Apele o krew - zawsze aktualne

Jakiś czas temu w mediach społecznościowych powielany był apel o krew dla chorej dziewczynki. Ludzie chętnie go udostępniali. Apel okazał się złośliwym żartem wobec osoby, której numer telefonu podano w ogłoszeniu. Łatwo zrozumieć rozgoryczenie oszukanych. Jednak fałszywy w apelu mógł być tylko numer telefonu, bo faktem jest, że zawsze gdzieś jakaś chora dziewczynka potrzebuje krwi.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki
Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Mimo postępu medycyny krwi wciąż nie da się niczym zastąpić, nie można jej też uzyskać sztucznie. Niezbędna jest w wielu stanach zagrożenia życia (krwotoki, urazy, wypadki), a także w leczeniu niedokrwistości towarzyszącej wielu chorobom, w tym nowotworowym.

Nie każdą krew można przetoczyć każdemu. Zasady transfuzji krwi wynikają z możliwości występowania przeciwciał przeciwko antygenom różnych układów grupowych krwi. I tak np. krew grupy 0Rh- można przetoczyć każdej osobie, ale osoba z tą grupą może otrzymać tylko krew od dawcy z tą samą grupą krwi. Natomiast osoba z grupą ABRh+ może otrzymać dowolną krew, natomiast może być dawcą jedynie dla osoby z tą samą grupą krwi. Zasady transfuzji obrazuje infografika zamieszczona poniżej.

Najczęściej spotykanymi grupami krwi są ARh+ i 0Rh+ – takie grupy ma odpowiednio 32 proc. i 31 proc. Polaków. Rzadziej występuje BRh+ (15 proc.), znacznie rzadziej: ABRh+ (7 proc.), 0Rh- i ARh- (po 6 proc.). Najrzadszymi grupami są BRh- (2 proc.) ABRh- (1 proc.). Każda grupa krwi jest jednak potrzebna.

Nie trzeba znać swojej grupy, aby oddać krew - ośrodek dokonujący pobrania i tak ją oznaczy.

Kto może być krwiodawcą

Krwiodawcą może zostać każda zdrowa osoba w wieku 18-65 lat, ważąca powyżej 50 kilogramów.

Fot. PAP

Nie daj się nabrać na badanie „żywej kropli krwi”

Nie badanie żywej kropli krwi, a morfologia krwi obwodowej pokazuje, czy z naszym zdrowiem nie dzieje się coś złego. Do corocznej morfologii oraz badania ogólnego moczu zachęcają lekarze.

Za każdym razem przed oddaniem krwi należy wypełnić szczegółowy kwestionariusz, który pozwala wstępnie stwierdzić, czy potencjalny krwiodawca nie powinien zostać z jakichś powodów wykluczony. Na stałe dyskwalifikują przede wszystkim poważne choroby; czasowa dyskwalifikacja może być spowodowana np. przeziębieniem, miesiączką, wyrwaniem zęba, a także zrobieniem tatuażu.

W dniu oddania krwi należy być wypoczętym i zdrowym, nie brać żadnych leków (nie dotyczy to większości suplementów diety czy środków antykoncepcyjnych, trzeba jednak poinformować o tym lekarza kwalifikującego).

Aby oddać krew, trzeba mieć ze sobą dokument ze zdjęciem. Od potencjalnego dawcy pobiera się do podstawowych badań próbkę krwi, następnie badany jest przez lekarza, który ostatecznie kwalifikuje do oddania krwi.

Krew oddać można w regionalnych centrach krwiodawstwa oraz w oddziałach terenowych, które funkcjonują np. w niektórych szpitalach, a także w mobilnych punktach poboru. Listę punktów oraz harmonogram akcji krwiodawstwa można znaleźć np. na stronie Narodowego Centrum Krwi (www.nck.gov.pl).

Jak pobiera się krew od dawców?

Od krwiodawców pobiera się tzw. krew pełną albo określone składniki krwi.

Krew pełna może być pobierana nie częściej niż sześć razy w roku od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet, a przerwa pomiędzy pobraniami nie może być krótsza niż 8 tygodni dla mężczyzn i 12 tygodni dla kobiet.

Jednorazowo można pobrać ok. 450 ml krwi pełnej. Zabieg trwa ok. 10 minut.

Fot. PAP/S. Leszczyński

Pięć powodów, żeby zrobić test na HIV

Choć w mieszkańcach Polski zakażenie HIV nie budzi takiego lęku jak na przykład choroba nowotworowa, to nie testują się na obecność wirusa. Niesłusznie – nawet 60 proc. zakażonych może nie być tego świadoma. A liczba wykrytych zakażeń rośnie.

Odseparowanie określonych składników z krwi pełnej (afereza) to zabieg polegający na uzyskaniu z krwi pełnej:

  • krwinek czerwonych (erytroafereza),
  • płytek krwi (trombafereza),
  • osocza (plazmafereza)
  • granulocytów – rodzaju białych krwinek (leukafereza).

W zależności od rodzaju aferezy, zmienia się czas trwania zabiegu, dopuszczalna objętość pobrania i okres minimalnej przerwy pomiędzy pobraniami.

Oddawanie krwi jest bezpieczne i – poza dyskomfortem związanym z ukłuciem igłą – bezbolesne. Każdy dawca otrzymuje po oddaniu krwi posiłek regeneracyjny – zwykle jest to osiem tabliczek czekolady.

