Bez szczepienia w ciąży? Zaszczep się! W przeciwnym razie dużo ryzykujesz

Jeżeli jesteś w ciąży i zakazisz się koronawirusem, masz 20-krotnie wyższe ryzyko ciężkiej niewydolności oddechowej. Nie będzie ona obojętna dla twojego rozwijającego się dziecka - ostrzega prof. Katarzyna Kosińska-Kaczyńska, z-ca ordynatora Oddziału Położniczo-Ginekologicznego Szpitala Bielańskiego w Warszawie. Podkreśla, że szczepienie jest bezpieczne i bardzo skuteczne, w dodatku chroni nie tylko przyszłą mamę, ale również jej dziecko po urodzeniu.

Fot. PAP
Fot. PAP

Czy szczepienia w ciąży są bezpieczne?

Szczepionki stosowane obecnie można podzielić na te, które zawierają żywe drobnoustroje o osłabionej zjadliwości oraz zawierające nieżywe patogeny lub ich fragmenty (np. białka, toksyny). Do tych drugich możemy zaliczyć też szczepionki zawierające materiał genetyczny, czyli szczepionki mRNA. Ogólna zasada mówi, że szczepionek żywych nie powinno się stosować u kobiet ciężarnych, ponieważ mogą stanowić zagrożenie dla płodu. Jest to np. szczepionka przeciw ospie wietrznej czy różyczce.

Natomiast szczepienia oparte na podawaniu fragmentów drobnoustrojów, które to same nie mogą spowodować choroby, można stosować w ciąży, a niektóre są nawet wskazane. Np. zaleca się szczepienie przeciw grypie sezonowo u wszystkich kobiet w ciąży oraz szczepienie przeciw krztuścowi szczepionką z acellularnym komponentem krztuścowym po 28 tygodniu ciąży – nie tylko w celu ochrony kobiety, ale przede wszystkim jej dziecka już po urodzeniu. Organizm zaszczepionej kobiety wytwarza przeciwciała, które potrafią przechodzić przez łożysko, dzięki czemu nowonarodzone dziecko jest chronione przeciwciałami mamy. Zalecamy również szczepienie przeciw koronawirusowi szczepionką mRNA.

Czy prowadzono badania nad bezpieczeństwem podania kobietom w ciąży szczepionki przeciwko COVID-19?

Fot. PAP

Depresje w ciąży i poporodowa wpływają na rozwój dziecka

Nie ma żadnych przesłanek teoretycznych ani wynikających z badań na zwierzętach co do szkodliwego wpływu szczepionek przeciw wirusowi SARS-CoV-2 w ciąży. Szczepionka ta jest dostępna od ponad roku. Ten czas pozwolił na zbieranie danych na temat szczepienia kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. Wiemy na pewno, że szczepienie zmniejsza ryzyko zakażenia kobiety. Wytworzone przeciwciała przechodzą przez łożysko i mogą również wykazywać działanie ochronne dla dziecka już po jego urodzeniu. 

Ponieważ sama ciąża jest czynnikiem, który może znacznie pogorszyć przebieg zakażenia SARS-CoV-2, korzyści ze szczepienia znacznie przewyższają ryzyko działań niepożądanych po szczepieniu. W związku z tym zalecamy szczepienie wszystkim kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Na świecie zbierane są dane dotyczące stosowania szczepionek mRNA w ciąży. Nie wykazano w nich, aby przyjęcie szczepionki powodowało ryzyko poronienia czy porodu przedwczesnego. Jest to szczepienie bezpieczne, a działania niepożądane, które mogę po nim występować, nie stanowią zagrożenia dla ciąży, płodu czy karmienia piersią. Natomiast zachorowanie na COVID w ciąży wiąże się z dużym ryzykiem wcześniactwa. 

Czy wiadomo ile ciężarnych na świecie i w Polsce zostało zaszczepionych?

