Zapobieganie samobójstwom: jak mogą w tym pomóc media i twórcy kultury?

Sposób informowania o samobójstwach ma realne przełożenie na statystyki zachowań samobójczych – podkreślają eksperci Programu Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym, realizowanego przez Instytut Psychiatrii i Neurologii. W związku z tym, w ramach programu m.in. zaoferowane zostaną dziennikarzom, reżyserom, scenarzystom i innym twórcom kultury nowe, konkretne formy wsparcia oraz narzędzia, które mają umożliwić zmianę narracji dotyczącej samobójstw.

Fot. PAP/W.Olkuśnik
Fot. PAP/W.Olkuśnik

- Niewłaściwie skonstruowany komunikat medialny, napisany językiem sensacji, opisujący metody popełnienia samobójstwa, gloryfikujący osobę, która odebrała sobie życie oraz sam czyn, może spowodować efekt Wertera. Odbiorcy będący w kryzysie, po przeczytaniu takiego materiału mogą poczuć chęć naśladownictwa, biorąc samobójstwo jako zachowanie modelowe – ostrzegała dr Halszka Witkowska, kulturoznawca i suicydolog z Uniwersytetu Warszawskiego, podczas konferencji prasowej inaugurującej uruchomienie Programu Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym, realizowanego przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-25. 

Jednocześnie ekspertka wskazała, że oprócz efektu Wertera dziennikarze i ludzie mediów przyczynić się mogą także do efektu Papageno – czyli zjawiska odwrotnego. 

- Prawidłowo skonstruowana informacja medialna zawierająca wypowiedzi ekspertów, odsyłająca do miejsc, gdzie można uzyskać pomoc, a także zawierająca historie osób, które poradziły sobie z kryzysem może wpłynąć na obniżenie statystyk zachowań samobójczych. Odbiorcami takiego komunikatu oprócz osób w kryzysie, mogą być także ci, którzy wiedzę zawartą w artykule wykorzystają do tego, aby pomóc drugiej osobie – podkreślała dr Halszka Witkowska. 

Fot. PAP

Samobójstwo jest problemem społecznym

Na tym jednak nie koniec. 

- Niebagatelną rolę odgrywają także twórcy kultury: pisarze, reżyserzy czy muzycy. To oni tworzą narrację kulturową wokół samobójstwa. To ich odbiorcy przeżywają dramat ludzkiej autodestrukcji i utożsamiają się z nim. Szalenie ważne jest, aby osoby tworzące dzieła kultury miały świadomość delikatności  i złożoności tematu, jakim się zajmują – mówiła dr Halszka Witkowska, zaznaczając, że dzieła kultury podejmujące tematykę samobójstw, które są tworzone w sposób odpowiedzialny, a więc biorący pod uwagę m.in. odbiorców przeżywających kryzys suicydalny oraz ich bliskich, mogą odegrać bardzo pozytywną rolę w zapobieganiu zachowaniom samobójczym. 

Ponieważ jednak dziennikarze, redaktorzy i twórcy kultury - ze zrozumiałych powodów - mogą mieć trudność w adekwatnym przedstawianiu i relacjonowaniu tematyki samobójstw, eksperci Programu Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym chcą im zaoferować bardzo konkretną pomoc w tym zakresie.  

- Działający w ramach programu zespół ekspertów będzie oferował bezpłatne konsultacje merytoryczne tekstów dotyczących samobójstw. Zarówno dziennikarze, pisarze, jak i scenarzyści czy reżyserzy będą mogli w tym celu zgłaszać się do tego zespołu. W ramach jego pracy będziemy także wspierać redakcje, wydawnictwa czy szkoły filmowe i teatralne. Głównym celem jest dzielenie się wiedzą, dzięki której możemy zmienić narrację wokół samobójstwa i co za tym idzie wspomóc działania mające na celu zapobieganie samobójstwom w Polsce – informowała dr Halszka Witkowska podczas konferencji. 

