Więzi społeczne mają terapeutyczną moc 

Kryzys psychiczny jest straszną sprawą, jest okropny, ale daje szansę na rozwój. Pomoc dla przechodzących taki kryzys musi być blisko nich, w lokalnym środowisku – mówił w czasie IV Kongresu Zdrowia Psychicznego dr Rene Keet, psychiatra wspierający środowiskową ochronę zdrowia psychicznego, opartą na więziach pacjenta i wzmacnianiu jego zasobów, leczeniu w lokalnej społeczności. 

Fot. PAP/P. Werewka
Fot. PAP/P. Werewka

Sam Rene Keet ma skłonność do depresji, ale nauczył się, jak sobie z nią radzić. Jak mówi, w przeszłości zajmował się psychozami, obecnie zaś - procesem uczenia się wspólnie. Człowiek w kryzysie może się uczyć od lekarza, lekarz od człowieka w kryzysie – tak powstaje uczący się ekosystem.
 
Kett jest dyrektorem środowiskowej ochrony zdrowia psychicznego GGZ-Noord-Holland-Noord w Holandii. Prowadzi Akademię FIT (Flexible, Innovative Top-ambulatory https://bit.ly/2xfeRBv, która zapewnia szkolenia, e-learning, ocenę usług i wsparcie dla międzynarodowych projektów reform środowiskowej opieki psychiatrycznej i  przewodniczącym Europejskiego Sieci Dostarczycieli Środowiskowych Usług Ochrony Zdrowia Psychicznego (EUCOMS).

Wszystkie cytaty pochodzą z wykładu wygłoszonego przez eksperta w czasie IV Kongresu Zdrowia Psychicznego. Serwis Zdrowie objął wydarzenie patronatem medialnym.

- W XXI w., mimo szalonego postępu, nadal leczymy się, żyjemy  w lokalnych miejscach, to nasza społeczność. Ale jednocześnie żyjemy w zdygitalizowanym środowisku. To może zarówno pomagać w leczeniu chorób psychicznych i zaburzeń psychicznych  jak również może je powodować. A leczenie choroby psychicznej, zaburzeń, nigdy nie jest jednotorowe, zawsze to bardzo złożone zjawisko i złożona praca w różnych obszarach – mówi dr Rene Keet.

Fot. Jacek Turczyk/PAP/Zdjęcie ilustracyjne

Po kryzysie psychicznym życie normalnej jakości

Co najmniej 1/4 dorosłych mieszkańców Polski doświadcza przynajmniej jednego kryzysu psychicznego w życiu. Ale jest możliwy powrót do życia normalnej jakości – przekonują psychiatrzy. 

Fundamenty pracy z ludźmi w kryzysie psychicznym

Rene Kett wymienia 6 perspektyw pracy z ludźmi w kryzysie:

1. Etyka z naciskiem na prawa człowieka - w dalszym ciągu na całym świecie pacjenci psychiatryczni są traktowani trochę jak więźniowie.
 
- Dlatego celem każdej społeczności powinno być, by leczyć i traktować osoby w kryzysach psychicznych jako obywateli z prawami człowieka. WHO obecnie prowadzi program dotyczący przestrzegania praw człowieka. To bardzo użyteczne narzędzie – przekonuje Rene Keet.

2. Publiczna opieka zdrowotna - dbanie o zdrowie psychiczne powinno być sprawą całego społeczeństwa, globalną, dbaniem o wspólne dobro. Keet podaje przykład Ukrainy, gdzie wkrótce będzie olbrzymia potrzeba wsparcia weteranów i żołnierzy walczących na froncie.
 
- Żaden system opieki psychiatrycznej nie jest przygotowany kompleksowo, żeby w każdym przypadku odpowiednio pomóc tak olbrzymiej populacji. Dlatego wspieramy sieci tworzone przez weteranów wojennych dla weteranów wojennych – informuje psychiatra.

3. Zdrowienie - powinno być oparte na talencie, pracy, leczeniu. Tego można i trzeba uczyć się od osób, które przeszły kryzys psychiczny i są ekspertami przez doświadczenie, jak sam Rene Keet. Propaguje zdrowienie jako proces uczenia się.
 
- Starą formułą leczenia było zdanie: zaufaj mi, jestem lekarzem. Teraz jest: zaufaj mi, mam statystyki, mam badania; przy takim podejściu lekarz traci twarz. Dążymy więc, by  obowiązywało zdanie: zaufaj mi, dążymy do czegoś razem, chcę się uczyć od ciebie i żebyś ty się uczył/a się ode mnie – mówi Rene Kett.

