Ministerstwo Zdrowia: nie ma planów „znaczenia” środków z opłaty cukrowej

Opłata cukrowa to dodatkowy zastrzyk pieniędzy w systemie ochrony zdrowia. Powinien on wspierać walkę z chorobami związanymi z niezdrowymi nawykami żywieniowymi, w szczególności z nadwagą i otyłością. Chodzi o edukowanie i zapobieganie. Eksperci wskazują, że ogólne zapisy tu nie wystarczą, a środki należałoby „znaczyć”, czyli bardzo konkretnie określić, na co są przeznaczane. Ministerstwo Zdrowia odpowiada, że takich planów nie ma.

Fot.NARONG/Adobe Stock
Fot.NARONG/Adobe Stock

Nie tylko Polskie Stowarzyszenie Diabetyków wraz z Forum Ekspertów ds. Cukrzycy, ale również lekarze zajmujący się na co dzień chorobą otyłościową uważają, że zapisy ustawy o opłacie cukrowej od napojów słodzonych i zawierających taurynę lub kofeinę są zbyt ogólne. Zdaniem specjalistów konieczne jest bardziej szczegółowe zaplanowanie wydatków pieniędzy uzyskiwanych z tego tytułu. A jest to spora kwota. W samym 2023 roku z opłaty cukrowej wpłynęło 1,45 mld zł.

– Oczywiście mocno popieramy ten instrument, o ile jego rzeczywistymi beneficjentami będą polscy pacjenci. Niestety, analizując dotychczasowe sprawozdania NFZ, niezwykle trudno nam jest ocenić, czy tak faktycznie jest i czy środki są wydawane zgodnie z ustawowym przeznaczeniem – podkreśliła w rozmowie z Serwisem Zdrowie Monika Kaczmarek, prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków. Przypomniała też, że stowarzyszenie wraz z innymi ekspertami od stycznia 2021 roku apeluje, by umożliwić „znaczenie” środków, czyli „precyzyjne, przemyślane przeznaczanie ich i rzetelne ewidencjonowanie”.

– Na przykład w kwestii cukrzycy zapisy zakładają ogólne cele: leczenie, refundacja produktów leczniczych, walka z powikłaniami. Nie mamy żadnych konkretów. Chcielibyśmy o tym porozmawiać i pomóc w opracowaniu takich wspólnych działań. Precyzyjnych i przemyślanych – zaznaczyła prezes PSD.

Przede wszystkim chodzi o zapobieganie i leczenie otyłości

Dr hab. Michał Brzeziński z Katedry i Kliniki Pediatrii, Gastroenterologii, Alergologii i Żywienia GUM przypomniał, że w założeniu pieniądze z opłaty cukrowej miały być przeznaczone głównie na profilaktykę choroby otyłościowej.

– Ideą wprowadzenia jej, poza oczywiście zmniejszeniem sprzedaży napojów słodzonych, było pozyskanie środków na profilaktykę i leczenie choroby otyłościowej. W tym momencie te pieniądze trafiają w większości do NFZ i nie wiemy dokładnie, na jakie zadania są przeznaczane. Z raportu wynika, że są częściowo skierowane na leczenie osób z cukrzycą, co nie do końca jest zgodne z postulatem i pierwotnym celem. Tutaj chodziło głównie o zdobycie środków na leczenie pacjentów z otyłością – podkreślił specjalista.

Zdaniem dr. Brzezińskiego za te pieniądze można pacjentom z otyłością (to również często osoby z cukrzycą) zapewnić nie tylko leczenie na dobrym poziomie, ale też długofalową profilaktykę. Na liście działań, na które kieruje się środki z opłaty cukrowej, wymieniany jest program KOS-BAR, który dotyczy kompleksowej opieki specjalistycznej nad osobami leczonymi z powodu otyłości olbrzymiej, ale – jak zauważa ekspert – „nie zużywa on wszystkich środków z opłaty cukrowej”.

Dr Brzeziński podkreśla, że planowane jest uruchomienie jeszcze dwóch programów: dla osób z otyłością, u których wskaźnik BMI przekracza 30, a także dla dzieci. Zdaniem specjalisty właśnie na tego typu działania powinno się przeznaczać pieniądze pozyskiwane z opłaty cukrowej.

