Kardiologia dla Pokoleń 2022
Choroby układu krążenia odpowiadają za 35 proc. zgonów w Polsce. By zmienić tę sytuację nie wystarczy postęp w medycynie, konieczna jest również edukacja w dziedzinie profilaktyki tych schorzeń, a także dostęp do wczesnej diagnostyki i interdyscyplinarna współpraca lekarzy – wskazywali uczestnicy debaty „Kardiologia dla Pokoleń 2022. Interdyscyplinarnie przez pokolenia dla dzieci, dorosłych i seniorów”, zorganizowanej przez Fundację Instytut Świadomości w ADN Centrum Konferencyjnym Browary Warszawskie jako podsumowanie roku w dziedzinie chorób serca i naczyń.
- Szeroka edukacja jest kluczowa w zapobieganiu chorobom układu krążenia - powiedział prof. Robert Gil, Prezes Elekt Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Wydarzenie zostało uświetnione artystyczną wystawą fotograficzną “Oddajemy Serce” autorstwa Dariusza Adama Pańczyka we współpracy z fundacją Instytut Świadomości, pokazującą lekarzy i zespoły medyczne podczas ratowania życia pacjentów pod kierownictwem prof. Roberta Gila, Prezesa Elekta Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Kierownika Kliniki Kardiologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie, który otrzymał od fundacji I Serce dla Pokoleń, symboliczne wyróżnienie w postaci zdjęcia pokazującego go przy pracy medycznej, która ma znaczenie i wartość pokoleniową.
Otwierając konferencję prof. dr hab. n. med. Robert Gil zwrócił uwagę, że choć postęp medycyny pozwala ratować życie w najtrudniejszych przypadkach, prowadzi to jednak do obciążenia systemu ochrony zdrowia pacjentami chorymi, wymagającymi stałej kontroli i opieki. W jego opinii ta sytuacja może ulec zmianie jedynie poprzez zmiany w tym systemie.
Narodowym programem w choroby serca i naczyń
Choroby układu krążenia, czyli serca i naczyń mózgowych, są główną przyczyną zgonów w Polsce. Prace nad Narodowym Programem Chorób Układu Krążenia, który ma usprawnić dostęp do specjalistów i poprawić opiekę nad pacjentami, rozpoczęto ponad dwa lata temu. Co do tej pory zyskali pacjenci? I o czym warto wiedzieć, żeby skorzystać z dostępnych możliwości?
Pandemia XXI wieku
Podczas dyskusji wskazywano, że choroby układu sercowo-naczyniowego to pandemia XXI wieku. Zaledwie w 2020 r. z powodu chorób serca zmarło o 67 tys. Polaków więcej niż w roku poprzednim. Z kolei w 2022 r. liczba zgonów wzrosła o kolejne 42 tys. Obecnie opieka medyczna obejmuje aż milion osób, z czego 10 proc. to ludzie powyżej 70 roku życia.
- Choroby układu krążenia odpowiadają za 35 proc. zgonów. Nie mówimy w tym przypadku o łączeniu różnych schorzeń współistniejących. Mówimy o głównej przyczynie zgonu – podkreślił prof. Gil.
Według niego myślenie prewencyjne pozwoliłoby uchronić pacjentów przed stanami zagrażającymi życiu. Badania pokazują, że 70 proc. niewydolności serca ma związek z chorobą wieńcową.
- Oznacza to, że wcześniej, rozpoznając to schorzenie i skutecznie lecząc je farmakologicznie, możemy uchronić pacjentów, a do tego odciążyć system ochrony zdrowia” – zaznaczył.
W ostatnich latach skróceniu uległa również średnia długość życia Polaków.
- W Polsce wyhamowała długość życia. Obserwacja ta jest bardzo niepokojąca. Jeżeli trendy i prognozy się utrzymają, do 2100 r. liczba Polaków może zmniejszyć się do 27 mln. Nasz naród dosłownie wymiera – podkreśliła Ewelina Pańczyk, prezes Fundacji Instytut Świadomości.
Zwróciła również uwagę, że pandemia koronawirusa bywa błędnie podawana jako główna przyczyna obecnej sytuacji.
