Foliany niezbędne nie tylko w czasie ciąży
O suplementacji kwasu foliowego powinny pamiętać nie tylko kobiety planujące dziecko. Ta witamina z grupy B odgrywa szczególną rolę w zapobiegniu wadom wrodzonym płodów, ale nie tylko.
Kwas foliowy, czyli kwas pteroilomonoglutaminowy (Folic Acid, FA) to nic innego jak rozpuszczalna w wodzie witamina B9. Występuje we wzbogaconej żywności tzw. fortyfikowanej lub w diecie (m.in. warzywa liściaste, rośliny strączkowe, orzechy, sery, zboża pełnoziarniste, jaja, orzechy). Najwięcej w wątrobie wołowej i szpinaku.
Można go też suplementować. Od dawna wiadomo, że jest to szczególnie istotne u kobiet, które planują zajść w ciążę (suplementacja przynajmniej 12 tygodni przed poczęciem), a potem w czasie ciąży i laktacji. Również przyszli ojcowie powinni przyjmować foliany co najmniej 12 tygodni przed koncepcją (0,4 mg aktywnych folianów dziennie). Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników obejmują również dawkowanie w przypadku kobiet, ale powinno ono być ustalone po konsultacji z lekarzem.
Dlaczego tak ważna jest suplementacja folianów? Bo prawidłowa ich przemiana jest warunkiem prawidłowego rozwoju płodu. Wpływa na rozwój wielu narządów i układów: krwiotwórczego, sercowo-naczyniowego oraz nerwowego.
„Wszelkie zaburzenia w ich metabolizmie mogą zwiększać ryzyko wystąpienia wad płodu takich jak: wady cewy nerwowej (m.in. rozszczep kręgosłupa, przepuklina mózgowo-rdzeniowa), zespół Downa, rozszczep wargi i podniebienia” – wyliczają eksperci Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) w stanowisku dotyczącym m.in. suplementacji folianów. Dodatkowo zaburzenia przemiany folianów mogą wpływać na mniejszą wagę urodzeniową dziecka.
Przegląd badań naukowych (dane do 2023) wykazał, że suplementacja kwasem foliowym przed lub we wczesnej ciąży zmniejsza ryzyko wad cewy nerwowej o około połowę (46–51 proc.). Zamykanie cewy nerwowej (WCN) następuje do 28. dnia po zapłodnieniu. Tym istotniejsze jest dostarczanie odpowiedniej ilości folianów jeszcze przed zajściem w ciążę.
Kwas foliowy cenny dla mam z padaczką
Kwas foliowy jest obowiązkowy dla kobiet planujących ciążę i będących w ciąży. Zapobiega wadom ośrodkowego układu nerwowego u dziecka. Okazuje się, że szczególne korzyści z jego przyjmowania odniosą dzieci mam chorujących na padaczkę – u nich kwas foliowy zmniejsza ryzyko zakłóceń rozwoju mowy.
„W celu zapobiegania WCN optymalny poziom kwasu foliowego w surowicy powinien zostać osiągnięty jeszcze przed poczęciem” – podkreślają eksperci PTGiP.
Trwa jednak dyskusja nad tym, czy suplementacja w ciąży może przynosić jeszcze inne korzyści i czy forma przyjmowania ma znaczenie – naturalna forma folianów (5-MTHF) vs kwas foliowy (FA). Do tego, by „usprawnić przebieg szlaku folianów” wydają się też niezbędni pewni „pomocnicy” – cholina oraz witamina B6 i B12.
Eksperci PTGiP zaznaczają, że „w suplementacji kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz w czasie laktacji, w zależności od istniejącego ryzyka wystąpienia wad płodu, można stosować zarówno preparaty zawierające w swoim składzie aktywny folian 5-MTHF, jak i syntetyczny kwas foliowy (FA) oraz preparaty łączone”.
„Dla optymalnego funkcjonowania szlaku folianów w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i laktacji, w przypadku niedoborów zalecana jest dodatkowa suplementacja choliny, witaminy B6, B12” – dodają.
