Jakie są najczęstsze objawy owrzodzeń jamy ustnej?
Błona śluzowa jamy ustnej jest narażona na podrażnienia i występowanie miejscowych zmian zapalnych. Należą do nich m.in. bolesne owrzodzenia. Jakie są ich najczęstsze przyczyny? Czym się objawiają? Sprawdź.
Czym są owrzodzenia jamy ustnej?
Owrzodzenie to otwarta rana błony śluzowej. Uszkodzenie jest głębsze niż powierzchowna nadżerka, obejmuje obszar poniżej warstwy podstawnej nabłonka aż do błony śluzowej właściwej. Do owrzodzenia dochodzi wtedy, gdy ulegnie rozpadowi wykwit pierwotny, czyli krostka, guzek, afta itp. Wówczas następuje stopniowa dezintegracja patologicznie zmienionej tkanki. Masy martwicze oddzielają się i powstaje kraterowaty ubytek w tkance. Zazwyczaj po zagojeniu owrzodzenia pozostają blizny [1].
Co powoduje owrzodzenia w buzi?
Przyczyny owrzodzeń mogą być różne. Do najczęstszych zaliczane są m.in. [1, 2]
• infekcje wirusowe, bakteryjne lub grzybicze;
• choroba Addisona-Biermera związana z niedoborem kwasu foliowego i witaminy B12;
• niedobór żelaza;
• gruźlica, kiła, odra, AIDS, ospa wietrzna i półpasiec;
• choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego u dzieci (owsiki);
• choroba trzewna (celiakia);
• choroby endokrynologiczne (cukrzyca);
• reakcje polekowe (po antybiotykoterapii, niesteroidowych lekach przeciwzapalnych, po leczeniu immunosupresyjnym i cytostatykach);
• liszaj płaski Wilsona (postać nadżerkowo-wrzodziejącą);
• choroby nowotworowe;
• aftowe zapalenie jamy ustnej (afty Mikulicza, afty Suttona).
Bardzo często przyczyną zmian na błonie śluzowej w jamie ustnej są urazy mechaniczne. Mogą powstać na skutek nieostrożnej higieny, w czasie zabiegów stomatologicznych, podczas noszenia protezy lub aparatu ortodontycznego. Owrzodzenie może pojawić się również po przygryzieniu błony albo po spożyciu twardych pokarmów [2]. Przyczyną mogą być także oparzenia termiczne, chemiczne, popromienne lub elektryczne [1].
Jakie są najczęstsze objawy owrzodzeń w obrębie jamy ustnej?
Zmiany chorobowe jamy ustnej w postaci owrzodzeń są bolesne. Utrudniają gryzienie, połykanie i mówienie. Towarzyszy im ogólne rozbicie, złe samopoczucie oraz może występować stan podgorączkowy. W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy infekcji wirusowej, gorączka może być wysoka, pojawiają się bóle mięśniowe oraz powiększeniu ulegają węzły chłonne [2].
W zależności od dolegliwości, z którą współwystępują, owrzodzenia jamy ustnej (https://sachol.com.pl/akademia-zdrowej-jamy-ustnej/baza-wiedzy/nadzerki-i-owrzodzenia-jamy-ustnej-przyczyny-i-metody-leczenia/) można poznać również po kilku charakterystycznych cechach wyglądu [1]:
• kształt owalny (np. afty Suttona) lub nieregularny (np. zmiany polekowe);
• małe zmiany (np. gruźlica popierwotna), duże zmiany powyżej 10 mm (np. afty Suttona);
• równe i gładkie brzegi (np. kiła I-rzędowa), nierówne i poszarpane (np. gruźlica popierwotna);
• wyciek ropnej wydzieliny i zmiany zapalne w obrębie wykwitu (np. wrzodziejące zapalenie jamy ustnej);
• twarda podstawa zmiany (np. afty Suttona lub zmiany nowotworowe).
Czym są owrzodzenia aftowe?
Najczęstszą przyczyną nawracających owrzodzeń w obrębie błony śluzowej jamy ustnej są afty. To zmiany, które można podzielić na trzy grupy [3].
• Afty małe (afty Mikulicza) - najczęstsze owrzodzenia aftowe. Są niewielkie, mają od 2 do 10 mm wielkości. Występują zazwyczaj pojedynczo i nie sprawiają bardzo dotkliwych dolegliwości bólowych. Znikają w ciągu 7-14 dni, nie pozostawiają po sobie blizn.
• Afty duże (afty Suttona) - rzadki rodzaj owrzodzeń aftowych. Zmiany są duże, o średnicy ponad 1 cm. Są bardzo bolesne, goją się długo, nawet przez kilka lub kilkanaście tygodni, i pozostawiają blizny.
• Afty opryszczkowate to również rzadko spotykany rodzaj owrzodzeń w jamie ustnej. Tworzą liczne zmiany o średnicy od 1 do 3 mm. Zazwyczaj dotykają osób dorosłych. Goją się w ciągu 4 tygodni, bez bliznowacenia.
Jak leczyć owrzodzenia jamy ustnej?
Podstawą zwalczania bolesnych owrzodzeń w jamie ustnej jest leczenie ich przyczyn oraz zadbanie o prawidłową higienę i dietę bogatą w najważniejsze składniki odżywcze. Zalecane jest płukanie jamy ustnej preparatami o działaniu przeciwbakteryjnym [3]. Miejscowo można stosować preparat na afty i owrzodzenia, którego składniki działają znieczulająco, przeciwbólowo, ściągająco i przeciwzapalnie.
W przypadku dużych aft i poważnych stanów zapalnych konieczna jest wizyta u lekarza, który przepisze silniejsze środki miejscowe lub leki ogólnoustrojowe.
Artykuł powstał przy współpracy z Bausch + Lomb.
Bibliografia:
[1] Waśniewska-Okupniak E., Szyfter W., Diagnostyka zapaleń jamy ustnej z nadżerkami i owrzodzeniami błony śluzowej, Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, Tom 4, Nr 1 (2015), s. 15-19.
[2] Nowak M., Nadżerki i owrzodzenia występujące w jamie ustnej - rozpoznanie, leczenie, profilaktyka onkologiczna, 2020 (witryna internetowa: https://www.praktycznastomatologia.pl/artykul/nadzerki-i-owrzodzenia-wystepujace-w-jamie-ustnej-rozpoznanie-leczenie-profilaktyka-onkologiczna (dostęp: 12.02.2024)).
[3] Przegląd Pediatryczny, Owrzodzenia aftowe (witryna internetowa: https://przegladpediatryczny.pl/a1353/Owrzodzenia-aftowe.html (dostęp: 12.02.2024)).
Więcej na: sachol.com.pl
Źródło informacji: Bausch Health Poland Sp z o.o.