- Pandemia jedynie te trendy wzmocniła i utrudniła walkę medyków z niepokojącymi prognozami. Sprawiła, że pacjenci są bardziej niechętni do systematycznego badania się, kontroli, planowych zabiegów. Aspekt psychiczny i mentalny wprost wpływa na skuteczność medycyny sercowo-naczyniowej – stwierdziła Ewelina Pańczyk.
W podobnym duchu podczas debaty „Kardiologia dla Pokoleń” wypowiadał się prof. Tomasz Zdrojewski przewodniczący Komitetu Zdrowia Publicznego PAN w latach 2010-2020, Gdański Uniwersytet Medyczny, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH-PIB
- Obecna sytuacja jest skutkiem niewystarczającej kontroli czynników ryzyka. Prowadzi do 30 proc. wzrostu zachorowań - mówił.
Co zrobić, by mniej osób cierpiało na choroby sercowo-naczyniowe?
Eksperci, uczestniczący w debacie, wskazywali działania, które, według nich, powinny stać się punktami strategicznymi dla państwa, i których zastosowanie pozwoliłoby szybciej diagnozować oraz leczyć choroby sercowo-naczyniowe. Podkreślano, że aby zmienić system, należy świadomie podjąć współpracę na wielu płaszczyznach.
Jednym z ważniejszych jest działanie, prowadzące do rozwijania kooperacji między specjalistami.
- Współpraca kardiologów dziecięcych z kardiologami dorosłych ma ogromne znaczenie. Przeprowadzając zabieg u pacjenta w wieku dziecięcym, należy mieć świadomość, że jest to pacjent na pokolenia, który wraz z wiekiem będzie przekazany kolejnym specjalistom - zwrócił uwagę prof. dr hab. med. Tomasz Moszura, Przewodniczący Sekcji Kardiologii Dziecięcej PTK, podkreślając, jak ważna jest współpraca wśród lekarzy oraz interdyscyplinarność w medycynie.
W przypadku osób starszych, cierpiących na kilka schorzeń, konieczne jest zaangażowanie w proces leczenia co najmniej czterech specjalistów równocześnie. Najczęściej nie posiadają oni wglądu do całościowego stanu zdrowia pacjenta, przez co leczenie może być mniej efektywne.
- Ogromnym wyzwaniem jest zbudowanie systemu, który rozstrzygałby, jaki lekarz powinien nadzorować pracę pozostałych specjalistów. Uważam, że takie zadanie należy przekazać lekarzom rodzinnym, którzy będą zbierać podstawowe informacje i nadzorować cały proces leczenia – wyjaśnił prof. Tomasz Grodzicki, prorektor ds. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Równie ważne jest zniesienie limitów, umożliwiające szybszy dostęp do specjalistów.
- Możemy to osiągnąć poprzez rozszerzenie terytorialne programu Krajowej Sieci Kardiologicznej. Realizacja pierwszego etapu pilotażu rozpoczęła się właśnie w kolejnych siedmiu województwach – przypomniał prof. dr hab. med. Przemysław Mitkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, kierownik Pracowni Elektroterapii Serca w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego w Poznaniu.
Profesor Mitkowski przypomniał również o sukcesie realizacji programu dotyczącego leczenia hiperlipidemii, świadczącej o podwyższonym cholesterolu LDL, który stanowi główny czynnik ryzyka zawałów i udarów.
Prof. Gil zwrócił uwagę, jak istotnym krokiem w reformie sektora ochrony zdrowia jest przeniesienie diagnozowania i leczenia pacjentów z niewydolnością serca ze szpitali do ambulatoriów. Dzięki temu w szpitalach ratunek znajdą ludzie cierpiący także na inne schorzenia.
Nie bez znaczenia pozostaje również rozwój robotyki oraz wykorzystanie nowych technologii w medycynie.
- Obserwujemy obecnie rewolucje. Powstało kilkanaście technologii mogących wspierać personel medyczny, ale przede wszystkim przyśpieszających rekonwalescencje pacjentów – podsumował Piotr Suwalski, kierownik Kliniki Kardiochirurgicznej Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie.
