Nie masz cukrzycy? Lepiej sprawdź!

Na początku nie daje wyraźnych objawów. Dlatego aż 26 proc. osób chorych na cukrzycę w Polsce nie wie o tym, że choruje. To niemal milion osób! Cukier we krwi warto regularnie sprawdzać.

Fot. Jacek Turczyk/PAP

Obowiązkowo zaleca się takie badania u każdej osoby powyżej 45. roku życia co trzy lata, a u osób w grupie ryzyka, niezależnie od wieku, raz na rok. Informacje o tym, kto znajduje się w grupie ryzyka, znajdują się w dalszej części artykułu.

14 listopada obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Cukrzycą. Dzień ten obchodzony jest od 1991 roku i przypada 14 listopada, czyli w dniu urodzin odkrywcy insuliny Fredericka Bantinga. W roku 1922 Banting i jego asystent Charles Best odkryli, że hormon - insulina wyizolowana ze zwierzęcych trzustek - może leczyć cukrzycę. Za swe odkrycie uczony otrzymał Nagrodę Nobla.

Jak wiele osób choruje na cukrzycę?

W Polsce na cukrzycę cierpi blisko 3 miliony osób, a ponad 5 milionów ma stan przedcukrzycowy. Z 3 milionów osób chorujących na cukrzycę około 85-90 proc. ma cukrzycę typu 2, która w dużej mierze rozwija się wskutek niezdrowego stylu życia.

Zaburzenia erekcji? To może być cukrzyca

Problemy z erekcją są objawem łatwym do zauważenia - nie tylko przez mężczyznę. Takie zaburzenie to bardzo niepokojący sygnał nie tylko ze względu na jakość pożycia w sypialni. Zamiast łykania suplementów czy zamartwiania się trzeba o nim powiedzieć lekarzowi.

Do cukrzycy dochodzi, gdy nastąpi defekt wydzielania lub działania insuliny prowadzący do nadmiernego stężenia glukozy we krwi (hiperglikemii, czyli przecukrzenia). Objawy hiperglikemii to m.in. kwaśny oddech, wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, zmęczenie, sucha skóra. W przypadku cukrzycy typu 2 nie są one na początku choroby znaczące i chory może ich nie odczuwać wcale albo odczuwać je bardzo słabo.

Cukrzyca jednak to nie tylko stale podwyższony poziom glukozy we krwi, ale zespół chorób. Gdy poziom cukru jest przez dłuższy czas za wysoki, może to doprowadzić do niewydolności nerek, utraty wzroku, pogorszenia krążenia mózgowego, wieńcowego, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, a także neuropatii cukrzycowej, która prowadzi do zespołu stopy cukrzycowej i amputacji kończyny.

W leczeniu cukrzycy typu 2 nie można się skupiać tylko na utrzymywaniu odpowiedniego poziomu glukozy we krwi, ale także należy zapobiegać groźnym powikłaniom. Czynniki zależne od nas – tryb życia – mają w tej chorobie kapitalne znaczenie.

Jak wykazują badania, średnia długość życia pacjentów z cukrzycą jest średnio o 6 lat krótsza od ludzi zdrowych, a jeśli chory miał jakieś powikłania sercowo-naczyniowe, może żyć nawet 12 lat krócej.

- Ponad połowa zgonów osób chorych na cukrzycę jest spowodowana zawałem mięśnia sercowego i udarami mózgu – podkreśla prof. Paweł Piątkiewicz, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. – W badaniach przeprowadzonych przez pracowników mojej kliniki, w których wzięli udział mieszkańcy województwa mazowieckiego, stwierdzono, że wśród osób ze świeżo rozpoznaną cukrzycą, nadciśnienie tętnicze raz choroba niedokrwienna serca są obecne u ok. 30 proc. pacjentów w momencie postawienia diagnozy.

Objawy cukrzycy typu 2:

• oddawanie zwiększonej ilości moczu,

• wzmożone pragnienie,

• zmęczenie, osłabienie,

• paradontoza.

Kto powinien zbadać poziom glukozy?

Cukrzyca początkowo nie daje wyraźnych objawów.

- Dlatego każdy dorosły powinien raz w roku oznaczyć sobie poziom glukozy, bez względu na to czy ma jakieś niepokojące objawy czy nie – podkreśla prof. Piątkiewicz.

Jaki jest prawidłowy poziom glukozy we krwi?

U zdrowej dorosłej osoby to: 70-99 mg/dl po pierwszym doustnym podaniu roztworu glukozy i < 140 mg/dl w 120. minucie po tym podaniu.

Grupy podwyższonego ryzyka

Badanie w kierunku cukrzycy należy przeprowadzić raz w ciągu 3 lat u każdej osoby powyżej 45. roku życia.

