Leki, które mogą szkodzić embrionowi i płodowi

Niemal wszystko, co przyjmuje przyszła mama, przenika do organizmu rozwijającego się embrionu i płodu. Niektóre substancje mogą szkodzić. Alkohol, tytoń i narkotyki w ciąży są absolutnie zabronione. Ale także leki mogą mieć niekorzystne działanie, włączając te dostępne bez recepty i… niektóre witaminy. 

Fot. PAP/M. Kmieciński
Fot. PAP/M. Kmieciński

To, czy dana substancja zaszkodzi, zależy zarówno od tego, co za lek przyjmuje ciężarna, jak i jego dawka, czas podawania (okres ciąży) oraz stopień przenikania danego leku przez łożysko.

"W wyniku podania nieodpowiednio dobranych leków może dojść do poronienia, a także do uszkodzenia zarodka czy płodu. Rodzaj powstałej wady jest uzależniony od okresu ciąży, w jakim nastąpiło narażenie dziecka na teratogenne (uszkadzające embrion i płód – przyp. red.) działanie leku. W pierwszych dniach po zapłodnieniu mogą wystąpić zaburzenia doprowadzające do poronienia. Sytuacje takie często występują w przypadku leków stosowanych w chorobach przewlekłych, na przykład niektórych zlecanych w padaczce. Leki teratogenne podane w późniejszym okresie ciąży także mogą uszkodzić rozwijający się płód i prowadzić do powikłań rozwojowych mogą to być wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu, obumarcie płodu lub wady rozwojowe" – napisała położna Urszula Piskorska, jedna z laureatek ostatniej edycji konkursu Położna na Medal w krótkim poradnikowym artykule na temat substancji o potencjale uszkodzenia embrionu i płodu.

Przy czym warto w kontekście padaczki zastrzec, że właśnie z uwagi na działania uboczne leków przeciwpadaczkowych kobiety z tą chorobą mogą zachodzić w ciążę i doczekać się zdrowego potomstwa, ale lepiej ciążę zaplanować i pod opieką neurologa i ginekologa zmodyfikować leczenie jeszcze przed zajściem w ciążę.

Fot. PAP/Zdjęcie ilustracyjne

Trzy mity o diecie w ciąży

Nieprawdą jest, że w ciąży trzeba więcej jeść. Nieprawdą jest, że trzeba unikać pokarmów najczęściej wywołujących alergię. Nieprawdą jest, że w ciąży trzeba garściami łykać suplementy diety.

Każda kobieta planująca ciążę powinna dodatkowo suplementować kwas foliowy i przyjmować go po zajściu w ciążę – zapobiega to poważnym wadom cewy nerwowej u płodu.

Urszula Piskorska we wspomnianym artykule przypomina podział leków na kilka grup w zależności od tego, jak działają na rozwijające się dziecko:

  • Grupa A – leki, które nie wykazują działania teratogennego na płód, mogą być stosowane w czasie ciąży - są to preparaty mineralne i witaminowe przeznaczone dla kobiet w ciąży, leki stosowane w chorobach tarczycy;
  • Grupa B – leki, których działanie teratogenne nie zostało do końca poznane u ludzi, badania prowadzone na zwierzętach nie wykazały działania teratogennego na rozwijający się płód. Do tych leków należą m.in. paracetamol, peniciliny, leki p/zapalne, metronidazol, cefalosporyny i inne;
  • Grupa C – leki, które podawane są tylko w razie konieczności, ponieważ w badaniach przeprowadzonych na zwierzętach wykazały działanie teratogenne na płód. Do tej grupy należą m.in.: amikacyna, papeweryna, dihydralazyna, kwas acetylosalcylowy, aspiryna, kodeina i inne;
  • Grupa D – leki teratogenne, które są podawane w przypadku zagrożenia życia matki oraz w przypadku leczenia chorób przewlekłych, na przykład tetracykliny, atenolol i inne;
  • Grupa X – leki, które przyjmowane w ciąży wykazują silne działanie teratogenne, nie powinny być podawane kobietom planującym ciążę oraz ciężarnym. Do leków tych należą: danazol, leki hormonalne np. stosowane w antykoncepcji doustnej.

Witaminy nie zawsze bezpieczne w ciąży

Witaminy wydają się preparatami bezpiecznymi, ale tak nie jest, zwłaszcza jeśli chodzi o te rozpuszczalne w tłuszczach. W ciąży to zastrzeżenie jest szczególnie ważne, dlatego zażywanie jakichkolwiek suplementów diety i witamin należy uzgodnić z lekarzem prowadzącym.

Urszula Piskorska wskazuje na przykład, że nadmiar witaminy A może doprowadzić do zniekształcenia kości twarzoczaszki, rozszczepu podniebienia, wad serca, wad układu moczowo-płciowego, zaś witaminy D skutkować zaburzeniami rozwoju umysłowego u dziecka.

Fot. PAP

FAS: tego można w 100 proc. uniknąć

W ciąży nie można wypić najmniejszej ilości alkoholu. Nawet ta najmniejsza może poważnie zaszkodzić rozwijającemu się dziecku. Dowiedz się, jak alkohol działa na płód.

- Bardzo ważna jest edukacja przyszłych mam i kobiet ciężarnych, aby przyjmowały leki po uzgodnieniu z lekarzem w celu uniknięcia powikłań. Przyjmowane leki muszą być bezpieczne, żeby nie stanowiły zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka – podkreślają specjaliści.

