Książki na ratunek dla psyche

O dziwo, na listach najlepiej sprzedających się w tym roku książek nie ma zbyt wielu pozycji dotyczących zdrowia. Ale jeśli zaliczymy do tej kategorii poradniki psychologiczne, to sytuacja wygląda już zgoła inaczej.

Fot. PAP/J.Turczyk
Fot. PAP/J.Turczyk

Wiele wskazuje na to, że Polacy nasycili się już książkami o modnych dietach i byciu „fit”, które w ostatnich latach brylowały na listach książkowych bestsellerów. Rzecz jasna są one wciąż widoczne na półkach księgarni i kiosków, ale jak pokazują tegoroczne rankingi najlepiej sprzedających się książek, do wielkich hitów sprzedażowych już raczej nie należą. 

Co zatem jest aktualnie na topie w dziedzinie szeroko pojętego zdrowia? 

Z danych na temat bestsellerów, które udostępniają największe polskie księgarnie - takie jak Empik, Świat Książki, Matras czy Merlin - wynika, że w tym roku najbardziej rozchwytywane przez czytelników były książki dotyczące dobrostanu psychicznego. Największym hitem okazała się książka autorstwa Christel Petitcollin zatytułowana „Jak mniej myśleć. Dla analizujących bez końca i wysoko wrażliwych”. Traktuje ona o problemach osób „nadwydajnych mentalnie” i radzi, jak można się tych problemów - z natrętną gonitwą myśli na czele - pozbyć. 

„Do tej pory mózg wiódł cię po wertepach. Czas jednak, abyś przejął stery i to już od dziś. Dzięki tej książce nauczysz się wykorzystywać niezwykłe możliwości swojego umysłu, który do tej pory wydawał się nie do ogarnięcia! A do tego poczujesz ulgę i wreszcie odetchniesz pełną piersią, akceptując siebie” – czytamy w promującej tę książkę nocie wydawniczej. 

Jej autorka przedstawia się jako trenerka rozwoju osobistego i specjalistka ds. komunikacji, która w pracy z ludźmi posługuje się m.in. technikami NLP (tzw. programowanie neurolingwistyczne), hipnozą, a także innymi „metodami terapeutycznymi”. Czy są to adekwatne i wystarczające kwalifikacje do pomagania ludziom w okiełznaniu swego rozszalałego umysłu? 

Niekoniecznie. Już sam fakt legitymowania się przez autorkę posiadaniem „certyfikatów” z dziedziny NLP powinien wzbudzić naszą czujność. Dlaczego? Otóż, warto wiedzieć, że poważni psycholodzy, praktykujący naukę opartą na dowodach, nie uznają NLP za wiarygodną metodę terapeutyczną. Ba! Ostrzegają przed nią i nazywają wprost szalbierstwem

Tylko co z tego, skoro ludzie i tak są książką Christel Petitcollin zachwyceni. Czytelnicy twierdzą, że książkę z charakterystycznym, uśmiechniętym leniwcem na okładce naprawdę dobrze się czyta, i że ona naprawdę „pomaga”. 

Jeśli ktoś zastanawia się dlaczego w ogóle wspominamy o tej książce w kontekście zdrowia, to warto w tym miejscu przypomnieć, że według WHO (World Health Organization) zdrowie każdego człowieka składa się z trzech głównych komponentów: dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego. Zatem zdrowie to nie tylko brak choroby czy niepełnosprawności. 

Książka z leniwcem to zresztą niejedyna pozycja dotyczące psyche, która uplasowała się w czołówce list bestsellerów w tym roku. Wysoko znalazły się jeszcze dwie inne lektury:  

  • „Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym” (książka cenionego psychologa, Daniela Kahnemana, która uczy jak bardziej świadomie dokonywać wyborów, w zależności od konkretnej sytuacji – np. kiedy podejmować decyzje na podstawie chłodnej, analitycznej kalkulacji, a kiedy decydować szybko, w oparciu o emocje i intuicję), 
  • „Bajkoterapia, czyli bajki-pomagajki dla małych i dużych” (opracowanie zbiorowe, które zawiera starannie dobrane krótkie opowiadania, wspierające rozwój intelektualny oraz emocjonalny dzieci, a także pomagające rodzicom w radzeniu sobie z wychowaniem dzieci). 

