Apele o krew - zawsze aktualne

Jakiś czas temu w mediach społecznościowych powielany był apel o krew dla chorej dziewczynki. Ludzie chętnie go udostępniali. Apel okazał się złośliwym żartem wobec osoby, której numer telefonu podano w ogłoszeniu. Łatwo zrozumieć rozgoryczenie oszukanych. Jednak fałszywy w apelu mógł być tylko numer telefonu, bo faktem jest, że zawsze gdzieś jakaś chora dziewczynka potrzebuje krwi.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki
Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Mimo postępu medycyny krwi wciąż nie da się niczym zastąpić, nie można jej też uzyskać sztucznie. Niezbędna jest w wielu stanach zagrożenia życia (krwotoki, urazy, wypadki), a także w leczeniu niedokrwistości towarzyszącej wielu chorobom, w tym nowotworowym.

Nie każdą krew można przetoczyć każdemu. Zasady transfuzji krwi wynikają z możliwości występowania przeciwciał przeciwko antygenom różnych układów grupowych krwi. I tak np. krew grupy 0Rh- można przetoczyć każdej osobie, ale osoba z tą grupą może otrzymać tylko krew od dawcy z tą samą grupą krwi. Natomiast osoba z grupą ABRh+ może otrzymać dowolną krew, natomiast może być dawcą jedynie dla osoby z tą samą grupą krwi. Zasady transfuzji obrazuje infografika zamieszczona poniżej.

Najczęściej spotykanymi grupami krwi są ARh+ i 0Rh+ – takie grupy ma odpowiednio 32 proc. i 31 proc. Polaków. Rzadziej występuje BRh+ (15 proc.), znacznie rzadziej: ABRh+ (7 proc.), 0Rh- i ARh- (po 6 proc.). Najrzadszymi grupami są BRh- (2 proc.) ABRh- (1 proc.). Każda grupa krwi jest jednak potrzebna.

Nie trzeba znać swojej grupy, aby oddać krew - ośrodek dokonujący pobrania i tak ją oznaczy.

Kto może być krwiodawcą

Krwiodawcą może zostać każda zdrowa osoba w wieku 18-65 lat, ważąca powyżej 50 kilogramów.

Fot. PAP

Nie daj się nabrać na badanie „żywej kropli krwi”

Nie badanie żywej kropli krwi, a morfologia krwi obwodowej pokazuje, czy z naszym zdrowiem nie dzieje się coś złego. Do corocznej morfologii oraz badania ogólnego moczu zachęcają lekarze.

Za każdym razem przed oddaniem krwi należy wypełnić szczegółowy kwestionariusz, który pozwala wstępnie stwierdzić, czy potencjalny krwiodawca nie powinien zostać z jakichś powodów wykluczony. Na stałe dyskwalifikują przede wszystkim poważne choroby; czasowa dyskwalifikacja może być spowodowana np. przeziębieniem, miesiączką, wyrwaniem zęba, a także zrobieniem tatuażu.

W dniu oddania krwi należy być wypoczętym i zdrowym, nie brać żadnych leków (nie dotyczy to większości suplementów diety czy środków antykoncepcyjnych, trzeba jednak poinformować o tym lekarza kwalifikującego).

Aby oddać krew, trzeba mieć ze sobą dokument ze zdjęciem. Od potencjalnego dawcy pobiera się do podstawowych badań próbkę krwi, następnie badany jest przez lekarza, który ostatecznie kwalifikuje do oddania krwi.

Krew oddać można w regionalnych centrach krwiodawstwa oraz w oddziałach terenowych, które funkcjonują np. w niektórych szpitalach, a także w mobilnych punktach poboru. Listę punktów oraz harmonogram akcji krwiodawstwa można znaleźć np. na stronie Narodowego Centrum Krwi (www.nck.gov.pl).

Jak pobiera się krew od dawców?

Od krwiodawców pobiera się tzw. krew pełną albo określone składniki krwi.

Krew pełna może być pobierana nie częściej niż sześć razy w roku od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet, a przerwa pomiędzy pobraniami nie może być krótsza niż 8 tygodni dla mężczyzn i 12 tygodni dla kobiet.

Jednorazowo można pobrać ok. 450 ml krwi pełnej. Zabieg trwa ok. 10 minut.

Fot. PAP/S. Leszczyński

Pięć powodów, żeby zrobić test na HIV

Choć w mieszkańcach Polski zakażenie HIV nie budzi takiego lęku jak na przykład choroba nowotworowa, to nie testują się na obecność wirusa. Niesłusznie – nawet 60 proc. zakażonych może nie być tego świadoma. A liczba wykrytych zakażeń rośnie.

Odseparowanie określonych składników z krwi pełnej (afereza) to zabieg polegający na uzyskaniu z krwi pełnej:

  • krwinek czerwonych (erytroafereza),
  • płytek krwi (trombafereza),
  • osocza (plazmafereza)
  • granulocytów – rodzaju białych krwinek (leukafereza).

W zależności od rodzaju aferezy, zmienia się czas trwania zabiegu, dopuszczalna objętość pobrania i okres minimalnej przerwy pomiędzy pobraniami.

Oddawanie krwi jest bezpieczne i – poza dyskomfortem związanym z ukłuciem igłą – bezbolesne. Każdy dawca otrzymuje po oddaniu krwi posiłek regeneracyjny – zwykle jest to osiem tabliczek czekolady.

