Będą zmiany we wczesnym wykrywaniu raka piersi?

Program przesiewowej mammografii powinien być zmieniony - uważają eksperci Rady Przejrzystości Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Ich zdaniem należy zmodyfikować zarówno górną, jak i dolną granicę wieku grupy docelowej kobiet. Rada proponuje inne jeszcze zmiany.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki
Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Obecnie co dwa lata kobiety w wieku 50 - 69 lat mogą wykonać bezpłatną mammografię przesiewową obu piersi. Co rok przysługuje ona z kolei kobietom z tej samej grupy wiekowej, u których wystąpił rak piersi wśród członków rodziny - u matki, siostry lub córki - lub u których stwierdzono mutacje w obrębie genów BRCA 1 lub BRCA2.

Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. W Polsce stanowi ok. 23,8 proc. wszystkich zachorowań na nowotwory i jest przyczyną ok. 15,3 proc. zgonów z powodow onkologicznych. Choć wiek jest istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania, to choroba dotyka także młodsze kobiety. I choć wciąż największa grupa chorych to te, które są wskazane w programie przesiewowych badań mammograficznych, to obserwuje się zwiększający się trend diagnoz u kobiet młodszych.

Badania przesiewowe to takie, którym poddaje się całą populację o określonych cechach (np. wiek, w którym najczęściej występuje dany problem zdrowotny) w celu wczesnego wykrycia choroby nie dającej jeszcze objawów. Warto pamiętać, że wynik badania przesiewowego nie jest diagnozą choroby, a bezwzględnym wskazaniem dodatkowej diagnostyki, która może potwierdzić lub wykluczyć chorobę.

Niestety, prognozy wskazują na wzrost liczby przypadków raka piersi w kolejnych latach. Tymczasem na przesiewową mammografię zgłasza się jedynie 36 proc. kobiet, objętych programem bezpłatnych badań! Tymczasem wczesne wykrycie choroby to szansa na całkowite wyleczenie, bo obecnie mamy dostęp do coraz lepszych terapii.

Dlaczego warto rozszerzyć skrining?

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, po dokonaniu analizy ostatnich doniesień naukowych, proponuje przesunięcie granicy wieku do udziału w programie: niższą dolną granicę wieku proponuje ustalić na 45 lat, a górną - 74 lata. W rekomendacji AOTMiT zastrzega się, że w grupach wiekowych 44–49 lat rekomendacja przesiewowej mammografii co 2–3 lata opiera się na niskiej jakości dowodów, a w przedziale 70–74 lata – na umiarkowanej jakości dowodów. Często jednak wytyczne powstają w oparciu o takie doniesienia, jednak wówczas uwzględnia się także inne czynniki (o czym niżej).

Fot.PAP/P.Werewka

Kolonoskopia – badanie, które może uratować ci życie

Statystyki wskazują, że Polacy niechętnie biorą udział w profilaktycznych badaniach kolonoskopowych. Tymczasem kolonoskopia, czyli badanie wnętrza jelita grubego za pomocą specjalnego wziernika, umożliwia wczesne wykrycie raka jelita grubego, który jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych w Polsce. Eksperci apelują, aby poddawać się temu badaniu, bo wczesna diagnoza raka daje duże szanse na wyleczenie.

AOTMiT proponuje również, żeby u kobiet w wieku od 50 do 69 lat z rodzinnym obciążeniem lub wykrytą mutacją w obrębie genów BRCA 1 lub BRCA2, usunąć z warunków programu wykonywanie mammografii skriningowej co 12 miesięcy.

Międzynarodowe wytyczne (rekomendacje ESMO 2019 i NICE 2019) zalecają tu bowiem stosowanie rezonansu magnetycznego co rok wraz z coroczną mammografią (łącznie lub osobno). Agencja zaleca kierowanie kobiet z czynnikami wysokiego ryzyka do programu „Opieka nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka piersi”.

