Zmęczenie po radioterapii
Brak energii i nadmierne zmęczenie są powszechne u pacjentów z chorobą nowotworową niezależnie od stosowanej terapii, jednak okazuje się, że osoby poddawane radioterapii częściej odczuwają zmęczenie, które nasila się w miarę upływu czasu (tzw. zmęczenie skumulowane). Zwykle trwa ono od 3 do 4 tygodni po zakończeniu leczenia, ale może utrzymywać się dłużej, nawet i trzy miesiące.
Może to być bardzo frustrujące, ponieważ odczuwane jest jako ciągły brak energii, który utrudnia codzienne funkcjonowanie. Przypuszcza się, że zmęczenie, które pojawia się podczas radioterapii, to efekt ciężkiej pracy jaką organizm podejmuje, by naprawić uszkodzenia wyrządzone zdrowym komórkom podczas leczenia.
W przeprowadzonym przez zespół z University of Toronto badaniu opublikowanym w International Journal of Cancer (onlinelibrary.wiley.com ) 1443 kobiet chorych na raka piersi wypełniło ankietę dotyczącą uczucia osłabienia przed, w trakcie i po zakończeniu radioterapii. Ankieta zawierała pięć wymiarów zmęczenia: ogólne, fizyczne, psychiczne, utratę motywacji oraz ograniczenie aktywności.
Badanie wykazało, że stopień zmęczenia na ogół różni się w zależności od ilości napromienianej tkanki, a także lokalizacji. Zmęczenie w trakcie radioterapii narastało we wszystkich pięciu wymiarach i u większości kobiet powracało do wyjściowego poziomu między pierwszym a drugim rokiem po zakończeniu radioterapii.
Radioterapia konieczna, a skutki uboczne można skutecznie łagodzić
Ok. 90 proc. chorych onkologicznie przejdzie napromienianie. W żadnym razie nie należy bać się radioterapii - ratuje życie, choć nie da się ukryć, że miewa skutki uboczne. Ale mogą być lżejsze, gdy pacjent wie, co go czeka, oraz to, że na napromienioną skórę nie stosuje się przeżytków jak np. rywanol czy spirytus salicylowy. Ważna jest też odpowiednia dieta!
Około 24 proc. chorych doświadczało wysokiego poziomu zmęczenia, 25 proc. -umiarkowanego, a 46 proc. - niskiego.
Osoby doświadczające bólu, bezsenności, depresji oraz kobiety w młodym wieku częściej odczuwały wysoki poziom zmęczenia.
Jak sobie radzić ze zmęczeniem w chorobie onkologicznej
- Poświęć w ciągu dnia czas na odpoczynek. Jeśli tego potrzebujesz, rób sobie krótkie drzemki (nie dłuższe niż godzinę) w ciągu dnia lub po prostu posiedź w odprężającym miejscu i miej czas dla siebie.
- Oszczędzaj energię. Zaobserwuj, kiedy czujesz się najlepiej i zaplanuj wykonywanie ważnych czynności w tym czasie.
- Wysypiaj się: jeśli masz problemy ze snem w nocy, staraj się zachować stały harmonogram snu, postaraj się zwolnić tempo przed snem, utrzymuj chłód w sypialni i ogranicz drzemki do 30 lub 45 minut w ciągu dnia. W razie problemów ze snem poradź się lekarza.
- Nie wahaj się poprosić o pomoc, nie zmuszaj się do wykonywania codziennych obowiązków, takich jak sprzątanie, zakupy czy koszenie trawnika
- Pij duże ilości płynów i dobrze się odżywiaj - to może pomóc w utrzymaniu zapasów energii. Specjaliści szacują, że w bardzo dużej mierze to brak odpowiedniej ilości składników odżywczych jest dokłada się do przyczyn zmęczenia popromiennego. Jeśli masz nudności, woda o temperaturze pokojowej może być łatwiej tolerowana niż woda bardzo zimna. Jeśli nudności i wymioty utrudniają jedzenie, porozmawiaj o tym z lekarzem.
- Staraj się unikać kofeiny – działa ona moczopędnie i może powodować odwodnienie.
- Unikaj napojów energetycznych - mogą one powodować, przyspieszone bicie serca, odwodnienie, uczucie niepokoju i problemy ze snem.
- Ruszaj się. Umiarkowane ćwiczenia, takie jak szybki marsz, jazda na rowerze i pływanie mogą pomóc w utrzymaniu energii. Ćwicz regularnie – gdy wpadniesz w rutynę ćwiczeń, może uda ci się wyeliminować zmęczenie podczas leczenia. Pamiętaj jednak, że jeśli ostatnio nie ćwiczyłeś dużo, skonsultuj się z lekarzem, zanim zaczniesz, aby upewnić się, że jest to bezpieczne.
- Niektóre osoby chore na raka znajdują ulgę w medytacji, jodze i innym formom relaksu. Pomocny może być również masaż i akupunktura – ale to skonsultuj się z lekarzem, aby upewnić się, że to dla ciebie bezpieczne, zwłaszcza jeśli liczba krwinek jest niska lub jeśli bierzesz leki rozrzedzające krew.
Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl
Źródła: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31255946/