Odżywianie w ciąży ma wielkie znaczenie

Czynnikiem teratogennym może być także pożywienie i jego ilość - niedożywienie powoduje, że mózg płodu ma mniejszą objętość, pojawia się niedorozwój narządów wewnętrznych, co może skutkować powstawaniem wad wrodzonych. Otyłość zaś może przyczynić się do rozwoju tej choroby u dziecka w przyszłości.

Produkty, których należy unikać w ciąży:

  • surowe i niedopieczone mięso, np. befsztyk krwisty lub półkrwisty, tatar
  • wędliny surowe i dojrzewające, np. szynka parmeńska, salami, kindziuk
  • niepasteryzowane mleko i przetwory z niego przygotowane, np. oscypek, bundz, feta
  • sery pleśniowe, np. brie, camembert, roquefort, gorgonzola
  • surowe lub niedogotowane jajka, np. kogel-mogel, lekko ścięta jajecznica
  • słodkie napoje gazowane
  • słodziki
  • żywność typu fast-food oraz posiłki instant (zupki w proszku, sosy w proszku).

Należy pamiętać, aby owoce i warzywa przed zjedzeniem dokładnie umyć i nie spożywać nigdy produktów żywnościowych, gdy upłynęła data ważności do spożycia.

mw, zdrowie.pap.pl

Źródło: 
Dominika Wnęk: Jak powinna się odżywiać kobieta w ciąży, portal Medycyna Praktyczna

Materiały prasowe po konkursie "Położna na Medal"

ZOBACZ PODOBNE

  • Adobe Stock

    Dysleksja rozwojowa: jej objawy pojawiają się już w przedszkolu!

    U dziecka z trudnościami w czytaniu i pisaniu, które nie otrzyma odpowiedniego wsparcia, nieuchronnie pojawiają się niepowodzenia szkolne, które z czasem mogą doprowadzić do rozwoju wtórnych zaburzeń emocjonalnych. Lepiej więc nie lekceważyć pierwszych objawów dysleksji rozwojowej u dzieci. Dobrze też pamiętać, że dysleksja nie uniemożliwia uzyskiwania wielkich nawet osiągnięć. W gronie dyslektyków znajdziemy I. Newtona, J.Ch. Andersena i Agatę Christie.

  • Rys. PAP/j. Turczyk

    Jak się lepiej uczyć? Jest kilka trików

    Ręka do góry - kto lubił, albo lubi chodzić do szkoły! Kto lubi spędzać całe godziny w ławkach, wkuwać nazwy rzek, daty bitew albo zapamiętywać, co ma płucotchawki, a co nibynóżki? Czy pojawi się las rąk, czy może niezręczna cisza? Można chyba postawić orzechy przeciwko kamykom, że przynajmniej wiele osób będzie trzymało ręce w dole. Tylko dlaczego?

  • Piotr, AdobeStock

    Trudna droga do zabezpieczenia macierzyństwa

    Obowiązująca w Polsce Ustawa o leczeniu niepłodności z 2015 roku dopuszcza możliwość pobrania i zamrożenia komórek jajowych tylko przy odpowiednich wskazaniach medycznych. Nie ma w Polsce żadnej legalnej możliwości mrożenia oocytów, jeśli kobieta jest zdrowa, ale chce zabezpieczyć swoją płodność. O drodze do tego opowiedziała Serwisowi Zdrowie Magdalena Fidor.

  • Fot. PAP/ Książka z wierszami Juliana Tuwima wyd. przez Wydawnictwo Wilga, 2004

    Warto czytać dzieciom, nawet niemowlętom

    Kiedyś była to intuicja, ale aktualnie dysponujemy badaniami, pokazującymi korzystny wpływ głośnego czytania książek dzieciom i wpływ bogactwa słownego na rozwój ich mózgu – mówi prof.  Teresa Jackowska, prezes zarządu Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego. Małym dzieciom warto czytać codziennie. Korzyści jest mnóstwo, oprócz oczywistej przyjemności ze spędzania z dzieckiem czasu.

NAJNOWSZE

  • Adobe Stock

    Wapowanie - „sport” nastolatków

    Co czwarty nastolatek pali tradycyjne papierosy, większość sięga jednak po e-papierosy - kolorowe, smakowe i nieprzebadane. Największe urządzenie potrafi pomieścić w sobie tyle nikotyny co 30 paczek papierosów. Są i takie, które jej nie zawierają, ale – jak pokazują badania – zawierają analogi nikotyny, które trzy razy mocniej uzależniają – ostrzega prof. Marcin Wojnar, kierownik Katedry i Kliniki Psychiatrycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

  • Bezpłatne szczepienia przeciwko krztuścowi w ciąży: co warto wiedzieć?

  • Fałszywie dodatnie wyniki zniechęcają do kolejnych badań

  • Rehabilitacja domowa – co dalej?

  • Kiedy w domu jest za zimno… czyli zdrowie a niska temperatura

  • PAP/Klaudia Torchała

    W górach lęk może przerodzić się w panikę. To śmiertelnie niebezpieczne!

    W górach, szczególnie tych wysokich, nawet mały błąd czy drobna niedyspozycja mogą kosztować zdrowie lub życie. Dlatego nie należy lekceważyć żadnego sygnału ostrzegawczego płynącego z ciała. To może być niewielki lęk czy ból. A jeśli już dojdzie do kryzysu, np. dopadnie nas lub kogoś z naszego otoczenia panika, pytanie co zrobić? Przede wszystkim: nie czekać z wezwaniem pomocy – radzą eksperci medycyny i ratownictwa.

  • Dysleksja rozwojowa: jej objawy pojawiają się już w przedszkolu!

  • Czy czerwone światło będzie leczyć oczy?