Dopiero na dalszych miejscach tegorocznych list bestsellerów (w trzeciej dziesiątce) znalazły się książki dotyczące diet. Chodzi konkretnie o dwie pozycje. Pierwsza z nich to Insulinooporność. Szybkie dania” (praktyczny poradnik dietetyczny z przepisami dla osób zmagających się z wymienionym w tytule, coraz bardziej powszechnym zaburzeniem metabolicznym). Druga z nich to „Dieta warzywno-owocowa dr Ewy Dąbrowskiej. Przepisy” (kolejna z serii książek promujących tzw. oczyszczanie i wzmacnianie organizmu za pomocą „leczniczego postu” oraz diety roślinnej). Tym co wyróżnia i łączy obydwie te pozycje jest praktyczność, a więc liczne, konkretne i urozmaicone zawarte w nich przepisy kulinarne oraz jadłospisy.

W odniesieniu do książek o diecie dr Dąbrowskiej warto przypomnieć, że oficjalna medycyna do „oczyszczania organizmu”, tzw. detoksów oraz głodówek ma wiele zastrzeżeń merytorycznych - innymi słowy, trzeba mieć świadomość, że stosując „diety oczyszczające” można sobie zaszkodzić. Nie powinno zatem dziwić, że eksperci Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej nie rekomendują stosowania tej diety. Zamiast tego polecają trwałą zmianę nawyków żywieniowych w oparciu o Piramidę Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej IŻŻ oraz 10 związanych z nią zasad zdrowego żywienia, najlepiej pod okiem wykwalifikowanego dietetyka lub lekarza. 

Jeśli w analizie hitów wydawniczych uwzględnimy również literaturę piękną, to trzeba jeszcze wspomnieć o innej bestsellerowej książce. Chodzi o powieść pt. „Pacjentka”, której autorem jest Alex Michaelides. Jest to trzymający w napięciu thriller psychologiczny, który opowiada o fascynującej i mrocznej zarazem pracy psychoterapeuty w zamkniętym ośrodku psychiatrycznym. O tym, że polscy czytelnicy lubią mroczne klimaty świadczy też wysoka pozycja na listach bestsellerów innej powieści - luźno zahaczającej o tematy medyczne. Chodzi o książkę „Zapach śmierci”, autorstwa Simona Becketta, której bohaterem jest pewien czekający na rozbiórkę szpital. 

Przyglądając się rynkowi książek i czytelniczym gustom warto też wspomnieć o tym, co znajduje się obecnie w czołówce list bestsellerów książkowych słynnego New York Timesa. Otóż, okazuje się, że jeśli chodzi o tematykę zdrowotną, także w Ameryce najlepiej sprzedają się aktualnie książki o ludzkiej psychice oraz jej wpływie na zdrowie fizyczne. Na topie jest teraz za oceanem m.in. książka „The body keeps the score” Bessela van der Kolka (o tym, jak traumatyczne przeżycia odbijają się na zdrowiu i życiu ludzi). Kolejnym hitem na rynku amerykańskim jest „Milk and honey” Rupi Kaur (kolekcja poezji o kobiecości i miłości, ale także o przemocy, stracie i łagodzeniu bólu związanego z cierpieniem). Na listach bestsellerów w USA od dawna utrzymuje się też książka „The subtle art of not giving a F*ck” Marka Mansona, która przedstawia „sprzeczną z logiką metodę na szczęśliwe życie”. 

Na koniec warto dodać, że wszystkie trzy wspomniane wyżej anglojęzyczne pozycje są już dostępne także w Polsce, w języku polskim (ich tytuły to: „Strach ucieleśniony. Mózg, umysł i ciało w terapii traumy”, „Mleko i miód”, „Subtelnie mówię F*ck”). 

Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl

PS. Jeśli ktoś szuka opublikowanej niedawno, niebanalnej książki o zdrowiu i medycynie, a nie czytał jeszcze „Będzie bolało” Adama Kaya, to korzystając z okazji chciałbym gorąco polecić tę wydaną w 2018 r., świetnie napisaną książkę. Jej sukces na polskim rynku sprawił, że niedawno ukazała się jej kontynuacja - pt. „Świąteczny dyżur". 