4. Efektywność działań i badań nad nimi w ochronie zdrowia psychicznego.

- Jestem lekarzem psychiatrą, ale również badaczem. Wszyscy mówią, że świętym Graalem badacza są randomizowane kliniczne badania. Ale ten święty Graal ma swoje ograniczenia. Jest o wiele więcej alternatyw niż mogłoby się wydawać, żeby osiągnąć cel – zapewnia Rene Keet.

5. Sieć współpracy między rożnymi sektorami, obszarami, ekosystem, w którym żyjemy, w którym się leczymy, w którym jest harmonia, wszystko współgra ze sobą.
 
- Spójrzcie na społeczność jako na ekosystem. On jest bogaty, zawiera w sobie więcej niż tylko profesjonalistów. Regułą powinno być: nigdy nikogo nie zostawiaj, nigdy nikogo nie zawiedź. Wcale nie musimy mówić tym samym językiem. Osoby w ochronie zdrowia mówią innym, w biznesie innym, ale ten sam język nie jest konieczny. Po prostu autonomiczne jednostki są silniejsze, jeśli jest między nimi interakcja – tłumaczy Rene Keet.

6. Przeżyte doświadczenie kryzysu psychicznego, jako coś, co daje olbrzymią wiedzę. Ekspertem przez doświadczenie zostaje się w trzech krokach. Najpierw jest doświadczenie kryzysu psychicznego.
 
- Prawie połowa z nas gdzieś w swoim życiu może go doświadczyć. Jeśli się otworzymy na ten kryzys, nie będziemy się go bali, stanie się on wiedzą. Dzięki temu doświadczeniu i wiedzy z niego płynącej oraz dzięki odbyciu profesjonalnych kursów takie osoby jak ja zostają ekspertami przez doświadczenie, asystentami zdrowienia i są obecne w działaniach terapeutycznych – mówi psychiatra.

Fot. PAP/P. Werewka

Kiedy do psychiatry, a kiedy do psychologa

Bezsenność, niemożność odczuwania radości, poprawianie nastroju za pomocą używek, ataki paniki, nadmierna podejrzliwość, apatia, wybuchy gniewu i złości, problemy z koncentracją… To jedne z licznych objawów, które warto skonsultować ze specjalistą: psychiatrą i/lub psychologiem. Specjaliści apelują, by nie zwlekać z udaniem się po pomoc. Kryzys psychiczny może dotknąć każdego.

Ważne wsparcie w swoim środowisku, a nie zamykanie w szpitalu

W wielu wywiadach ekspert z Holandii przypomina o potrzebie alternatywnych rozwiązań dla zamykania ludzi w szpitalach psychiatrycznych i nadużywania leków. Jest absolutnie przekonany, że osoby w kryzysie zdrowia psychicznego potrzebują wsparcia w swoim środowisku i pomocy w znalezieniu pracy.

Zdrowie psychiczne to temat zbyt ważny, by zajmowała się nim tylko psychiatria. Dlatego trzeba stworzyć cały ekosystem wsparcia. Jego częścią powinna być podstawowa opieka zdrowotna. Bo nawet jeśli człowiek przebywa w szpitalu psychiatrycznym, to przecież dalej jest pod opieką lekarza rodzinnego, który też powinien się włączyć w proces wychodzenia z kryzysu. Tak samo zaangażowany powinien być system wsparcia społecznego. Ogromną rolę odgrywają też pracodawcy. Bo godna praca za godną płacę także jest ważna dla zdrowia psychicznego. Dlatego tak ważne jest stosowanie istniejących już strategii wprowadzania ludzi na rynek pracy. Musimy odwrócić istniejące podejście i postawić na pierwszym miejscu pracę. Dlatego, jeśli osoba doświadczająca kryzysu zdrowia psychicznego chce pracować, zadaniem tych, którzy ją wspierają, powinno być także wspieranie jej rozwoju zawodowego, szukanie zatrudnienia poprzez kontakty z pracodawcami” – mówił w wywiadzie dla niepełnosprawni.pl.

Zdaniem Rene Keeta największą barierą przy wychodzeniu z kryzysu zdrowia psychicznego jest stygmatyzacja, piętno, które sprawia, że osoby w kryzysie zdrowia psychicznego postrzegane są jako gorsze, mniej wartościowe.
 