Przywileje krwiodawców

W Polsce krew oddaje się nieodpłatnie. Jednak z byciem krwiodawcą wiążą się pewne korzyści. W dniu oddania krwi dawcy przysługuje zwolnienie od pracy – na podstawie zaświadczenia wystawionego przez placówkę publicznej służby krwi. Pracodawcę należy jednak uprzedzić o planowanej nieobecności.

Infografika PAP

Szkodliwe mity zabijają podwójnie

Szkodliwe mity i jedno sfałszowane badanie, które powiązało autyzm ze szczepionkami, prowadzą do tego, że coraz więcej osób zastanawia się nad potrzebą ich podawania.

Krwiodawcy przysługuje również ulga podatkowa, w wysokości uzależnionej od ilości oddanej krwi. Wysokość ulgi oblicza się, mnożąc ilość oddanej honorowo krwi (lub jej składników) przez przyjęty dla tej ulgi przelicznik - aktualnie jest to 130 zł za litr pobranej krwi.

Każdy krwiodawca, który oddawał krew w ciągu ostatniego roku, może korzystać ze zniżek w ramach akcji Dawcom w Darze. Uczestniczące w niej placówki (np. schroniska, punkty usługowe, sklepy) udzielają 10-30 proc. rabatu na swoje usługi i produkty, zaś większość muzeów, teatrów i kin oferuje ulgowe bilety wstępu.

Zasłużonym krwiodawcom - którzy oddali co najmniej 5 litrów (kobiety) lub 6 litrów krwi (mężczyźni) albo odpowiadającą tej objętości ilość innych składników krwi - przysługuje tytuł i odznaka „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”. Z tym zaś wiąże się m.in. prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej, usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach oraz zniżki na określone leki. Niektóre samorządy oferują zasłużonym krwiodawcom ulgi na przejazdy komunikacją miejską.

Agata Szczepańska, dla zdrowie.pap.pl 

Infografika PAP, na podst. NCK

ZOBACZ PODOBNE

  • Werewka/PAP

    Historia. Brudne ręce chirurgów zamiast leczyć uśmiercały 

    Jeszcze na początku XIX w. chirurdzy kroili pacjentów brudnymi rękami. Nie myli ich nawet po sekcji zwłok, gdy udawali się tuż po tym przyjmować porody. Nosili czarne fartuchy, by łatwiej było na nich ukryć ślady krwi. Lekarz, który wpadł na prostą zależność – brudne ręce – zakażenie – popadł w obłęd, bo środowisko nie dało mu wiary. Dlaczego tyle wieków musiało minąć od stworzenia mydła do jego powszechnego stosowania, również w medycynie? I komu udało się w końcu odkazić sale operacyjne?

  • Adobe Stock

    Cukier = próchnica

    Dentyści apelują do rodziców o powstrzymanie się przed dodawaniem cukru, w tym syropów owocowych i miodu, do posiłków i przekąsek w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Potem lepiej też go ograniczać. Zobacz, co jeszcze pomoże ci uniknąć próchnicy. 

  • Adobe Stock

    Cukrzyca typu 1 z perspektywy korytarza szkolnego

    Patronat Serwisu Zdrowie

    Ania, Iwona, Justyna…to tylko trzy z setek matek spędzające całe dnie w przedszkolach, szkołach. Dlaczego? Ich dzieci mają cukrzycę typu 1 (CT1), a placówki nie chcą brać odpowiedzialności za opiekę. Powinna być ona sprawowana przez pielęgniarki. Tych jednak brakuje, a pozostali pracownicy nie wyrażają najczęściej zgody na podawanie leków. Obowiązek ten spada zatem na rodziców.

  • Adobe Stock

    Cichy zawał nie boli

    Przebiega prawie niezauważalnie. Daje objawy przypominające grypę lub zwykłe przeziębienie. W podobny sposób objawia się choćby niedobór witamin, minerałów i rozmaite nerwice. Trudno go rozpoznać, łatwo go „przechodzić”, dlatego bywa nazywany cichym zabójcą.

NAJNOWSZE

  • Werewka/PAP

    Historia. Brudne ręce chirurgów zamiast leczyć uśmiercały 

    Jeszcze na początku XIX w. chirurdzy kroili pacjentów brudnymi rękami. Nie myli ich nawet po sekcji zwłok, gdy udawali się tuż po tym przyjmować porody. Nosili czarne fartuchy, by łatwiej było na nich ukryć ślady krwi. Lekarz, który wpadł na prostą zależność – brudne ręce – zakażenie – popadł w obłęd, bo środowisko nie dało mu wiary. Dlaczego tyle wieków musiało minąć od stworzenia mydła do jego powszechnego stosowania, również w medycynie? I komu udało się w końcu odkazić sale operacyjne?

  • Generator Innowacyjności - od pomysłu do więzi międzypokoleniowych

  • Budynki podświetlone na czerwono na znak sprzeciwu wobec krzywdzenia dzieci

  • Jak się lepiej uczyć? Jest kilka trików

  • Cukier = próchnica

  • Adobe Stock

    Rany trudno gojące się pod kontrolą

    W Polsce aż milion pacjentów zmaga się z ranami trudno gojącymi się albo inaczej przewlekłymi, takimi jak odleżyny oraz owrzodzenia – cukrzycowe, żylne, niedokrwienne czy nowotworowe. Ten typ ran odpowiada za ogromne cierpienia fizyczne i psychiczne chorych oraz stanowi poważne wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia.

  • Mikroplastik można znaleźć nawet w mózgu czy sercu – wskazują wstępne badania

  • Nie do kosza ani do WC, czyli jak utylizować leki