Nie ma dostępnych danych dotyczących wyszczepienia ciężarnych na świecie. Takie rejestry prowadzą niektóre kraje. W USA zaszczepionych jest około 30 proc. ciężarnych, ale tylko 18 proc. zaszczepiło się w trakcie ciąży. 1/4 ciężarnych zaszczepiono w Anglii. Również w Polsce odsetek wyszczepienia wśród kobiet w ciąży jest o wiele za niski. Kobiety ciężarne traktujemy jako grupę wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu COVID. Jeżeli jesteś w ciąży i zarazisz się koronawirusem, masz 20-krotnie wyższe ryzyko ciężkiej niewydolności oddechowej. Nie będzie ona obojętna dla twojego rozwijającego się dziecka. Trudno mi zrozumieć dlaczego grupa tak wrażliwa na zakażenia i tak podatna na jego powikłania jest tak słabo zabezpieczona przez szczepienia.

Proszę więc wyraźnie powiedzieć: dlaczego kobiety, które planują ciążę lub już w niej są powinny się szczepić przeciwko COVID-19?

Ponieważ jest to szczepienie bezpieczne i bardzo skuteczne. Jest to najskuteczniejsza metoda zapobiegania zakażeniu. Szczepienie przed ciążą lub w ciąży chroni przyszłą mamę, ale również jej dziecko po urodzeniu. Przeciwciała wytworzone po szczepieniu mają zdolność przechodzenia przez łożysko i mogą utrzymywać się w organizmie dziecka jeszcze długo po porodzie, nadal je chroniąc. Ochrona przed zakażeniem i przed ciężkim przebiegiem COVID w ciąży jest też o tyle istotna, iż przebieg zachorowania wśród ciężarnych często jest gwałtowny i ciężki.

Prowadzę oddział, w którym od roku leczymy ciężarne chorujące na COVID i muszę przyznać, że tak ciężkich i powikłanych przebiegów zakażenia nie widzieliśmy w poprzednich falach. Także liczba leków, które możemy stosować w ciąży, jest ograniczona, więc możliwości naszej terapii koronawirusa są mniejsze. Zalecam moim pacjentkom zrobić wszystko, aby zabezpieczyć się przed zakażeniem, ponieważ ryzyko związane z zachorowaniem w ciąży jest bardzo duże.

Czy ma znaczenie jaką szczepionką zostanie zaszczepiona ciężarna?

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Szczepienie przeciwko grypie: podejmij świadomą decyzję

Zaszczepiłeś się rok temu i zachorowałeś. Jesteś w ciąży i boisz się, że szczepionka zaszkodzi dziecku. Poznaj fakty o szczepieniach przeciwko grypie, by podjąć świadomą decyzję.

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGP) rekomenduje szczepienie kobiet w ciąży szczepionkami mRNA oraz wektorowymi. Jednak najwięcej dostępnych danych dotyczy skuteczności i bezpieczeństwa szczepionek mRNA – przede wszystkim dlatego, iż są to szczepionki dominujące w USA. W związku z tym, jeśli jest możliwy wybór szczepionki, rekomendowana jest typu mRNA.

W którym momencie trwania ciąży najlepiej się szczepić? 

PTGP, wydając rekomendacje dotyczące szczepień w kwietniu 2021r, zalecało wykonanie szczepienia po okresie organogenezy (czyli po 10 tygodniu ciąży), w przypadku braku pilnych wskazań do szczepienia. Od tego czasu sytuacja uległa radykalnej zmianie. W związku z dużą liczbą zakażeń oraz powstawaniem kolejnych, bardziej zakaźnych szczepów wirusa, moim zdaniem obecnie mamy wyłącznie pilne wskazania do szczepienia. Po za tym zwiększyła się nasza wiedza, dotycząca bezpieczeństwa szczepień. W związku z tym towarzystwa światowe zalecają obecnie przyjęcie szczepionki w dowolnym momencie trwania ciąży, podczas karmienia piersią, a nawet w okresie starania się o ciążę. Przykładowo Królewskie Towarzystwo Ginekologów i Położników w Wielkiej Brytanii zaleca szczepienie każdej kobiecie w ciąży, niezależnie od trymestru, oraz przyjmowanie trzeciej dawki przypominającej trzy miesiące po drugiej dawce.