Ale to nie koniec proponowanych zmian. Biopsja cienkoigłowa u kobiet, u których stwierdzono nieprawidłowości w badaniu mammograficznym lub USG lub rezonansu magnetycznego miałaby być zastąpiona biopsją gruboigłową.

Rada Przejrzystości AOTMiT uzasadnia swoją rekomendację faktem, iż w Polsce w 2016 roku zgłoszono 24,1 tys. przypadków nowotworów piersi. Współczynnik zapadalności rejestrowanej wynosił 62,8/100 tys. W mapach potrzeb zdrowotnych (2018 r.) wskazano, że szczyt zapadalności przypada na grupę wiekową 65+ (160,9/100 tys.), w tym w 2021 r. na 100 tys. kobiet w wieku 75–79 lat odnotowano 217,2 nowych zachorowań. W grupie 54–64 lata zapadalność wyniosła 118,1/100 tys. Wg danych KRN liczba zgonów z powodu raka piersi wyniosła 6895 kobiet w 2018 roku, a w przypadku mężczyzn było to 75 zgonów.

Eksperci AOTMiT powołują się na zalecenie Rady Unii Europejskiej w sprawie wzmocnienia profilaktyki poprzez wczesne wykrywanie. Zgodnie z nowym podejściem Unii Europejskiej do badań przesiewowych w kierunku raka sugeruje się niższą dolną granicę wieku wynoszącą 45 lat i górną granicę wieku wynoszącą 74 lata oraz stosowanie cyfrowej tomosyntezy piersi lub mammografii cyfrowej. 

Ile kosztowałoby rozszerzenie skriningu?

Zdaniem AOTMiT, liczba osób biorących udział w programie badań przesiewowych raka piersi w ujęciu 2 lat wyniesie od 2 025 380 (populacja aktualna wiek 50–69 lat) do 3 044 498 (populacja docelowa wiek 45–74 lata). Koszt dla NFZ finansowania programu, przy uwzględnieniu powyższej populacji, wyniesie od 180 mln zł (wiek 50–69 lat) do 289 mln zł (wiek 45–74 lata).

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Kobiece nowotwory: bomba tykająca w genach

W Polsce żyje nawet 2 miliony kobiet z podwyższonym ryzykiem zachorowania na raka piersi lub jajnika. Szansą na ratunek są dla nich testy genetyczne.

- Należy przypominać, że badania wykonujemy, aby potwierdzić nasz dobry stan zdrowia i samopoczucie, a nie żeby znaleźć chorobę. Wszelkie programy profilaktyczne skierowane są do osób zdrowych. W przypadku raka piersi ogromnym wyzwaniem jest podniesienie poziomu świadomości, jak ważna jest regularna profilaktyka – zarówno comiesięczne samobadanie piersi, jak i badania przesiewowe, ponieważ zgłaszalność na refundowane badania w dalszym ciągu jest bardzo niska – mówi Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej. 

W 2010 roku Kupiecka zachorowała na nowotwór piersi. W 2012 roku na Facebooku założyła grupę pod nazwą „Fakraczki”, w której kobiety chorujące na nowotwór dzielą się swoimi doświadczeniami zdobytymi w procesie leczenia. Wtedy też zorganizowała pierwsze spotkania dla pacjentów, których wzajemne wsparcie stało się inspiracją do powołania organizacji. 

- Chciałabym, aby kobiety naturalnie w codziennych rozmowach przypominały sobie wzajemnie o wykonywaniu badań profilaktycznych i samobadaniu. Przed nami jeszcze długa droga, ale mocno wierzę w młode pokolenia i zmiany świadomościowe – mówi Anna Kupiecka.

Do czasu publikacji tego artykułu Biuro Prasowe Ministerstwa Zdrowia nie udzieliło odpowiedzi na pytanie, czy program badań przesiewowych zostanie zmodyfikowany zgodnie z rekomendacją AOTMiT.