Przywileje krwiodawców

W Polsce krew oddaje się nieodpłatnie. Jednak z byciem krwiodawcą wiążą się pewne korzyści. W dniu oddania krwi dawcy przysługuje zwolnienie od pracy – na podstawie zaświadczenia wystawionego przez placówkę publicznej służby krwi. Pracodawcę należy jednak uprzedzić o planowanej nieobecności.

Infografika PAP

Szkodliwe mity zabijają podwójnie

Szkodliwe mity i jedno sfałszowane badanie, które powiązało autyzm ze szczepionkami, prowadzą do tego, że coraz więcej osób zastanawia się nad potrzebą ich podawania.

Krwiodawcy przysługuje również ulga podatkowa, w wysokości uzależnionej od ilości oddanej krwi. Wysokość ulgi oblicza się, mnożąc ilość oddanej honorowo krwi (lub jej składników) przez przyjęty dla tej ulgi przelicznik - aktualnie jest to 130 zł za litr pobranej krwi.

Każdy krwiodawca, który oddawał krew w ciągu ostatniego roku, może korzystać ze zniżek w ramach akcji Dawcom w Darze. Uczestniczące w niej placówki (np. schroniska, punkty usługowe, sklepy) udzielają 10-30 proc. rabatu na swoje usługi i produkty, zaś większość muzeów, teatrów i kin oferuje ulgowe bilety wstępu.

Zasłużonym krwiodawcom - którzy oddali co najmniej 5 litrów (kobiety) lub 6 litrów krwi (mężczyźni) albo odpowiadającą tej objętości ilość innych składników krwi - przysługuje tytuł i odznaka „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”. Z tym zaś wiąże się m.in. prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej, usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach oraz zniżki na określone leki. Niektóre samorządy oferują zasłużonym krwiodawcom ulgi na przejazdy komunikacją miejską.

Agata Szczepańska, dla zdrowie.pap.pl 

Infografika PAP, na podst. NCK

ZOBACZ PODOBNE

  • Fot. PAP/P. Werewka

    Kiedy wybrać się po raz pierwszy z córką do ginekologa?

    Pierwsza wizyta dziewczynki u ginekologa to duże przeżycie, ale lepiej jej nie odkładać. Jeśli nic niepokojącego się nie dzieje, to można pojawić się w gabinecie po roku od pierwszego krwawienia, nie później jednak niż do ukończenia przez młodą pacjentkę 15 lat. Przed wizytą warto porozmawiać o tym, co czeka ją w gabinecie – radzi dr n. med. Ewa Kuś, konsultant ds. ginekologii i położnictwa Grupy Luxmed.

  • Fot. PAP/P. Werewka

    Sól jodowana: jak ustrzegliśmy się poważnej choroby

    Niedobór jodu może wywołać chorobę charakteryzującą się głębokim ubytkiem możliwości intelektualnych. To właśnie on odpowiadał w dawnych czasach za występowanie na terenie Szwajcarii tzw. kretynizmu endemicznego. Polska ustrzegła się tego losu, bo w 1935 roku wprowadzono skuteczną profilaktykę - do soli kuchennej dodawany był jodek potasu.

  • fot. tanantornanutra/Adobe Stock

    Jak wygląda świat, gdy traci się wzrok?

    Pewnego dnia obudziłem się i już nic nie widziałem. Całe dzieciństwo przygotowywano mnie na ten moment, ale czy można być na to naprawdę gotowym? Największą szkołę życia dało mi morze. Ono buja każdego tak samo – opowiada Bartosz Radomski, fizjoterapeuta i przewodnik po warszawskiej Niewidzialnej Wystawie.

  • P. Werewka/PAP

    Milowy krok – przeszczep gałki ocznej

    W okulistyce mamy za sobą kolejny krok milowy – przeszczep gałki ocznej. Na razie jednak to operacja kosmetyczna, bo nie umiemy jeszcze połączyć nerwów wzrokowych, a więc przywrócić widzenia. Wszystko jednak przed nami – wyraził nadzieję prof. Edward Wylęgała, kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

NAJNOWSZE

  • AdobeStock/ JFontan

    Limit na żywienie

    Żywienie medyczne wspiera chorego w trakcie leczenia, ale ma zastosowanie także przed rozpoczęciem terapii oraz podczas rekonwalescencji, a w niektórych chorobach istnieje konieczność stałego wspierania chorego. Jak więc to możliwe, że to procedura limitowana?

  • Żelazo – toksyczne, ale niezbędne

  • Wyzwania medycyny: choroby neuronu ruchowego

  • Czy da się uchronić dziecko przed uzależnieniem?

  • Schizofrenia - odczarować mit zastrzyku

  • Adobe

    Medycyna uczy się na swoich błędach

    Współczesna medycyna wyrosła na historii wielu spektakularnych pomyłek. Do dziś są one analizowane przez naukowców i podawane studentom ku przestrodze. Niestety dawne teorie mogą też inspirować szarlatanów doby internetu, którzy wciąż próbują „leczyć” lewatywami, oczyszczającymi miksturami, pestkami moreli czy nawet ropuszym jadem.

  • Nauka kontra łysienie – mecz wciąż trwa

  • Późniejsze przejście menopauzy wiąże się ze zdrowszymi naczyniami krwionośnymi