejskim Cancer Planem - tłumaczy członek komitetu doradczego Mission of Cancer, prof. Jacek Jassem.
Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl
Źródła:
Komunikat KE na temat Cancer Planu:
Przemówienie Ursuli von der Leyen na temat Cancer planu:
Press release na temat Cancer Planu wydany w dniu jego ogłoszenia
Opracowanie KE na temat Cancer Planu
