Zmęczenie po radioterapii

Brak energii i nadmierne zmęczenie są powszechne u pacjentów z chorobą nowotworową niezależnie od stosowanej terapii, jednak okazuje się, że osoby poddawane radioterapii częściej odczuwają zmęczenie, które nasila się w miarę upływu czasu (tzw. zmęczenie skumulowane). Zwykle trwa ono od 3 do 4 tygodni po zakończeniu leczenia, ale może utrzymywać się dłużej, nawet i trzy miesiące.

Fot. PAP/J. Turczyk/Zdjęcie ilustracyjne
Fot. PAP/J. Turczyk/Zdjęcie ilustracyjne

Może to być bardzo frustrujące, ponieważ odczuwane jest jako ciągły brak energii, który utrudnia codzienne funkcjonowanie. Przypuszcza się, że zmęczenie, które pojawia się podczas radioterapii, to efekt ciężkiej pracy jaką organizm podejmuje, by naprawić uszkodzenia wyrządzone zdrowym komórkom podczas leczenia. 

W przeprowadzonym przez zespół z University of Toronto badaniu opublikowanym w International Journal of Cancer (onlinelibrary.wiley.com ) 1443 kobiet chorych na raka piersi wypełniło ankietę dotyczącą uczucia osłabienia przed, w trakcie i po zakończeniu radioterapii. Ankieta zawierała pięć wymiarów zmęczenia: ogólne, fizyczne, psychiczne, utratę motywacji oraz ograniczenie aktywności. 

Badanie wykazało, że stopień zmęczenia na ogół różni się w zależności od ilości napromienianej tkanki, a także lokalizacji. Zmęczenie w trakcie radioterapii narastało we wszystkich pięciu wymiarach i u większości kobiet powracało do wyjściowego poziomu między pierwszym a drugim rokiem po zakończeniu radioterapii.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Radioterapia konieczna, a skutki uboczne można skutecznie łagodzić

Ok. 90 proc. chorych onkologicznie przejdzie napromienianie. W żadnym razie nie należy bać się radioterapii - ratuje życie, choć nie da się ukryć, że miewa skutki uboczne. Ale mogą być lżejsze, gdy pacjent wie, co go czeka, oraz to, że na napromienioną skórę nie stosuje się przeżytków jak np. rywanol czy spirytus salicylowy. Ważna jest też odpowiednia dieta! 

Około 24 proc. chorych doświadczało wysokiego poziomu zmęczenia, 25 proc. -umiarkowanego, a 46 proc. - niskiego.
Osoby doświadczające bólu, bezsenności, depresji oraz kobiety w młodym wieku częściej odczuwały wysoki poziom zmęczenia.

Jak sobie radzić ze zmęczeniem w chorobie onkologicznej

  • Poświęć w ciągu dnia czas na odpoczynek. Jeśli tego potrzebujesz, rób sobie  krótkie drzemki (nie dłuższe niż godzinę) w ciągu dnia lub po prostu posiedź w odprężającym miejscu i miej czas dla siebie.
  • Oszczędzaj energię. Zaobserwuj, kiedy czujesz się najlepiej i zaplanuj wykonywanie ważnych czynności w tym czasie. 
  • Wysypiaj się: jeśli masz problemy ze snem w nocy, staraj się zachować stały harmonogram snu, postaraj się zwolnić tempo przed snem, utrzymuj chłód w sypialni i ogranicz drzemki do 30 lub 45 minut w ciągu dnia. W razie problemów ze snem poradź się lekarza.
  • Nie wahaj się poprosić o pomoc, nie zmuszaj się do wykonywania codziennych obowiązków, takich jak sprzątanie, zakupy czy koszenie trawnika
  • Pij duże ilości płynów i dobrze się odżywiaj - to może pomóc w utrzymaniu zapasów energii. Specjaliści szacują, że w bardzo dużej mierze to brak odpowiedniej ilości składników odżywczych jest dokłada się do przyczyn zmęczenia popromiennego. Jeśli masz nudności, woda o temperaturze pokojowej może być łatwiej tolerowana niż woda bardzo zimna. Jeśli nudności i wymioty utrudniają jedzenie, porozmawiaj o tym z lekarzem.
  • Staraj się unikać kofeiny – działa ona moczopędnie i może powodować odwodnienie. 
  • Unikaj napojów energetycznych - mogą one powodować, przyspieszone bicie serca, odwodnienie, uczucie niepokoju i problemy ze snem. 
  • Ruszaj się. Umiarkowane ćwiczenia, takie jak szybki marsz, jazda na rowerze i pływanie mogą pomóc w utrzymaniu energii. Ćwicz regularnie – gdy wpadniesz w rutynę ćwiczeń, może uda ci się wyeliminować zmęczenie podczas leczenia. Pamiętaj jednak, że jeśli ostatnio nie ćwiczyłeś dużo, skonsultuj się z lekarzem, zanim zaczniesz, aby upewnić się, że jest to bezpieczne. 
  • Niektóre osoby chore na raka znajdują ulgę w medytacji, jodze i innym formom relaksu. Pomocny może być również masaż i akupunktura – ale to skonsultuj się z lekarzem, aby upewnić się, że to dla ciebie bezpieczne, zwłaszcza jeśli liczba krwinek jest niska lub jeśli bierzesz leki rozrzedzające krew.