Gdzie można się zgłosić po taką pomoc i uzyskać dodatkowe informacje dotyczące programu? Najlepiej w tym celu wejść na jego oficjalną stronę internetową - o nazwie: ZapobiegajMySamobójstwom.pl, która została właśnie uruchomiona (w dniu konferencji, czyli 9 września).    

Na wspomnianej stronie można znaleźć także m.in. specjalne poradniki, opracowane przez ekspertów, które w praktyczny sposób instruują pracowników mediów, a także osoby wypowiadające się w mediach, w jaki sposób mogą pomóc w promocji zdrowia psychicznego i w zapobieganiu samobójstwom, poprzez swoją działalność medialną.  

Uwaga! Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym, poza współpracą z mediami oraz ich wspieraniem, obejmuje oczywiście także wiele innych działań i celów. 

Fot. PAP / JP

Zapobieganie samobójstwom: ty też możesz pomóc!

Osoby myślące o samobójstwie często wysyłają sygnały świadczące o tym, że są w kryzysie. Nie można ich zignorować. Zwykła, życzliwa rozmowa może wtedy uratować komuś życie.

Dr Iwona Koszewska, psychiatra i kierownik utworzonego niedawno Biura ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w Instytucie Psychiatrii i Neurologii, które będzie koordynować realizację tego programu, wskazała podczas konferencji, że jego głównym celem jest zapobieganie samobójstwom poprzez m.in.: 

  • zwiększenie dostępu do pomocy dla osób w kryzysie samobójczym, 
  • zwiększenie kompetencji osób udzielających pomocy, 
  • programy profilaktyczne skierowane do osób z grup ryzyka, 
  • ograniczenie dostępu do metod popełniania samobójstwa, 
  • poprawę monitorowania prób i zgonów samobójczych, 
  • prowadzenie odpowiedzialnej polityki informacyjnej na temat zachowań samobójczych, 
  • monitoring mediów w zakresie podejmowania przez nie tematyki zachowań samobójczych, 
  • prowadzenie badań naukowych. 

Więcej informacji na ten temat można znaleźć na wspomnianej wcześniej stronie internetowej programu. Ma się na niej wkrótce ukazać także pełna relacja wideo z omawianej konferencji.  

Przy okazji warto polecić także inne wartościowe źródła informacji na temat zapobiegania samobójstwom, gdzie można znaleźć wiele praktycznych informacji, porad i materiałów: 

Fot. PAP/ Marcin Kmieciński

Kryzys psychiczny niejedno ma imię

Na koniec warto zwrócić uwagę jeszcze na fakt, że konferencja inaugurująca omawiany wyżej program odbyła się w nieprzypadkowym terminie, bo w przeddzień Światowego Dnia Zapobiegania Samobójstwom. Jego celem jest budowanie świadomości społecznej na ten temat i aktywizowanie różnego rodzaju działań zaradczych. Skala problemu samobójstw pozostaje niestety wciąż bardzo duża, także w naszym kraju. Z danych przedstawionych podczas konferencji przez ekspertów wynika, że w Polsce w 2020 r. średnio każdego dnia aż 33 osoby podejmowały próby samobójcze, a 14 osób umierało z tego powodu.

Miejmy nadzieję, że Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym przyczyni się do spadku liczby samobójstw w Polsce, których w ostatnich latach było ponad 5 tys. rocznie. 

Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl 

Źródło: 

Konferencja prasowa pt. „Rusza Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w Polsce”, która odbyła się 9 września 2021 r. w Centrum Prasowym PAP w Warszawie. Konferencja została zorganizowana przez Biuro ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym działające w Instytucie Psychiatrii i Neurologii - w ramach realizacji Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-25. Zapis wideo całej konferencji można zobaczyć tutaj.  

Autor

Wiktor Szczepaniak

Wiktor Szczepaniak - Doświadczony dziennikarz, redaktor i specjalista ds. komunikacji społecznej. Absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował m.in. w Polskiej Agencji Prasowej, Pulsie Biznesu, Instytucie Żywności i Żywienia, Instytucie Psychiatrii i Neurologii oraz w Głównym Inspektoracie Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Specjalizuje się w tematach związanych z żywnością i żywieniem, zdrowiem publicznym, profilaktyką zdrowotną, medycyną stylu życia, psychologią, neuroróżnorodnością, nauką i edukacją.