Ekspert

Fot. PAP

Wiktor Szczepaniak - Od ponad 15 lat pracuje w ogólnopolskich mediach, specjalizując się najpierw w dziennikarstwie ekonomicznym (Puls Biznesu), a obecnie naukowym i medycznym (Serwis Zdrowie PAP). Posiada też kilkuletnie doświadczenie w działalności public relations (Instytut Żywności i Żywienia, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej). Absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się różnymi aspektami i uwarunkowaniami zdrowia, w tym zwłaszcza profilaktyką zdrowotną, psychologią zdrowia i medycyną spersonalizowaną, a także wpływem mediów na zdrowie publiczne. Prywatnie mąż i ojciec dwójki dzieci. W wolnym czasie ciągnie go w góry i do lasu.

Autor

Wiktor Szczepaniak

Wiktor Szczepaniak - Doświadczony dziennikarz, redaktor i specjalista ds. komunikacji społecznej. Absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował m.in. w Polskiej Agencji Prasowej, Pulsie Biznesu, Instytucie Żywności i Żywienia, Instytucie Psychiatrii i Neurologii oraz w Głównym Inspektoracie Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Specjalizuje się w tematach związanych z żywnością i żywieniem, zdrowiem publicznym, profilaktyką zdrowotną, medycyną stylu życia, psychologią, neuroróżnorodnością, nauką i edukacją.

ZOBACZ TEKSTY AUTORA

ZOBACZ PODOBNE

  • P. Werewka/PAP

    Milowy krok – przeszczep gałki ocznej

    W okulistyce mamy za sobą kolejny krok milowy – przeszczep gałki ocznej. Na razie jednak to operacja kosmetyczna, bo nie umiemy jeszcze połączyć nerwów wzrokowych, a więc przywrócić widzenia. Wszystko jednak przed nami – wyraził nadzieję prof. Edward Wylęgała, kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

  • Fot. PetitNuage/Adobe Stock

    Nikt nie odda wzroku skradzionego przez jaskrę

    Jaskry nie można wyleczyć. Kradnie nam wzrok i wcale nie jest przypisana starości. Nowe okulary na nosie, po badaniu jedynie ostrości widzenia, nie świadczą o tym, że na dnie oka nie czai się ta podstępna choroba, którą ma około milion Polaków, a połowa z nich o tym nie wie. O diagnostyce i leczeniu jaskry opowiada prof. dr hab. n. med. Iwona Grabska-Liberek, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.

  • M.Kmieciński/PAP

    Sprawdź, czy nie tracisz wzroku – prosty test

    Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) to jedna z najważniejszych chorób, z którymi boryka się okulistyka i najczęstsza przyczyną utraty wzroku w krajach rozwiniętych. Dla lekarzy to wyzwanie, bo pacjenci często zgłaszają się zbyt późno, a wystarczy wykonać prosty test – podkreśla prof. dr hab. n. med. Sławomir Teper, okulista, chirurg witreoretinalny ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

  • Fot. PAP/P. Werewka

    "Niepełnosprawny" czy "osoba z niepełnosprawnością"?

    Język jest materią żywą. Słowo potrafi z jednej strony krzywdzić i ranić, z drugiej uskrzydlać i wspierać. Niektóre zwroty czy pojedyncze słowa odchodzą do lamusa, nabierają innego znaczenia lub są zastępowane innymi, bo wydają nam się stygmatyzujące. Czy dlatego coraz częściej słyszymy wyrażenie: „osoba z niepełnosprawnością” zamiast: „osoba niepełnosprawna”?

NAJNOWSZE

  • Konferencja o zdrowiu mózgu

    We wtorek, o godz. 10.00 zapraszamy na konferencję i debatę pt. „Zdrowie mózgu niezbędnym priorytetem polskiej polityki zdrowotnej”. Zapraszamy do Centrum Prasowego PAP lub transmisję w Serwisie Zdrowie.

  • Otyłość – przez żołądek do…mózgu

  • "Kamizelki" mocujące głowę do ciała dla dwóch chłopców

  • Kongo zmaga się z nową epidemią, ale służby uspokają

  • Sztuczna inteligencja pomaga w operacjach oczu

  • AdobeStock

    Sezon chorobowy w pełni

    To, że w okresie jesienno-zimowym odnotowujemy wzrost zachorowań na nieżyt górnych dróg oddechowych to żadna nowość. W tym roku zaskakujące są jednak liczby zachorowań – wielokrotnie większe niż analogicznie w ubiegłych sezonach. „Osoby wrażliwe, które idą w tłum, w kolejkę, w szaleństwo zakupów powinny uważać” – ostrzega prof. Joanna Zajkowska.

  • Zgryz ze zgryzem, czyli jak prostowano zęby

  • Enzybiotyki – następcy antybiotyków?