– Dodatkowo pieniądze potrzebne byłyby na budowę kompleksowych centrów kompetencji i leczenia osób z chorobą otyłościową. Warto pamiętać, że jej leczenie nie jest prowadzone tylko przez jedną osobę. Potrzebny jest cały zespół specjalistów. Poza tym przydałyby się środki na farmakoterapię – refundację leków w tej chorobie. Na razie refundacja dotyczy głównie cukrzycy – wylicza dr Brzeziński.

Na podobnej zasadzie ogólności – jak zauważa ekspert – działa akcyza od tytoniu i alkoholu. Opisuje się jedynie, że jakiś ich procent przeznacza się na profilaktykę i leczenie uzależnień od tych używek.

Nie ma planów „znaczenia”

Ministerstwo Zdrowia poproszone o komentarz w tej sprawie odpowiedziało, że „obecnie nie prowadzi się prac nad wdrożeniem dodatkowego «znaczenia» środków z tzw. opłaty cukrowej”. Resort dodał, że plan ich wydatkowania pozostanie zgodny z ustawą o zdrowiu publicznym (art. 12c ust. 2), czyli przeznaczane będą „na działalność o charakterze edukacyjnym i profilaktycznym oraz na świadczenia opieki zdrowotnej związane z utrzymaniem i poprawą stanu zdrowia świadczeniobiorców z chorobami rozwiniętymi na tle niewłaściwych wyborów i zachowań zdrowotnych, w szczególności związanych z nadwagą i otyłością”.

A na co wykorzystano środki z opłaty cukrowej za 2023 rok?

Według MZ sfinansowano z nich:

•    refundację produktów leczniczych stosowanych w leczeniu cukrzycy,
•    realizację programu KOS-BAR,
•    realizację świadczeń takich jak ambulatoryjna opieka specjalistyczna,
•    portal Diety NFZ,
•    „Akademię NFZ”,
•    stanowiska ds. profilaktyki w oddziałach wojewódzkich NFZ.

Eksperci uważają, że jest to „w zasadzie zbiór wszystkich działań z obszaru profilaktyki i leczenia chorób metabolicznych”, a nie dokładne ich wypunktowanie. Dlatego PSD proponuje bardziej konkretne rozwiązania:

ewidencjonowanie wydatkowania środków – wskazanie (w ramach sprawozdania NFZ), jaka część środków przeznaczonych na opiekę diabetologiczną pochodziła z podatku cukrowego i jakie kwoty przeznaczono na realizację poszczególnych zadań;

planowanie alokacji środków – poprawa zarządzania środkami z opłaty cukrowej poprzez wprowadzenie konieczności regularnego, możliwie precyzyjnego planowania wydatkowania środków z opłaty cukrowej w kolejnym roku;

kierunkowe wydatkowanie środków – środki z opłaty cukrowej będą „znaczone” i wydatkowane zgodnie z ustawowym przeznaczeniem – tj. m.in. na wczesne interwencje – ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki chorób cywilizacyjnych oraz edukacji zdrowotnej oraz zapewnianie dostępu do nowoczesnych terapii, wyrobów medycznych oraz profilaktyki powikłań cukrzycy wraz z zapewnieniem dostępu do ich właściwego leczenia – chodzi zwłaszcza o stopę cukrzycową oraz powikłania sercowo-naczyniowe i nerkowe.

Tzw. opłata cukrowa jest nakładana na napoje z dodatkiem: cukrów (monosacharydów, disacharydów i środków spożywczych zawierających te substancje); substancji słodzących (np. ksylitolu, sorbitolu, aspartamu); kofeiny lub tauryny.