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

Źródła: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31255946/

Autorka

Monika Grzegorowska

Monika Grzegorowska - O dziennikarstwie marzyła od dziecka i się spełniło. Od zawsze to było dziennikarstwo medyczne – najciekawsze i nie do znudzenia. Wstępem była obrona pracy magisterskiej o błędach medycznych na Wydziale Resocjalizacji. Niemal całe swoje zawodowe życie związała z branżowym Pulsem Medycyny. Od kilku lat swoją wiedzę przekłada na bardziej przystępny język w Serwisie Zdrowie PAP, co doceniono przyznając jej Kryształowe Pióro. Nie uznaje poranków bez kawy, uwielbia wieczory przy ogromnym stole z puzzlami. Życiowe baterie ładuje na koncertach i posiadówkach z rodziną i przyjaciółmi.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • Adobe Stock/Photographee.eu

    Kiedy wybrać się po raz pierwszy z córką do ginekologa?

    Pierwsza wizyta dziewczynki u ginekologa to duże przeżycie, ale lepiej jej nie odkładać. Jeśli nic niepokojącego się nie dzieje, to można pojawić się w gabinecie po roku od pierwszego krwawienia, nie później jednak niż do ukończenia przez młodą pacjentkę 15 lat. Przed wizytą warto porozmawiać o tym, co czeka ją w gabinecie – radzi dr n. med. Ewa Kuś, konsultant ds. ginekologii i położnictwa Grupy Luxmed.

  • Fot. PAP/P. Werewka

    Sól jodowana: jak ustrzegliśmy się poważnej choroby

    Niedobór jodu może wywołać chorobę charakteryzującą się głębokim ubytkiem możliwości intelektualnych. To właśnie on odpowiadał w dawnych czasach za występowanie na terenie Szwajcarii tzw. kretynizmu endemicznego. Polska ustrzegła się tego losu, bo w 1935 roku wprowadzono skuteczną profilaktykę - do soli kuchennej dodawany był jodek potasu.

  • fot. tanantornanutra/Adobe Stock

    Jak wygląda świat, gdy traci się wzrok?

    Pewnego dnia obudziłem się i już nic nie widziałem. Całe dzieciństwo przygotowywano mnie na ten moment, ale czy można być na to naprawdę gotowym? Największą szkołę życia dało mi morze. Ono buja każdego tak samo – opowiada Bartosz Radomski, fizjoterapeuta i przewodnik po warszawskiej Niewidzialnej Wystawie.

  • P. Werewka/PAP

    Milowy krok – przeszczep gałki ocznej

    W okulistyce mamy za sobą kolejny krok milowy – przeszczep gałki ocznej. Na razie jednak to operacja kosmetyczna, bo nie umiemy jeszcze połączyć nerwów wzrokowych, a więc przywrócić widzenia. Wszystko jednak przed nami – wyraził nadzieję prof. Edward Wylęgała, kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

NAJNOWSZE

  • Adobe Stock/Tomasz Warszewski

    Waga małżeństwa i inne miary

    Małżeństwo wpływa na wagę mężczyzn, u kobiet takiej relacji nie stwierdzono – to wniosek z badania Narodowego Instytutu Kardiologii (NIKard). Problem nadwagi i otyłości narasta wraz z wiekiem. Z analizy NFZ wynika, że nadwagę lub otyłość ma 70 proc. mężczyzn w wieku produkcyjnym i 51 proc. kobiet i są to częściej mieszkańcy mniejszych miejscowości lub wsi.

  • Czy ludzkość pokona próchnicę?

  • Kwasy omega pomagają zadbać o kondycję naszego organizmu

  • Otyłość – zła matka wielu chorób

    Patronat Serwisu Zdrowie
  • Ciężka błonica u niezaszczepionego dziecka

  • Adobe

    Nie musisz biegać

    Bieganie wydaje się oczywistym wyborem, gdy chcemy zadbać o zdrowie, kondycję czy schudnąć. Jednak nie każdy może, chce czy powinien biegać. Zresztą istnieje wiele alternatyw, które oferują porównywalne korzyści zdrowotne bez obciążania stawów i ryzyka kontuzji: nordic walking, slow jogging, marszobiegi czy trening funkcjonalny.

  • Plan finansowy NFZ pisany na serwetce

  • Opryszczka może być groźna dla mózgu