„Dlatego bardzo cieszy mnie to, że celebryci, osoby ze świecznika coraz częściej mówią o swoich problemach ze zdrowiem psychicznym. Ale niestety ma to niewielki wpływ na postrzeganie osób z problemami zdrowia psychicznego. Podobnie jak kampanie społeczne. Najbardziej w walce ze stygmatyzacją pomocny jest bezpośredni kontakt.  Ważne, by te osoby mogły mówić o swoich problemach bez strachu przed utratą pracy czy byciem traktowanym niepoważnie. Właśnie taki bezpośredni kontakt najlepiej pomaga w walce ze stygmatyzacją. Żadna kampania społeczna nie zrobi tyle, co kolega z pracy osoby, który doświadczył kryzysu zdrowia psychicznego” – mówił w cytowanym wywiadzie z niepełnospawni.pl.

Zwrócił uwagę na fakt, że wiele osób w kryzysie boi się podejmować pracę, by nie utracić świadczeń socjalnych i wsparcia. W momencie remisji podejmują pracę, ale napięcie i stres powodują, że kryzys wraca i zostają bez pracy i bez pomocy.

Fot. PAP/P. Werewka

W reformie psychiatrii chodzi także o prawa: człowieka i pacjenta

Pacjent z zaburzeniami psychicznymi, który w trybie nagłym trafia do szpitala psychiatrycznego, będzie skonsultowany przez psychiatrę, ale – zwraca uwagę szef biura pilotażu reformy psychiatrii Marek Balicki -  jeśli potrzebny jest też chirurg albo prześwietlenie, a jest piątek wieczorem, niewykluczone, że będzie trzeba czekać, nawet i do poniedziałku. Reforma może zlikwidować tę faktyczną dyskryminację.

„Dlatego oprócz zmiany mentalnej, potrzebujemy też zmiany przepisów, które ułatwią osobom z doświadczeniem kryzysu podejmowanie pracy. Coraz więcej jest dowodów na to, że rozwiązaniem mógłby być dochód podstawowy. Dzięki temu człowiek, oprócz swoich świadczeń związanych ze stanem zdrowia, mógłby otrzymywać także dochód podstawowy i w sytuacji ich utraty, nie zostałby bez niczego. To sprawiłoby, że ludzie nie baliby się podejmowania pracy. Oczywiście wprowadzenie tego rozwiązania nie byłoby łatwe, ale są już badania, które pokazują korzyści, jakie wynikają z wprowadzenia dochodu podstawowego” – wskazywał w wywiadzie dla niepełnosparwni.pl.

Zdaniem eksperta z Holandii konieczne jest wprowadzenie edukacji o zdrowiu psychicznym. Jeśli muzyka, teatr, gimnastyka i edukacja dotycząca zdrowia psychicznego będą stałymi elementami życia szkolnego, to pozytywnie wpłynie na zdrowie psychiczne dzieci.

Dlaczego szpital psychiatryczny to ostateczność?

Panuje przekonanie, że szpitale są lepszym miejscem dla pacjentów psychiatrycznych, bo pracujący w nich personel ma specjalistyczną wiedzę. Można to jednak tak zorganizować, żeby ta wiedza docierała do różnych miejsc.
 
Rene Keet jest przekonany, że diagnoza powinna być stawiana w środowisku, w którym żyje człowiek doświadczający kryzysu psychicznego. Sam kieruje do szpitala tylko w przypadku, gdy poza szpitalem nie może kontynuować bezpiecznego leczenia. Gdy boi się, że pacjent może umrzeć, zrobić coś złego drugiemu człowiekowi lub być zaniedbany.
 
To dlatego, jego zdaniem, są potrzebne rozwiązania alternatywne dla szpitali. Bo czasem dla człowieka w kryzysie i dla jego bliskich jest dobra zmiana środowiska.

„W tym celu potrzebna jest opieka wytchnieniowa, prowadzona przez specjalistów, którzy są w stanie pomóc w powrocie do zdrowia. Bezrefleksyjne wysyłanie ludzi do szpitali nie jest najlepszą odpowiedzią.” – mówił w wywiadzie dla niepełnosparwni.pl.

W publicznych wypowiedziach Rene Keet często zwraca uwagę, że używamy za dużo leków w za wysokich dawkach i za długo. Oczywiście, sam jako psychiatra nie chce rezygnować z leków, ponieważ mogą one uratować życie, polepszyć je, pomóc ludziom przetrwać kryzys psychiczny. Niemniej uważa, że leki trzeba używać w ograniczony i racjonalny sposób.

