Dlaczego owoce jagodowe określa się jako superowoce?

Choć nie ma dziś pełnej zgody co do tego, kto i gdzie pierwszy użył określenia superfood (superżywność), to jednak nie ma wątpliwości, że zrobiło ono zawrotną karierę. Sztandarowym, ikonicznym wręcz przykładem produktów spożywczych z kategorii superfoods – czyli posiadających szczególne walory odżywcze i prozdrowotne – są owoce jagodowe, w produkcji których Polska jest prawdziwym potentatem. Dowiedz się, dlaczego zasługują one na miano „superowoców”. 

Fot. polskiesuperowoce.pl

Według niektórych źródeł, termin superfood (superżywność) po raz pierwszy został użyty w USA na początku XX w., w kampanii mającej promować banany, jako tanie i dobre źródło cennych składników odżywczych. Inne źródła wskazują, że określenie superfood po raz pierwszy pojawiło się na początku XX w. na Jamajce, a konkretnie w poemacie sławiącym różnorakie zalety wina, wydrukowanym w jednej z tamtejszych gazet. W jeszcze innych opracowaniach dotyczących historii superfood można znaleźć informację, że słowo to po raz pierwszy pojawiło się w jednej z kanadyjskich gazet pod koniec lat 40., gdzie zostało użyte w odniesieniu do… muffinów. 

Niezależnie jednak od tego, kto de facto jest ojcem określenia superfood, to pewne jest to, że obecnie jest ono na całym świecie dość jednoznacznie rozumiane – jako żywność posiadająca szczególne walory prozdrowotne, której symbolem stały się m.in. borówki, a w ślad za nimi także inne owoce jagodowe, jak też i wiele innych produktów, w tym zwłaszcza warzyw, nasion, orzechów i przypraw. O tym, że określenie superfood na trwałe weszło już do kanonu światowej kultury konsumpcyjnej świadczą liczne międzynarodowe słowniki i encyklopedie, na przykład słynny amerykański słownik Merriam-Webster. Można w nim przeczytać, że superfood to produkt spożywczy, który jest bogaty w składniki (np. antyoksydanty, błonnik czy kwasy tłuszczowe) uznawane za korzystne dla ludzkiego zdrowia. Jako jeden z trzech konkretnych przykładów superfood słownik ten wskazuje borówki (blueberries), tuż obok brokułów i łososia. 

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) w jednej ze swoich publikacji na temat superfoods definiuje je jako żywność bogatą w składniki uważane za szczególnie korzystne dla zdrowia lub chroniące przed rozwojem określonych chorób.

Na tym jednak nie koniec. Z czasem, w uznanych słownikach i encyklopediach dostrzeżone i docenione zostało także inne słowo wywodzące się od superfood, a mianowicie termin superfruits (superowoce), którego pierwsze użycie w formie pisemnej datuje się na 2004 r. Na przykład słownik języka angielskiego wydawany przez prestiżowy angielski Uniwersytet Cambridge zawiera termin superfruit i definiuje go jako owoc, który jest uznawany za bardzo dobry dla ludzkiego zdrowia. I tu znowu, jako konkretny przykład superowocu wskazuje się borówki, z uwagi na ich wysoką zawartość antyoksydantów, witaminy C i błonnika. 

Choć niektórzy naukowcy i medycy wciąż kręcą nosem słysząc określenia typu superfood czy superfruit, uznając je za „nienaukowe”, „przerysowane” lub też „zbyt marketingowe”, to jednak w szeroko pojętej branży medycznej i żywieniowej nikt już obecnie nie kwestionuje faktu, że owoce jagodowe stanowią wyjątkowo korzystną dla zdrowia grupę produktów spożywczych. Dlaczego? 

Owoce jagodowe – powody, dla których warto włączyć je do codziennej diety 

Do jak najczęstszego jedzenia owoców jagodowych, do których należą m.in. borówki, jagody kamczackie, aronia, agrest, rokitnik, minikiwi, czarne i czerwone porzeczki, jeżyny, maliny i truskawki, zachęcają zgodnie zarówno polscy, jak i zagraniczni eksperci ds. żywienia z wielu renomowanych ośrodków naukowych, klinicznych i edukacyjnych. 

„Od truskawek i jeżyn do żurawin i borówek, owoce jagodowe są niczym klejnoty wśród owoców, w związku ze szczególnie wysoką zawartością antyoksydantów oraz działaniem przeciwzapalnym. Obok błonnika i witaminy C, owoce jagodowe zawierają różne fitozwiązki nadające im intensywne barwy, takie jak antocyjany czy kwas elagowy, co może mieć kluczowe znaczenie dla ich prozdrowotnego działania. Badania naukowe wykazały, że zwiększona konsumpcja owoców jagodowych wiąże się z mniejszym ryzykiem chorób serca, choroby Alzheimera i cukrzycy" – czytamy na stronie internetowej szkoły medycznej należącej do najsłynniejszego uniwersytetu na świecie, czyli Harvard Medical School. 

