Będą zmiany we wczesnym wykrywaniu raka piersi?
Program przesiewowej mammografii powinien być zmieniony - uważają eksperci Rady Przejrzystości Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Ich zdaniem należy zmodyfikować zarówno górną, jak i dolną granicę wieku grupy docelowej kobiet. Rada proponuje inne jeszcze zmiany.
Obecnie co dwa lata kobiety w wieku 50 - 69 lat mogą wykonać bezpłatną mammografię przesiewową obu piersi. Co rok przysługuje ona z kolei kobietom z tej samej grupy wiekowej, u których wystąpił rak piersi wśród członków rodziny - u matki, siostry lub córki - lub u których stwierdzono mutacje w obrębie genów BRCA 1 lub BRCA2.
Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. W Polsce stanowi ok. 23,8 proc. wszystkich zachorowań na nowotwory i jest przyczyną ok. 15,3 proc. zgonów z powodow onkologicznych. Choć wiek jest istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania, to choroba dotyka także młodsze kobiety. I choć wciąż największa grupa chorych to te, które są wskazane w programie przesiewowych badań mammograficznych, to obserwuje się zwiększający się trend diagnoz u kobiet młodszych.
Badania przesiewowe to takie, którym poddaje się całą populację o określonych cechach (np. wiek, w którym najczęściej występuje dany problem zdrowotny) w celu wczesnego wykrycia choroby nie dającej jeszcze objawów. Warto pamiętać, że wynik badania przesiewowego nie jest diagnozą choroby, a bezwzględnym wskazaniem dodatkowej diagnostyki, która może potwierdzić lub wykluczyć chorobę.
Niestety, prognozy wskazują na wzrost liczby przypadków raka piersi w kolejnych latach. Tymczasem na przesiewową mammografię zgłasza się jedynie 36 proc. kobiet, objętych programem bezpłatnych badań! Tymczasem wczesne wykrycie choroby to szansa na całkowite wyleczenie, bo obecnie mamy dostęp do coraz lepszych terapii.
Dlaczego warto rozszerzyć skrining?
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, po dokonaniu analizy ostatnich doniesień naukowych, proponuje przesunięcie granicy wieku do udziału w programie: niższą dolną granicę wieku proponuje ustalić na 45 lat, a górną - 74 lata. W rekomendacji AOTMiT zastrzega się, że w grupach wiekowych 44–49 lat rekomendacja przesiewowej mammografii co 2–3 lata opiera się na niskiej jakości dowodów, a w przedziale 70–74 lata – na umiarkowanej jakości dowodów. Często jednak wytyczne powstają w oparciu o takie doniesienia, jednak wówczas uwzględnia się także inne czynniki (o czym niżej).
Kolonoskopia – badanie, które może uratować ci życie
Statystyki wskazują, że Polacy niechętnie biorą udział w profilaktycznych badaniach kolonoskopowych. Tymczasem kolonoskopia, czyli badanie wnętrza jelita grubego za pomocą specjalnego wziernika, umożliwia wczesne wykrycie raka jelita grubego, który jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych w Polsce. Eksperci apelują, aby poddawać się temu badaniu, bo wczesna diagnoza raka daje duże szanse na wyleczenie.
AOTMiT proponuje również, żeby u kobiet w wieku od 50 do 69 lat z rodzinnym obciążeniem lub wykrytą mutacją w obrębie genów BRCA 1 lub BRCA2, usunąć z warunków programu wykonywanie mammografii skriningowej co 12 miesięcy.
Międzynarodowe wytyczne (rekomendacje ESMO 2019 i NICE 2019) zalecają tu bowiem stosowanie rezonansu magnetycznego co rok wraz z coroczną mammografią (łącznie lub osobno). Agencja zaleca kierowanie kobiet z czynnikami wysokiego ryzyka do programu „Opieka nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka piersi”.
Ale to nie koniec proponowanych zmian. Biopsja cienkoigłowa u kobiet, u których stwierdzono nieprawidłowości w badaniu mammograficznym lub USG lub rezonansu magnetycznego miałaby być zastąpiona biopsją gruboigłową.
Rada Przejrzystości AOTMiT uzasadnia swoją rekomendację faktem, iż w Polsce w 2016 roku zgłoszono 24,1 tys. przypadków nowotworów piersi. Współczynnik zapadalności rejestrowanej wynosił 62,8/100 tys. W mapach potrzeb zdrowotnych (2018 r.) wskazano, że szczyt zapadalności przypada na grupę wiekową 65+ (160,9/100 tys.), w tym w 2021 r. na 100 tys. kobiet w wieku 75–79 lat odnotowano 217,2 nowych zachorowań. W grupie 54–64 lata zapadalność wyniosła 118,1/100 tys. Wg danych KRN liczba zgonów z powodu raka piersi wyniosła 6895 kobiet w 2018 roku, a w przypadku mężczyzn było to 75 zgonów.
Eksperci AOTMiT powołują się na zalecenie Rady Unii Europejskiej w sprawie wzmocnienia profilaktyki poprzez wczesne wykrywanie. Zgodnie z nowym podejściem Unii Europejskiej do badań przesiewowych w kierunku raka sugeruje się niższą dolną granicę wieku wynoszącą 45 lat i górną granicę wieku wynoszącą 74 lata oraz stosowanie cyfrowej tomosyntezy piersi lub mammografii cyfrowej.
Ile kosztowałoby rozszerzenie skriningu?
Zdaniem AOTMiT, liczba osób biorących udział w programie badań przesiewowych raka piersi w ujęciu 2 lat wyniesie od 2 025 380 (populacja aktualna wiek 50–69 lat) do 3 044 498 (populacja docelowa wiek 45–74 lata). Koszt dla NFZ finansowania programu, przy uwzględnieniu powyższej populacji, wyniesie od 180 mln zł (wiek 50–69 lat) do 289 mln zł (wiek 45–74 lata).
- Należy przypominać, że badania wykonujemy, aby potwierdzić nasz dobry stan zdrowia i samopoczucie, a nie żeby znaleźć chorobę. Wszelkie programy profilaktyczne skierowane są do osób zdrowych. W przypadku raka piersi ogromnym wyzwaniem jest podniesienie poziomu świadomości, jak ważna jest regularna profilaktyka – zarówno comiesięczne samobadanie piersi, jak i badania przesiewowe, ponieważ zgłaszalność na refundowane badania w dalszym ciągu jest bardzo niska – mówi Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej.
W 2010 roku Kupiecka zachorowała na nowotwór piersi. W 2012 roku na Facebooku założyła grupę pod nazwą „Fakraczki”, w której kobiety chorujące na nowotwór dzielą się swoimi doświadczeniami zdobytymi w procesie leczenia. Wtedy też zorganizowała pierwsze spotkania dla pacjentów, których wzajemne wsparcie stało się inspiracją do powołania organizacji.
- Chciałabym, aby kobiety naturalnie w codziennych rozmowach przypominały sobie wzajemnie o wykonywaniu badań profilaktycznych i samobadaniu. Przed nami jeszcze długa droga, ale mocno wierzę w młode pokolenia i zmiany świadomościowe – mówi Anna Kupiecka.
Do czasu publikacji tego artykułu Biuro Prasowe Ministerstwa Zdrowia nie udzieliło odpowiedzi na pytanie, czy program badań przesiewowych zostanie zmodyfikowany zgodnie z rekomendacją AOTMiT.
Beata Igielska, zdrowie.pap.pl
Źródło:
https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/rada/protokoly/2023_RP/Protokol_RP_13_do%20BIP_REOPTR.pdf
https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/dane-o-realizacji-programow/