Czy zdarzają się powikłania poszczepienne groźne dla dziecka?

W USA zgromadzono dane dotyczące ponad 178 tysięcy kobiet, zaszczepionych w czasie ciąży. Nie wynika z nich, by szczepienie miało negatywny wpływ na ciążę lub dziecko. Po szczepieniu często zdarzają się działania niepożądane, ale zwykle o niewielkim znaczenia klinicznym, takie jak ból w miejscu podania. Jeżeli wystąpi gorączka, temperaturę należy obniżać stosując paracetamol. Żadne z opisanych powikłań poszczepiennych nie były groźne dla płodu czy nowonarodzonego dziecka. 

Z czym musi się liczyć ciężarna, u której zostanie zdiagnozowany COVID w trakcie porodu?

Przebieg zakażenia SARS-CoV-2 w ciąży niejednokrotnie jest ciężki. W organizmie kobiety ciężarnej zachodzi szereg zmian, które się do tego przyczyniają. Znacznie powiększona macica przemieszcza narządy jamy brzusznej, zmniejszając objętość płuc i wpływając na wydolność oddychania.

W obecnej fali widzimy często gwałtowne i szybkie pogarszanie się stanu chorujących pacjentek w ciąży. Zdarza się, że jednego dnia podczas obchodu rozmawiamy i żartujemy z pacjentką, a w ciągu kilku dni czy godzin rozwija ona już tak nasiloną niewydolność oddechową, że wymaga zaintubowania i respiratora. Udowodniono również, iż zakażenie koronawirusem wiąże się z ryzykiem porodu przedwczesnego. Jeżeli zaś urodzi się wcześniak, który nie tylko wymaga intensywnej opieki medycznej, ale jest również szczególnie narażony na zakażenia, kontakt z niezaszczepionymi rodzicami może być dla niego ryzykowny. Często trzeba więc rozdzielić dziecko mamą. 

Czy zaszczepiona kobieta można bezpiecznie karmić piersią dziecko?

Zaszczepiona kobieta może nie tylko bezpiecznie karmić, ale wraz ze swoim mlekiem przekazuje dziecku również swoje przeciwciała przeciwko wirusowi. Niemowlę korzysta więc nie tylko ze wszelkich dobrodziejstw naturalnego karmienia, ale i dodatkowego zabezpieczenia przez zakażeniem. Zalecane jest także szczepienie się podczas okresu karmienia piersią, w tym przyjmowanie trzeciej przypominającej dawki szczepionki.

Rozmawiała Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

Ekspert

Fot. PAP/Archiwum prof. K. Kosińskiej-Kaczyńskiej

Prof. Katarzyna Kosińska-Kaczyńska, ginekolog, - Absolwentka Akademii Medycznej w Warszawie. Na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym uzyskała stopień doktora, a następnie doktora habilitowanego. Profesor Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Od kilkunastu lat zajmuje się opieką nad kobietami w ciąży, przede wszystkim powikłanej i wielopłodowej. Specjalista w zakresie ginekologii i położnictwa oraz perinatologii czyli medycyny matczyno-płodowej. Wieloletnia wykładowczyni uniwersytecka. Obecnie zastępca ordynatora Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Bielańskiego, prowadzi Oddział Patologii Ciąży. Prywatnie podróżniczka, zacięta w zwiedzaniu świata i poznawaniu innych kultur.