Klaudia Torchała

Źródło:

Stanowisko PSD i Forum Ekspertów ds. Cukrzycy dotyczące wydatkowania środków z opłaty cukrowej

Serwis informacyjno-usługowy dla przedsiębiorcy
 

Autorka

Klaudia Torchała

Klaudia Torchała - Z Polską Agencją Prasową związana od końca swoich studiów w Szkole Głównej Handlowej, czyli od ponad 20 lat. To miał być tylko kilkumiesięczny staż w redakcji biznesowej, została prawie 15 lat. W Serwisie Zdrowie od 2022 roku. Uważa, że dziennikarstwo to nie zawód, ale charakter. Przepływa kilkanaście basenów, tańczy w rytmie, snuje się po szlakach, praktykuje jogę. Woli małe kina z niewygodnymi fotelami, rowery retro. Zaczyna dzień od małej czarnej i spaceru z najwierniejszym psem - Szógerem.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ WIĘCEJ

  • Adobe Stock/Photographee.eu

    Kiedy wybrać się po raz pierwszy z córką do ginekologa?

    Pierwsza wizyta dziewczynki u ginekologa to duże przeżycie, ale lepiej jej nie odkładać. Jeśli nic niepokojącego się nie dzieje, to można pojawić się w gabinecie po roku od pierwszego krwawienia, nie później jednak niż do ukończenia przez młodą pacjentkę 15 lat. Przed wizytą warto porozmawiać o tym, co czeka ją w gabinecie – radzi dr n. med. Ewa Kuś, konsultant ds. ginekologii i położnictwa Grupy Luxmed.

  • Fot. PAP/P. Werewka

    Sól jodowana: jak ustrzegliśmy się poważnej choroby

    Niedobór jodu może wywołać chorobę charakteryzującą się głębokim ubytkiem możliwości intelektualnych. To właśnie on odpowiadał w dawnych czasach za występowanie na terenie Szwajcarii tzw. kretynizmu endemicznego. Polska ustrzegła się tego losu, bo w 1935 roku wprowadzono skuteczną profilaktykę - do soli kuchennej dodawany był jodek potasu.

  • fot. tanantornanutra/Adobe Stock

    Jak wygląda świat, gdy traci się wzrok?

    Pewnego dnia obudziłem się i już nic nie widziałem. Całe dzieciństwo przygotowywano mnie na ten moment, ale czy można być na to naprawdę gotowym? Największą szkołę życia dało mi morze. Ono buja każdego tak samo – opowiada Bartosz Radomski, fizjoterapeuta i przewodnik po warszawskiej Niewidzialnej Wystawie.

  • P. Werewka/PAP

    Milowy krok – przeszczep gałki ocznej

    W okulistyce mamy za sobą kolejny krok milowy – przeszczep gałki ocznej. Na razie jednak to operacja kosmetyczna, bo nie umiemy jeszcze połączyć nerwów wzrokowych, a więc przywrócić widzenia. Wszystko jednak przed nami – wyraził nadzieję prof. Edward Wylęgała, kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

NAJNOWSZE

  • Adobe

    Paradontoza - zabójca zębów

    Paradontoza to przewlekłe zapalenie tkanek przyzębia — dziąsła, więzadła przyzębia, kości wokół zęba. To nie to samo co zwykłe zapalenie dziąseł (gingivitis), które bywa odwracalne — parodontoza to moment, w którym bakterie i stan zapalny zaczynają uszkadzać struktury podporowe zębów. 

  • Muchomor sromotnikowy - najbardziej trujący grzyb w Polsce

  • Dermatoskop w aplikacji i u lekarza POZ?

  • Jak radzić sobie z niepokojem wywołanym działaniami wojennymi

  • Ostra białaczka szpikowa – przeszczep szpiku dał mi drugie życie

  • AdobeStock

    Kremy nie wystarczą - AZS wymaga kompleksowego podejścia

    Na AZS najczęściej patrzymy przez pryzmat zmian, które wymagają intensywnej pielęgnacji skóry. Tymczasem leczenie atopowego zapalenia skóry wymaga kompleksowego podejścia, które łączy terapię miejscową, ogólnoustrojową, pielęgnację skóry oraz modyfikację stylu życia, a nie tylko sięgania po różnego rodzaju kosmetyki. O tym jak dziś leczy się AZS mówi dr n. med. Piotr Sobolewski, dermatolog i wenerolog, starszy asystent i Kierownik Centrum Dermatochirurgii i Nowotworów Skóry w Klinice Dermatologii PIM MSWiA w Warszawie.

  • Zakażenie paciorkowcem może być groźne dla dzieci

  • Dynia – co mówi nauka o jej wpływie na zdrowie

Serwisy ogólnodostępne PAP