Czasami warto się spocić
Chociaż pocenie się najczęściej nie wzbudza naszego entuzjazmu, to warto pamiętać, że prawidłowe i regularne pocenie się odgrywa istotną rolę termoregulacyjną, szczególnie po wysiłku fizycznym lub w ciepłe dni. Zdarza się też, że pocimy się, gdy czujemy złość lub stres.
Kiedy mózg odbiera sygnał, że robi nam się za gorąco, stymuluje gruczoły potowe zwane gruczołami ekrynowymi. Gruczoły te są rozmieszczone równomiernie na całym ciele człowieka. Wydzielają pot, który w około 90 proc. składa się z wody. Ten rodzaj pocenia zazwyczaj zaczyna się powoli i stopniowo nabiera intensywności.
Regularne pocenie się odpowiada za inne rodzaje ważnych funkcji homeostatycznych, w tym usuwanie nadmiaru mikroskładników odżywczych, produktów przemiany materii i toksyn z organizmu, co pomaga w utrzymaniu dobrego zdrowia.
Prawidłowe i regularne pocenie się jest uważane za element profilaktyki i leczenia.
Nerwowe pocenie się
W odróżnieniu od tego pocenie się z nerwów zazwyczaj pojawia się nagle, gdy odczuwamy podniecenie lub strach. Organizm uwalnia wówczas adrenalinę i kortyzol – hormony związane ze stresem. Często odczuwamy wtedy nadmierne bicie serca.
Hormony te wysyłają sygnał do gruczołów ekrynowych, a także do gruczołów apokrynowych, które stanowią drugą grupę gruczołów potowych. Gruczoły apokrynowe znajdują się głównie pod pachami i w pachwinach. Wydzielają one pot w pośpiechu, co może powodować szybkie uczucie przemoczenia.
Pot wydzielany przez gruczoły apokrynowe składa się tylko w 80 proc. z wody i w 20 proc. z tłuszczu i białka.
Co możesz zrobić w przypadku nerwowego pocenia się?
• ubieraj się „na cebulkę”, aby móc zdjąć warstwę wierzchnią i pozwolić, by pot odparował;
• noś chłonną odzież z naturalnych materiałów;
• stosuj jednorazowe osłonki wchłaniające pot;
• wypróbuj silniejsze antyperspiranty;
• zastosuj ćwiczenia redukujące skutki stresu, np. głębokie oddychanie, które pozwoli uspokoić umysł i ciało;
• zapytaj lekarza; być może konieczne jest zastosowanie leków przeciwlękowych;
• w ekstremalnych sytuacjach stosuje się ostrzyknięcia botoksem pod pachy lub operacje usunięcia gruczołów potowych.
Kiedy pot jest oznaką choroby
Nadmierne pocenie mogą wywoływać też choroby, np. niedoczynność tarczycy. Sytuację pogarsza fakt, że niedoczynność tarczycy częściej prowadzi do nadwagi lub otyłości, co może zwiększać podatność na uczucie gorąca.
Również cukrzycy mogą mieć ten problem – gdy poziom cukru we krwi spada zbyt nisko, organizm produkuje więcej adrenaliny, a to powoduje pocenie się. Może to wystąpić w ciągu dnia, ale u osób chorych na cukrzycę może również powodować nocne poty.
Nadmierne pocenie się mogą powodować też niektóre leki. Jeśli przepisano ci nowy lek i nagle zacząłeś się pocić bardziej niż zwykle, może to być przyczyną.
Taką reakcję mogą powodować niektóre leki przeciwdepresyjne (np. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny – SSRI – i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne), opioidowe leki przeciwbólowe i inhibitory cholinoesterazy, stosowane w leczeniu demencji.
Pocenie się jest często zmorą kobiet wchodzących w okres menopauzy – to wynik zmiany poziomu hormonów. Estrogen wpływa na to, w jaki organizm kontroluje temperaturę, zatem zmiana jego poziomu może prowadzić do wrażenia uderzeń gorąca i nadmiernego pocenia się.
Nadmierne pocenie się
Niektórzy ludzie cierpią na nadmierną potliwość, która nie jest oznaką poważnej choroby – dzieje się tak, gdy pocimy się, choć nasz organizm nie potrzebuje ochłodzenia.
Jedną z najczęstszych przyczyn nadmiernego pocenia jest pierwotna ogniskowa nadpotliwość. Schorzenie to zazwyczaj objawia się symetrycznym nadmiernym poceniem, co oznacza, że występuje po obu stronach ciała, np. na obu dłoniach. Najczęściej powoduje nadmierne pocenie się pod pachami.
Nie jest jasne, co powoduje pierwotną ogniskową nadpotliwość, ale uważa się, że jest to problem z układem nerwowym, dziedziczony genetycznie. Powoduje on, że organizm produkuje pot, gdy nie jest on potrzebny do ochłodzenia organizmu.
Ile potu to za dużo?
Przeciętna osoba podczas codziennej aktywności wydziela od 500 do 700 ml potu. Ilość ta może wzrosnąć, jeśli pogoda jest wyjątkowo gorąca lub w razie większej aktywności niż zwykle.
Ponieważ nie da się łatwo zmierzyć, ile potu się wydziela, trudno jest dokładnie określić, ile potu to za dużo. Jak więc stwierdzić, że pocimy się nadmiernie? Dzieje się tak, gdy w ciągu dnia musimy z tego powodu zmieniać ubrania lub dużo się myć. Ryzyko nadmiernego pocenia się jest również większe, jeśli inni członkowie naszej rodziny nadmiernie się pocą.
Rzeczy, które możesz zrobić, aby złagodzić nadmierne pocenie się
• noś luźne ubrania, aby zminimalizować oznaki pocenia się;
• noś skarpetki pochłaniające wilgoć i zmieniaj je co najmniej dwa razy dziennie, jeśli to możliwe;
• noś skórzane buty i staraj się nosić inne obuwie każdego dnia;
• nie noś obcisłych ubrań ani tkanin syntetycznych – np. nylonu;
• nie noś zamkniętych butów ani obuwia sportowego, które może powodować silniejsze pocenie się stóp;
• nie rób rzeczy, które mogą nasilić pocenie się – na przykład nie pij alkoholu ani nie jedz pikantnych potraw.