ZOBACZ TEKSTY AUTORA

ZOBACZ PODOBNE

  • Adobe Stock

    Przemoc relacyjna u dziewcząt to uderzenie w splot słoneczny

    Przemoc relacyjna jest zjawiskiem powszechnym wśród dziewcząt. Zaczyna się coraz wcześniej. Jest jak uderzenie w splot słoneczny. Jak wspierać i budować poczucie wartości młodych kobiet – dyskutowały uczestniczki spotkania poświęconego premierze książki Katie Hurley pt. „Wredne dziewczyny i twoja córka”.

  • AdobeStock

    Młode influencerki na TikToku promują szkodliwą pielęgnację skóry

    Jak wynika z pierwszego badania przeprowadzonego na ten temat przez amerykańskich naukowców, modny trend promujący na TikToku wielogodzinną pielęgnację skóry wieloma preparatami jest nie tylko nieskuteczny, ale może być wręcz szkodliwy – wynika z pierwszego badania przeprowadzonego na ten temat przez amerykańskich naukowców.

  • Envato

    Świadome rodzicielstwo to nie tylko edukacja i dieta, ale też plan na... nieprzewidywalne

    Materiał promocyjny

    Współczesne rodzicielstwo to znacznie więcej niż tradycyjne aspekty wychowania. Świadome rodzicielstwo wykracza daleko poza edukację i dietę, obejmując głębokie zrozumienie potrzeb dziecka oraz przygotowanie całej rodziny na nieprzewidywalne sytuacje. W dzisiejszym niestabilnym świecie rodzice muszą nie tylko reagować na bieżące potrzeby dzieci, ale również wyposażyć je w umiejętności radzenia sobie z nieoczekiwanymi wyzwaniami. To holistyczne podejście wymaga od rodziców świadomości własnych reakcji oraz umiejętności adaptacji do zmieniających się okoliczności.

  • Adobe Stock/kieferpix

    „Ciche dni” to przemoc emocjonalna

    Mimo że większość osób będących w związkach deklaruje, że potrafi rozmawiać z partnerem na każdy temat to – gdy pojawia się spór – często zapada milczenie. Jest w tym pewna sprzeczność. Nieraz rozmowa przypomina bardziej wydawanie oświadczeń niż dialog – komentują eksperci wyniki badania zleconego przez Gedeon Ritcher Polska.

NAJNOWSZE

  • Złośliwe nadciśnienie tętnicze wciąż istnieje

    Złośliwe nadciśnienie tętnicze to najcięższa postać nadciśnienia, stan ostry stanowiący bezpośrednie zagrożenie życia. Rokowanie pacjenta jest porównywalne z niekorzystnym przebiegiem chorób onkologicznych – stąd nazwa.

  • Współczesne wyroby tytoniowe i nikotynowe – nowe, ale czy lepsze?

  • Naukowcy o mineralnym panaceum stosowanym w medycynie alternatywnej

  • Przemoc relacyjna u dziewcząt to uderzenie w splot słoneczny

  • Młode influencerki na TikToku promują szkodliwą pielęgnację skóry

  • Adobe

    Czy rak szyjki macicy przejdzie do historii?

    Patronat Serwisu Zdrowie

    Włoszka, która trzykrotnie zlekceważy zaproszenie na cytologię, może spodziewać się wizyty położnej środowiskowej w domu. Szwedka musi "odhaczyć" badanie, bo to jej zobowiązanie wobec ubezpieczyciela. Brytyjka dostaje pocztą zestaw do samodzielnego pobrania wymazu. A jak wygląda profilaktyka raka szyjki macicy i innych nowotworów kobiecych w Polsce? O to pytamy dr hab. n. med. Iwonę Gabriel – ginekolog-onkolog ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

  • Anafilaksja – gdy życie zależy od adrenaliny

  • Taniec jest dobry dla mózgu

Serwisy ogólnodostępne PAP