Jeśli jednak zaliczasz się do którejkolwiek z poniższych grup osób:

• z nadwagą lub otyłością BMI ≥25 kg/m2
• i/lub z obwodem w talii > 80 cm (kobiety) oraz > 94 cm (mężczyźni);
• z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo);
• mało aktywnych fizycznie;
• z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonej na cukrzycę;
• u których w poprzednim badaniu stwierdzono stan przedcukrzycowy;
• z przebytą cukrzycą ciążową;
• u kobiet, które urodziły dziecko o masie ciała > 4 kg;
• z nadciśnieniem tętniczym (≥140/90 mm Hg);
• z hiperlipidemią [stężenie cholesterolu frakcji HDL < 40 mg/dl (< 1,0 mmol/l) i/lub triglicerydów > 150 mg/dl (>1,7 mmol/l)];
• z zespołem policystycznych jajników;
• z chorobą układu sercowo-naczyniowego,

badanie cukru wykonuj co roku. W grupach ryzyka konieczne jest prowadzenie regularnych badań w kierunku cukrzycy, ponieważ u ponad połowy chorych nie występują znaczne objawy hiperglikemii, czyli wzmożonego pragnienia, suchej skóry, znacznego zmęczenia czy częstszego oddawania moczu i wzmożonego pragnienia.

Co robić, by dłużej żyć z cukrzycą?

Prof. Piątkowicz podkreśla, że nowoczesne leczenie cukrzycy polega nie tylko na utrzymaniu odpowiedniego poziomu glukozy we krwi, ale także na zapobieganiu powikłaniom sercowo-naczyniowym.

Podstawą zapobiegania rozwojowi choroby i przeciwdziałania jej powikłaniom jest odpowiednia dieta, zdrowy styl życia (niepalenie tytoniu) oraz regularna aktywność fizyczna. Jednak równie ważne jest: kontrola stężenia glukozy we krwi, przyjmowanie leków, dbanie o zęby i codzienna kontrola stóp. Jeśli rany, owrzodzenia czy obrzęki, nie ustępują, trzeba koniecznie iść do lekarza. To może być objaw stopy cukrzycowej. Cukrzyca jest chorobą, która utrudnia gojenie ran i wywołuje ich owrzodzenie. Źle leczona lub zaniedbana cukrzyca może prowadzić do niebezpiecznego wzrostu poziomu cukru we krwi, a to może uszkodzić naczynia krwionośne stopy.

Cukrzyca idzie w parze z otyłością

Szacuje się, że łącznie na świecie jest 415 milionów dorosłych osób z cukrzycą. Wśród osób chorujących w Polsce 56 proc. to kobiety. To efekt tego, że kobiety dłużej żyją, a zdecydowana większość pacjentów chorych na cukrzycę to osoby powyżej 60. roku życia.

U kobiet cukrzyca powoduje o 50 proc. większe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych niż u mężczyzn. Dzieje się tak m.in.: dlatego, że ich naczynia krwionośne są bardziej podatne na uszkodzenia będące powikłaniem cukrzycy. Co gorsze, wiele kobiet dowiaduje się, że ma cukrzycę, dopiero po przebytym zawale serca. Także w przypadku udaru, u kobiet przebiega on ciężej i powoduje większy deficyt neurologiczny.

- Duży wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2, który obecnie obserwujemy na świecie, w dużej mierze wiąże się z tym, że jemy ponad miarę i za mało się ruszamy, dlatego przybieramy na wadze. 60 proc. chorych na cukrzycę ma nadwagę lub otyłość – podkreśla prof. Krzysztof Strojek, krajowy konsultant ds. diabetologii. – Wśród osób otyłych 20 proc. ma cukrzycę.

Wśród czynników wpływających na rozwój cukrzycy typu 2 wymienia się także uwarunkowania genetyczne.

Rodzaje cukrzycy

• Cukrzyca typu 1 - najczęściej rozpoznawana jest jeszcze w dzieciństwie i wielu dorastania. Jest spowodowana zniszczeniem komórek beta trzustki, odpowiedzialnych za produkcję i wydzielanie insuliny. To tzw. cukrzyca insulinozależna, gdyż ostatecznie prowadzi do całkowitego niedoboru insuliny i konieczne jest jej podawanie do końca życia.
• Cukrzyca typu 2 - najczęściej występująca postać tej choroby, stanowi ok. 85-90 proc. wszystkich przypadków. To tzw. cukrzyca insulinoniezależna. Przyczyną podwyższonego poziomu glukozy we krwi jest nieprawidłowe działanie insuliny w organizmie. Zazwyczaj wiąże się z rosnącą insulinoopornością, czyli zmniejszeniem wrażliwości tkanek na insulinę oraz względnym niedoborem insuliny. Trzustka produkuje coraz więcej insuliny, ale z powodu insulinooporności jest jej za mało, aż w pewnym momencie dochodzi do „wyczerpania się” się możliwości trzustki. Ten rodzaj cukrzycy występuje najczęściej po 40-tym roku życia, jednak w ostatnich latach zaczyna dotykać coraz młodsze osoby.
• Cukrzyca ciężarnych - tak nazywane są zaburzenia przemiany węglowodanów, do których dochodzi u kobiety po raz pierwszy w czasie ciąży. U ok. 2,3 proc. ciężarnych występuje nietolerancja węglowodanów na skutek zmian hormonalnych w ciąży. Nierozpoznana w porę lub źle leczona cukrzyca w ciąży stanowi bezpośrednie zagrożenie dla matki i dziecka. W większości przypadków objawy tej cukrzycy samoistnie ustępują po porodzie.
• Inne typy cukrzycy o nieznanej etiologii - do tej grupy zaliczamy cukrzyce występujące w przebiegu innych schorzeń organizmu np. w przebiegu leczenia sterydami, wywołane infekcją wirusową lub w przebiegu chorób genetycznych.

Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska (zdrowie.pap.pl)