Beata Igielska, zdrowie.pap.pl

Źródło: 
https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/rada/protokoly/2023_RP/Protokol_RP_13_do%20BIP_REOPTR.pdf
https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/dane-o-realizacji-programow/ 

Autorka

Beata Igielska

Beata Igielska - Dziennikarka z wieloletnim doświadczeniem w mediach ogólnopolskich, gdzie zajmowała się tematyką społeczną. Pisała publicystykę, wywiady, reportaże - za jeden z nich została nagrodzona w 2007 r. W Serwisie Zdrowie publikuje od roku 2022. Laureatka nagród dziennikarskich w kategorii medycyna. Prywatnie wielbicielka dobrej literatury, muzyki, sztuki. Jej konikiem jest teatr – ukończyła oprócz polonistyki, także teatrologię.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • Fot. PAP/P. Werewka

    Kiedy wybrać się po raz pierwszy z córką do ginekologa?

    Pierwsza wizyta dziewczynki u ginekologa to duże przeżycie, ale lepiej jej nie odkładać. Jeśli nic niepokojącego się nie dzieje, to można pojawić się w gabinecie po roku od pierwszego krwawienia, nie później jednak niż do ukończenia przez młodą pacjentkę 15 lat. Przed wizytą warto porozmawiać o tym, co czeka ją w gabinecie – radzi dr n. med. Ewa Kuś, konsultant ds. ginekologii i położnictwa Grupy Luxmed.

  • Fot. PAP/P. Werewka

    Sól jodowana: jak ustrzegliśmy się poważnej choroby

    Niedobór jodu może wywołać chorobę charakteryzującą się głębokim ubytkiem możliwości intelektualnych. To właśnie on odpowiadał w dawnych czasach za występowanie na terenie Szwajcarii tzw. kretynizmu endemicznego. Polska ustrzegła się tego losu, bo w 1935 roku wprowadzono skuteczną profilaktykę - do soli kuchennej dodawany był jodek potasu.

  • fot. tanantornanutra/Adobe Stock

    Jak wygląda świat, gdy traci się wzrok?

    Pewnego dnia obudziłem się i już nic nie widziałem. Całe dzieciństwo przygotowywano mnie na ten moment, ale czy można być na to naprawdę gotowym? Największą szkołę życia dało mi morze. Ono buja każdego tak samo – opowiada Bartosz Radomski, fizjoterapeuta i przewodnik po warszawskiej Niewidzialnej Wystawie.

  • P. Werewka/PAP

    Milowy krok – przeszczep gałki ocznej

    W okulistyce mamy za sobą kolejny krok milowy – przeszczep gałki ocznej. Na razie jednak to operacja kosmetyczna, bo nie umiemy jeszcze połączyć nerwów wzrokowych, a więc przywrócić widzenia. Wszystko jednak przed nami – wyraził nadzieję prof. Edward Wylęgała, kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

NAJNOWSZE

  • Adobe

    Nauka kontra łysienie – mecz wciąż trwa

    Mimo że przeszczepy włosów są coraz powszechniejsze, medycyna nie zapomina o łysieniu. Wciąż trwają poszukiwania nowych terapii. Najnowsze trendy to terapia komórkami macierzystymi i hodowla nowych mieszków włosowych w laboratoriach.

  • Późniejsze przejście menopauzy wiąże się ze zdrowszymi naczyniami krwionośnymi

  • Żelazo – toksyczne, ale niezbędne

  • Czy da się uchronić dziecko przed uzależnieniem?

  • Schizofrenia - odczarować mit zastrzyku

  • W piątek zapraszamy na konferencję na temat diagnostyki genetycznej w kardiologii

    W piątek, 7 lutego, o godz. 10.30 eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego przedstawią założenia i wnioski raportu pt. „Znaczenie badań genetycznych w diagnostyce dziedzicznych chorób układu krążenia”. Raport ma posłużyć do dalszych prac nad rozwojem diagnostyki genetycznej w kardiologii.

  • Wyzwania medycyny: choroby neuronu ruchowego

  • Sport pomaga leczyć choroby układu krążenia