Eksperci Harvarda wskazują ponadto, że składniki przeciwutleniające i przeciwzapalne występujące w dużych ilościach m.in. w owocach jagodowych pomagają także chronić nasz organizm przed rozwojem niektórych nowotworów i chorób jelit. 

Lista potencjalnych korzyści zdrowotnych wynikających z regularnego jedzenia owoców jagodowych jest jednak o wiele dłuższa. Uznani eksperci ds. żywienia i medycyny wymieniają na niej także m.in. korzystne oddziaływanie na mózg i związane z nim procesy poznawcze, a także na narząd wzroku czy też na kondycję skóry. Ponadto, z badań naukowych wynika, że regularne jedzenie owoców jagodowych wpływa korzystnie również na naszą odporność, a nawet na płodność. 

„Bardzo dobrym przykładem polskich superfoods są: borówki, porzeczki, maliny i truskawki. Z uwagi na wysoką zawartość polifenoli i witaminy C, mają one właściwości przeciwutleniające, dzięki czemu wpływają na opóźnienie procesów starzenia. Warto korzystać z tych produktów sezonowych i najlepiej spożywać je w postaci surowej. W okresie zimowym owoce mrożone, liofilizowane czy suszone też będą dobrym rozwiązaniem” – wskazują eksperci Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej w filmie edukacyjnym na temat superfoods, jednocześnie przypominając, że tak naprawdę nie istnieje żaden pojedynczy produkt, czy też grupa produktów, które byłyby w stanie pokryć zapotrzebowanie organizmu na wszystkie niezbędne składniki odżywcze.

Dlatego, zachęcając wszystkich do codziennego jedzenia owoców jagodowych dietetycy z NCEŻ równocześnie apelują o traktowanie ich przede wszystkim jako cennego, prozdrowotnego dodatku do diety, a nie jako podstawy całodziennego wyżywienia. Zatem, w praktyce, w dalszym ciągu optymalne dla naszego zdrowia pozostaje stosowanie się na co dzień do zasad zdrowego, zbilansowanego żywienia, uwzględniającego różne grupy produktów, spożywane w odpowiednich proporcjach, czyli zgodnie z tzw. piramidą zdrowego żywienia  czy też talerzem zdrowego żywienia.  

Niemniej jednak warto zwrócić uwagę na to, że aktualne zalecenia żywieniowe na całym świecie, w ślad za rozwojem wiedzy naukowej i wynikami badań, w coraz większym stopniu nacisk kładą na codzienne jedzenie warzyw oraz owoców, czy też szerzej na stosowanie diety z przewagą produktów roślinnych (plant-based diet). Przypomnijmy, że według najnowszych polskich zaleceń (NCEŻ), warzywa i owoce powinny stanowić co najmniej połowę tego, co jemy każdego dnia. Warto uwzględnić w tej puli także owoce jagodowe, nie tylko z powodów, które wskazaliśmy powyżej, czyli powodów stricte zdrowotnych, lecz także z powodu faktu, że Polska należy do czołowych producentów owoców jagodowych nie tylko w Europie, ale i na świecie. Zamiast więc przepłacać za importowane z drugiej półkuli egzotyczne superfoods, postawmy lepiej na swoje własne! Równie zdrowe i smaczne, a przy tym łatwiej dostępne. 

Potencjał polskich superowoców dostrzega na szczęście coraz więcej konsumentów, dietetyków, lekarzy, kucharzy oraz instytucji. Nie tylko organizowane są już bowiem w naszym kraju huczne obchody takich sezonowych wydarzeń jak np. „Dzień polskiej borówki”, lecz także powstają nawet specjalne kursy akademickie poświęcone polskim superowocom – dla studentów kierunków związanych z żywnością i

żywieniem, np. w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.  
Więcej szczegółowych informacji na temat walorów zdrowotnych konkretnych owoców jagodowych można znaleźć m.in. na stronach internetowych projektu „Czas na polskie superowoce” (), na stronie serwisu branżowego Dietetycy.org.pl. , a także w archiwum naszego portalu – pod wspólnym tagiem „owoce jagodowe”.

Serwis Zdrowie (zdrowie.pap.pl)

Materiał przygotowany we współpracy z Krajowym Związkiem Grup Producentów Owoców i Warzyw.

Źródła: 

Harvard Health Publishing: „Eat this fruits for their anti-inflammatory benefits”

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej: „Superfoods - czyli jedzenie o niezwykłych właściwościach”

American Institute for Cancer Research 

Cambridge Dictionary 

Merriam-Webster Dictionary 

Przemysł Spożywczy: „Superowoce”

GQ Magazine: „Are superfoods really all that super?”

Lonely Planet: „Talking superfoods and sustainability with Nandita Iyer”

UC Davies: „What makes superfood so super?”

Journal of Beautiful Business: „Of Superfoods and Superfads”
 

Strona internetowa SGGW: „Polskie superowoce”