Nobel z medycyny 2017. Pomyśl, czy masz zdrowy rytm

Możemy zmieniać rytm dobowy, ale płacimy za to wysoką cenę. Za odkrycie mechanizmów stojących za zmianami zależnymi od czasu trzech naukowców otrzymało właśnie nagrodę Nobla.

02.10.2017/15:10

2 minuty czytania

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

To amerykańscy chronobiolodzy: Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael W. Young.

Wyjaśnili, jakie mechanizmy, na poziomie molekularnym, stoją za zegarem biologicznym, który adaptuje fizjologię każdego organizmu do poszczególnych faz dnia i nocy. U człowieka te mechanizmy odpowiadają m.in. za zmiany w wydzielaniu hormonów, temperaturę ciała, jakość snu, poziom ciśnienia tętniczego, procesy metaboliczne.

Nic dziwnego, że jedno zarwanie nocy powoduje kaskadę przemian, a poczucie niewyspania to tylko wierzchołek góry lodowej.

Infografika PAP/Serwis Zdrowie

Hall, Rosbash i Young pracowali na modelu muszki owocówki. Odkryli m.in., że wraz ze zmianą ilości światła w ciągu dnia dochodzi do zmian ekspresji genów, które produkują białko period (PER). PER akumuluje się w trakcie fazy ciemnej, a w trakcie dnia ulega rozpadowi. Im dłużej organizm poddany jest działaniu światła, tym mniej jest tego białka.

Są naukowcy, którzy zastanawiają się, a zatem sprawdzają, czy np. fakt, że do sporej części udarów czy zawałów serca dochodzi wczesnym rankiem, ma związek ze zwiększeniem tego ryzyka a stężeniem białka PER w komórkach.

Krótki sen skraca życie

Praca w nocy niebezpieczna dla zdrowia

Około 15-20 procent osób czynnych zawodowo Europejczyków pracuje na zmiany, w tym także w nocy. Badania wykazują, że taki tryb życia powoduje zaburzenie naturalnego rytmu, co z kolei może mieć wiele negatywnych skutków dla zdrowia.

Ponad wszelką wątpliwość stwierdzono jednak, że rezregulowanie zegara biologicznego ma wpływ na rozwój wielu groźnych chorób. Najczęściej te „deregulacja” dotyczy nocy („zarywanie” nocy, praca zmianowa, wymuszająca inny rytm dobowy w trakcie tygodnia, zbyt krótki, a czasem – zbyt długi sen).

Rozregulowany zegar biologiczny to ryzyko m.in.:

Zwiększenia apetytu i zmiany nawyków żywieniowych na niezdrowe (wzrasta zapotrzebowanie na tłuszcz i cukier), a zatem i nadwagi oraz otyłości
U osób chorych na padaczkę – atak tej choroby
Rozwoju chorób sercowo-naczyniowych
Rozwoju niektórych nowotworów (np. wykazano, że kobiety pracujące w trybie zmianowym częściej zmagają się z nowotworem piersi niż kobiety, które pracują w trybie dziennym.

apio/jw

COPYRIGHT

Wszelkie materiały PAP (w szczególności depesze, zdjęcia, grafiki, pliki video) zamieszczone w portalu "Serwis Zdrowie" chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych.

ZOBACZ PODOBNE

Sprawdź, czy nie tracisz wzroku – prosty test

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) to jedna z najważniejszych chorób, z którymi boryka się okulistyka i najczęstsza przyczyną utraty wzroku w krajach rozwiniętych. Dla lekarzy to wyzwanie, bo pacjenci często zgłaszają się zbyt późno, a wystarczy wykonać prosty test – podkreśla prof. dr hab. n. med. Sławomir Teper, okulista, chirurg witreoretinalny ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
"Niepełnosprawny" czy "osoba z niepełnosprawnością"?

Język jest materią żywą. Słowo potrafi z jednej strony krzywdzić i ranić, z drugiej uskrzydlać i wspierać. Niektóre zwroty czy pojedyncze słowa odchodzą do lamusa, nabierają innego znaczenia lub są zastępowane innymi, bo wydają nam się stygmatyzujące. Czy dlatego coraz częściej słyszymy wyrażenie: „osoba z niepełnosprawnością” zamiast: „osoba niepełnosprawna”?
Nikt nie odda wzroku skradzionego przez jaskrę

Jaskry nie można wyleczyć. Kradnie nam wzrok i wcale nie jest przypisana starości. Nowe okulary na nosie, po badaniu jedynie ostrości widzenia, nie świadczą o tym, że na dnie oka nie czai się ta podstępna choroba, którą ma około milion Polaków, a połowa z nich o tym nie wie. O diagnostyce i leczeniu jaskry opowiada prof. dr hab. n. med. Iwona Grabska-Liberek, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.
Jąkanie – gdy mowa nie nadąża za myślami

Nawet aktorzy czy politycy się jąkają, ale przypadłość ta potrafi mocno utrudniać życie. Pojawia się zwykle w dzieciństwie. Szczęśliwie w większości przypadków ustępuje samoczynnie. Czasami potrzebna jest jednak pomoc specjalistów, więc trzeba być czujnym.

NAJNOWSZE

Uzależnienia u dzieci i młodzieży – na co należy zwrócić uwagę?

Za występowanie uzależnień wśród dzieci i młodzieży w dużej mierze odpowiadają czynniki środowiskowe, czyli to, co dzieje się w najbliższym otoczeniu tych dzieci. Nastolatki przyznają, że sięgają po substancje psychoaktywne albo z ciekawości albo dlatego, że nie radzą sobie ze stresem, z wyzwaniami, że czują się samotni, przeciążeni presją wywieraną przez osoby dorosłe. O tym jakie są objawy uzależnienia u dziecka czy nastolatka - wyjaśnia dr n. med. Aleksandra Lewandowska, ordynator oddziału psychiatrycznego dla dzieci w Specjalistycznym Psychiatrycznym Zespole Opieki Zdrowotnej w Łodzi, konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży.
Sprawdź, czy nie tracisz wzroku – prosty test
Kiedy zacząć myć zęby dziecku?
Niejadki. Kiedy trudności w jedzeniu mają podłoże sensoryczne
HIV: kiedyś drżeliśmy, dziś ignorujemy

WIADOMOŚCI

CRM – zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny. Nowe spojrzenie na szereg schorzeń

Na każdego pacjenta z problemami sercowo-naczyniowymi należy spojrzeć szeroko i badać go także pod kątem cukrzycy i choroby nerek – przestrzegają specjaliści. Jak tłumaczą, mechanizmy leżące u podstaw tych chorób są ze sobą powiązane i wzajemnie się napędzają. W efekcie jedna choroba przyczynia się do rozwoju kolejnej.
Kobiety żyją dłużej – zwłaszcza w Hiszpanii
Badania: pozytywne nastawienie do starości wiąże się z lepszym zdrowiem w późnym wieku