Krążenie u dzieci wymaga uwagi od pierwszych lat
O zdrowie układu sercowo-naczyniowego dzieci trzeba dbać już od początku ich życia. Pomoże im to zachować lepsze zdrowie w dorosłości. Maleje nie tylko ryzyko kłopotów z krążeniem, ale także wielu innych problemów. Kluczowe znaczenie ma mieć przy tym lista ośmiu parametrów – tzw. Life’s Essential 8.
Czym jest Life’s Essential 8?
Parametry ważne dla zdrowia serca utrzymywane już od wczesnego dzieciństwa do okresu nastoletniego to jeden z kluczy do zdrowia w dorosłości – donoszą naukowcy z Ann & Robert H. Lurie Children’s Hospital w Chicago. Wymieniają zdrowia dietę, odpowiednią aktywność fizyczną, dbanie o sen, unikanie tytoniowego dymu, utrzymywanie prawidłowej wagi, ciśnienia krwi, poziomu cholesterolu i cukru.
Przedstawiona lista to Life’s Essential 8 – zestaw czynników o podstawowym znaczeniu dla zdrowia krążeniowego. Korzyści, które zauważyli badacze, obejmują m.in. późniejsze zmniejszone ryzyko raka, demencji i zaburzeń poznawczych, chorób płuc, wątroby, nerek, cukrzycy typu 2, otyłości, depresji, ubytków słuchu, problemów ze wzrokiem i zębami.
„Dzieciństwo to wyjątkowe okno czasowe, w którym utrzymywanie tych wskaźników zdrowia sercowo-naczyniowego w optymalnych zakresach przynosi długoterminowe korzyści dla całego organizmu, nie tylko dla serca” – zaznacza dr Amanda Marma Perak, główna autorka badania opublikowanego w piśmie „Journal of the American Heart Association”.
„Rodzice mogą skupić się na czterech zdrowych nawykach, ustalając codzienną rutynę dziecka tak, aby obejmowała zdrową dietę, dużo aktywności fizycznej i odpowiednią ilość snu, a także jasno wyrażając swoje oczekiwania dotyczące niepalenia i nieużywania e-papierosów w miarę dorastania dziecka. Jeśli chodzi o cztery czynniki kliniczne, rodzice mogą podczas każdej profilaktycznej wizyty u pediatry upewniać się, że wskaźnik masy ciała (BMI), ciśnienie krwi, poziom cholesterolu i cukru we krwi dziecka są na odpowiednim, wspierającym zdrową przyszłość poziomie” – dodaje ekspertka.
Niestety, naukowcy odkryli, że nawet w młodszym wieku częstość występowania idealnego stanu zdrowia sercowo-naczyniowego jest bardzo niska. Przedstawione w badaniu wnioski wyciągnęli na podstawie analizy aż 500 publikacji naukowych. Zwracają przy tym szczególną uwagę na dwa z tych badań.
Pierwsze wykazało, że lepsze nawyki związane ze zdrowiem sercowo-naczyniowym mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zawału serca nawet u osób z wysokim ryzykiem genetycznym lub historią rodzinną. Drugie – że nastolatki były prawie osiem razy mniej narażone na kłopoty sercowo-naczyniowe, jeśli ich matki miały lepsze zdrowie w tym względzie w czasie ciąży. Sugeruje to, że profilaktyka chorób układu krążenia może zaczynać się jeszcze przed poczęciem – podkreślają eksperci.
Zdrowsze serce to sprawniejszy intelekt
Inny zespół – z UTHealth Houston School of Public Health dokładniej przyjrzał się reakcjom zdolności poznawczych dzieci na parametry Life’s Essential 8. Badacze Wykorzystali dane na temat prawie tysiąca dzieci uczestniczących w Adolescent Brain Cognitive Development – największym długofalowym badaniu poświęconym rozwojowi mózgu u dzieci w USA.
Choć badanie nie sprawdzało zależności przyczynowo-skutkowych, pokazało, że dzieci z wyższą punktacją w skali Essential 8 miały lepsze wyniki w zakresie wykonawczych funkcji poznawczych. To zdolności, które w pełni rozwijają się dopiero we wczesnej dorosłości i obejmują kontrolę impulsów, koncentrację, planowanie, rozwiązywanie problemów oraz wykonywanie wielu zadań jednocześnie.
Mózg na cukrze, czyli jak słodycze wpływają na myślenie
Bez glukozy mózg funkcjonować nie może. Słodycze jednak nie są jej najlepszym źródłem, zwłaszcza, że można po nie sięgać kompulsywnie. Kiedy mózg przyzwyczai się do cukru, trudno mu jest z niego zrezygnować. Tymczasem nadmiar węglowodanów mocno mu szkodzi.
„Intuicyjnie ma to sens - na przykład zdrowa dieta bogata w warzywa może wspierać lepszą koncentrację i inne aspekty wykonawczych funkcji poznawczych w porównaniu z dietą opartą na przetworzonej żywności i prostych cukrach. Jednak badanie to dostarcza dodatkowych dowodów na istnienie takiego związku i pokazuje, że warto dalej zgłębiać ten temat” – komentuje wyniki nieuczestnicząca w projekcie dr Amanda Marma Perak z Ann and Robert H. Lurie Children’s Hospital w Chicago, ekspertka w zakresie pediatrii i kardiologii, współautorka rekomendacji American Heart Association w odniesieniu do zdrowia sercowo-naczyniowego i jego promocji.
Krytyczny moment dla zdrowia sercowo-naczyniowego dzieci
Naukowcy z Harvard Medical School przeanalizowali dane na temat ponad 1500 dzieci we wschodniej części stanu Massachusetts. Ocenili przy tym sześć głównych czynników ważnych dla zdrowia sercowo-naczyniowego we wczesnym dzieciństwie (dietę, palenie, aktywność fizyczną, długość snu, BMI i ciśnienie krwi). W okresie od późniejszego dzieciństwa do końca okresu nastoletniego lista ta była poszerzona do ośmiu wskaźników (dodatkowo jeszcze poziom glukozy we krwi i poziom cholesterolu).
Po pierwsze amerykańscy badacze zauważyli, że idealne parametry w wymienionym zakresie miało tylko 2 proc. dzieci. Jednocześnie okazało się, że we wszystkich grupach demograficznych parametry ważne dla zdrowia naczyniowego zaczynały się pogarszać – uwaga – w wieku 10 lat. To więc szczególna chwila, która wymaga dodatkowej uwagi. Przyczyną kłopotów były przede wszystkim niewłaściwe nawyki. Zauważono również niewielkie, ale istotne różnice w trajektoriach zdrowia sercowo-naczyniowego w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego matki oraz pochodzenia etnicznego dziecka.
„Nasze badanie podkreśla możliwy wczesny wpływ czynników związanych ze statusem społeczno-ekonomicznym oraz pochodzeniem etnicznym – takich jak zamieszkiwanie w sprzyjającym środowisku sąsiedzkim, dostęp do zdrowej żywności czy bliskość bezpiecznych przestrzeni publicznych sprzyjających aktywności fizycznej – które mogą przyczyniać się do przyszłych nierówności w zdrowiu sercowo-naczyniowym” – mówi prof. Izzuddin Arisa, autorka badania przedstawionego w piśmie „JAMA Cardiology”.
„Identyfikacja najbardziej wrażliwego wieku, w którym dochodzi do utraty zdrowia sercowo-naczyniowego, może pomóc lepiej ukierunkować działania profilaktyczne na dzieci z grupy wysokiego ryzyka, a także pogłębić nasze zrozumienie wczesnych czynników prowadzących do tej utraty” – wyjaśnia.