Istotna – według ekspertów - jest również współpraca między Ministerstwem Zdrowia, Ministerstwem Edukacji i Nauki oraz Ministerstwem Sportu i Turystyki. Zmiany na poziomie jurysdykcji państwowej mogą stopniowo przekształcać nawyki społeczeństwa poprzez wprowadzenie w szkołach odpowiedniej edukacji prewencyjnej czy dodatkowych zajęć sportowych. Zadbanie o dzieci od pierwszych lat życia, wpojenie im dobrych nawyków żywieniowych oraz kultury sportu pozwolą wychowywać społeczeństwo pozbawione chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość czy cukrzyca. Działania te z kolei stworzą możliwość lepszego inwestowania funduszy, wyposażenia szpitali w nowoczesne sprzęty, a to wszystko, by wydłużać życie i jakość życia społeczeństwa.
Otyłość zabija
- Do 55 roku życia wydatki na wielu pacjentów są niewielkie. Po przekroczeniu tej granicy ulegają drastycznemu wzrostowi. To bolesny skutek zaniedbań, związanych z okresem dziecięcym oraz nastoletnim, kiedy możliwe jest dostrzeżenie rozwijających się chorób i zapobieganie im poprzez właściwe działania prewencyjne oraz profilaktykę – zwracał uwagę prof. Robert Gil.
Ważną rolę w popularyzacji wiedzy na temat dbania o zdrowie mają również media, które docierają do ogromnej części społeczeństwa.
Jako jedną z najważniejszych przyczyn tak dużej zapadalności Polaków na choroby sercowo-naczyniowe, eksperci wskazywali otyłość. Chorują na nią już dzieci.
Prof. Anna Fijałkowska, kierownik Zakładu Kardiologii w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie przybliżyła wyniki badania, przeprowadzonego przez Instytut, które oparto na reprezentatywnej grupie dwóch tysięcy ośmioletnich chłopców.
- Aż 35 proc. z nich cierpi z powodu nadwagi i otyłości, z kolei otyłość występuje u 20 proc. chłopców. Aż 20 proc. badanych dzieci miało nieprawidłowe skurczowe ciśnienie krwi. Jest to ogromna część społeczeństwa, która zostanie objęta opieką medyczną, ponieważ każde dziecko powinno mieć zdiagnozowaną przyczynę otyłości – relacjonowała prof. Anna Fijałkowska.
- W szybkim wykryciu otyłości pomogłyby badania, dotyczące pomiaru gospodarki tłuszczowej, zalecane przez amerykańskie towarzystwa naukowe. Jednak tym, co może przynieść największe efekty jest popularyzacja zmiany stylu życia – tłumaczyła dr Maria Miszczak-Knecht, konsultant krajowa ds. kardiologii dziecięcej.
W opinii specjalistów otyłość stanowi efekt malejącej aktywności fizycznej u dzieci, nieodpowiedniego żywienia oraz rosnącej ilości czasu, spędzanego przez maluchy przy komputerze.
W polskim społeczeństwie rośnie również odsetek chorych z zaburzeniami metabolicznymi, u których występuje cukrzyca lub stan przedcukrzycowy.
- Dane z 2019 r., pochodzące z rejestrów NFZ, wykazały 2,7 mln chorych na cukrzycę oraz cierpiących na stan przedcukrzycowy. Powinniśmy również pamiętać o chorych z nierozpoznaną cukrzycą oraz osobach w starszym wieku, pośród których nawet 25 proc. może cierpieć na tę chorobę. To może dać nawet 3 mln Polaków, wymagających opieki – wyliczał prof. Edward Franek, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie.
Profesor Franek potwierdził, że problemy kardiologiczne mają początek w dzieciństwie. Złe nawyki żywieniowe, brak sportu w młodości, prowadzą bezpośrednio do cukrzycy u czterdziestolatka, a następnie do problemów kardiologicznych seniorów.
Ewelina Pańczyk przypomniała, że za podanymi liczbami i statystykami chorób i śmierci kryją się prawdziwi ludzie, prawdziwe rodziny, dla których każda taka liczba oznacza rozpad życia i marzeń, osobistą tragedię i utratę najbliższych osób, warto zatem pamiętać również o tej bliższej, ludzkiej perspektywie przy tworzeniu rozwiązań dla systemu ochrony zdrowia.
- Reforma systemu ochrony zdrowia to nie tylko praca lekarzy, ale również polityków, nauczycieli, rodziców oraz dziennikarzy. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za stan zdrowia społeczeństwa oraz kierunek, w jakim będziemy zmierzać przez kolejne lata - brzmiało podsumowanie debaty „Kardiologia dla pokoleń”.