Autorka

Monika Grzegorowska

Monika Grzegorowska - O dziennikarstwie marzyła od dziecka i się spełniło. Od zawsze to było dziennikarstwo medyczne – najciekawsze i nie do znudzenia. Wstępem była obrona pracy magisterskiej o błędach medycznych na Wydziale Resocjalizacji. Niemal całe swoje zawodowe życie związała z branżowym Pulsem Medycyny. Od kilku lat swoją wiedzę przekłada na bardziej przystępny język w Serwisie Zdrowie PAP, co doceniono przyznając jej Kryształowe Pióro. Nie uznaje poranków bez kawy, uwielbia wieczory przy ogromnym stole z puzzlami. Życiowe baterie ładuje na koncertach i posiadówkach z rodziną i przyjaciółmi.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • Fot. PAP/P. Werewka

    Kiedy wybrać się po raz pierwszy z córką do ginekologa?

    Pierwsza wizyta dziewczynki u ginekologa to duże przeżycie, ale lepiej jej nie odkładać. Jeśli nic niepokojącego się nie dzieje, to można pojawić się w gabinecie po roku od pierwszego krwawienia, nie później jednak niż do ukończenia przez młodą pacjentkę 15 lat. Przed wizytą warto porozmawiać o tym, co czeka ją w gabinecie – radzi dr n. med. Ewa Kuś, konsultant ds. ginekologii i położnictwa Grupy Luxmed.

  • Adobe Stock

    Dziecko ze spektrum autyzmu ma inaczej, rodzice jego też

    Dziecko rozwijające się w spektrum autyzmu to wyzwanie dla rodzica. Życie z nim ma wiele odcieni. Zdarzają się wzloty i upadki, jak w życiu każdego, tylko trochę inaczej. Czym jest spektrum autyzmu w czterech ścianach, 24 godziny na dobę?  - Przyciągał uwagę jak magnes metal, pochłaniał mój czas – opisuje jedna z mam już prawie dorosłego syna z zespołem Aspergera.

  • Adobe Stock

    Kiedy zacząć myć zęby dziecku?

    O higienę jamy ustnej dziecka należy dbać jeszcze przed wyrznięciem się pierwszego zęba, a ze szczoteczką do zębów i pastą zaznajamiać, zanim wyrośnie ono z pieluch. Samodzielność w myciu zębów owszem, ale pod czujnym okiem dorosłego i to dość długo.

  • Adobe Stock

    Niejadki. Kiedy trudności w jedzeniu mają podłoże sensoryczne

    Rzadko się nad tym zastanawiamy, ale posiłek to nie tylko smak, ale cała gama doznań sensorycznych wynikających z kolorów, zapachów, konsystencji, kompozycji na talerzu. Dzieci z nadwrażliwością zmysłów mogą czuć się przytłoczone tą kakofonią i w rezultacie jeść bardzo mało i bez urozmaicenia.

NAJNOWSZE

  • Adobe Stock

    Co siódme dziecko na świecie nie myje zębów lub robi to rzadko

    Brak higieny jamy ustnej to nie tylko problem z nieświeżym oddechem, ale naprawdę poważne ryzyko rozwoju chorób serca, układu oddechowego, cukrzycy. Tymczasem niemal 14 proc. dzieci i nastolatków na świecie nigdy nie myło zębów lub robi to rzadko – wynika z jednego z najbardziej reprezentatywnego badania w tej dziedzinie.

  • Czy mikroplastik uszkadza mózg?

  • Nie tyle grypa, co powikłania są obecnie problemem

  • Zakochanie – hormonalny doping

  • Złamane i szczęśliwe serca – również w medycynie

  • Adobe

    Swędzenie to sygnał alarmowy

    Swędzenie przywykliśmy traktować jako lekki dyskomfort – zwłaszcza gdy nie nas to dotyczy. Tymczasem świąd zawsze jest sygnałem alarmowym od organizmu. Zazwyczaj dotyczy błahostki,  bywa jednak sygnałem poważnej ogólnoustrojowej choroby. 

  • Edukacja – klucz do zdrowego serca

  • Stawianie baniek – metoda stara jak świat