Beata Igielska, zdrowie.pap.pl

Źródło:
 
Wykład wygłoszony przez dr Rene Keeta w czasie IV Kongresu Zdrowia Psychicznego, Warszawa 10.04. 2024. 
https://m.youtube.com/watch?v=j-FFOHLpQNo

Wywiad dla portalu niepełnosprawni.pl
http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/2204523;jsessionid=B4A0A2765EDB19692E00C7B2CF03736E

Autorka

Beata Igielska

Beata Igielska - Dziennikarka z wieloletnim doświadczeniem w mediach ogólnopolskich, gdzie zajmowała się tematyką społeczną. Pisała publicystykę, wywiady, reportaże - za jeden z nich została nagrodzona w 2007 r. W Serwisie Zdrowie publikuje od roku 2022. Laureatka nagród dziennikarskich w kategorii medycyna. Prywatnie wielbicielka dobrej literatury, muzyki, sztuki. Jej konikiem jest teatr – ukończyła oprócz polonistyki, także teatrologię.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • Mikrobiom mózgu. Kontrowersyjna hipoteza, która może zmienić neurologię

    Siedemdziesięciokilkuletni ogrodnik z zaawansowaną demencją powrócił za kierownicę i do pracy po dwóch latach terapii przeciwgrzybiczej – brzmi to jak cud medyczny, ale jest faktem udokumentowanym w naukowym piśmiennictwie. Czy odkrycie mikrobiomu mózgu może zmienić neurologię?

  • Adobe Stock/myboys.me

    Spektrum autyzmu – konkretne drogowskazy

    Zaburzenia ze spektrum autyzmu wiążą się z charakterystycznymi objawami, które występują w różnym nasileniu i konfiguracji. Ujawniają się najczęściej w pierwszych trzech latach życia dziecka, dlatego rodzic musi być czujny, a budzące niepokój zachowania konsultować ze specjalistą. Na co szczególnie zwracać uwagę, wyjaśnia dr Anna Budzińska, psycholożka, twórczyni i dyrektorka Instytutu Wspomagania Rozwoju Dziecka (IWRD) w Gdańsku.

  • HOLO vectors Sp. z o.o.

    Czy klasyczne atlasy odchodzą do lamusa? Przewaga modeli 3D w edukacji medycznej

    Materiał promocyjny

    Papierowe atlasy anatomiczne przez dekady stanowiły podstawę nauki anatomii. Jednak rozwój technologii 3D znacząco zmienia sposób przyswajania wiedzy. Obecnie możesz nie tylko oglądać statyczne ilustracje, ale również interaktywnie eksplorować struktury anatomiczne w przestrzeni - w pełnym trójwymiarze. Co więcej, rozwiązania cyfrowe pozwalają zrozumieć powiązania między układami, a także ich funkcjonowanie w czasie rzeczywistym. Co jeszcze warto o nich wiedzieć?

  • Źródło: Biuro UNICEF ds. Reagowania na Potrzeby Uchodźców w Polsce

    Główny Inspektorat Sanitarny powołuje pierwszy w Polsce Zespół Nauk Behawioralnych w Zdrowiu Publicznym

    Materiał promocyjny

    Przy wsparciu biura UNICEF ds. reagowania na potrzeby uchodźców w Polsce, Główny Inspektorat Sanitarny powołał właśnie nowy Zespół Nauk Behawioralnych w Zdrowiu Publicznym “BOND”. Celem zespołu jest łączenie nauk o ludzkich zachowaniach z projektowaniem polityk zdrowotnych.

NAJNOWSZE

  • AdobeStock

    Zanim kupisz przeczytaj skład

    W 2023 roku do GIS zgłoszono ponad 26 tys. nowych suplementów. "Tymczasem z raportu UOKiK i danych z Głównego Inspektoratu Sanitarnego wynika, że nie wszystkie produkty zawierają deklarowane substancje w odpowiednich dawkach. Dlatego studenci farmacji postanowili zaanagażować się w kampanię edukacyjną" - mówi mgr farmacji Artur Chojnacki Przewodniczący PTSF.

  • Kiedy rozpocząć ćwiczenia po porodzie?

  • Lex Szarlatan uderza w pseudoterapie

  • Zawał serca bez miażdżycy. Przyczyną bywa stres, zmęczenie lub używki

  • Szkodliwy pocałunek? Czasem lepiej go unikać.

  • AdobeStock

    Polskie dzieci z szansą na refundację ultranowoczesnego leczenia białaczki

    W leczeniu białaczek limfoblastycznych immunoterapia zwiększa szanse na wyzdrowienie także dzieciom z grupy wysokiego ryzyka nawrotu choroby. Daje też mniej toksycznych skutków ubocznych i nie wymaga hospitalizacji. Staramy się, aby była dostępna w ramach programu lekowego – mówi prof. dr hab. n. med. Wojciech Młynarski, kierownik Kliniki Pediatrii, Onkologii i Hematologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

  • Proste sposoby na upały

  • Sprawdź, czy umiesz korzystać bezpiecznie ze słońca

Serwisy ogólnodostępne PAP