Nadmiar soli sprzyja nie tylko nadciśnieniu i chorobom nerek
Oprócz problemów z układem krwionośnym i nerkami, nadmiar soli może sprzyjać różnym zaburzeniom ciała oraz umysłu. Naukowcy donoszą o zwiększonym ryzyku cukrzycy, alergii czy depresji.
Sól kuchenna to nie trucizna. Sód to jeden z najważniejszych pierwiastków potrzebnych organizmowi. Jednak w tzw. zachodniej diecie jest go najczęściej o wiele za dużo. WHO zaleca, aby dorośli nie przekraczali dawki 5 mg soli dziennie, czyli 1 płaskiej łyżeczki, wliczając sól ukrytą w różnorodnych, gotowych produktach. Często jednak spożywamy jej znacznie więcej, co niestety nie pozostaje bez konsekwencji dla zdrowia.
Za dużo soli to większe ryzyko depresji?
Autorzy badania opublikowanego na łamach „The Journal of Immunology” w eksperymencie na myszach pokazali, w jaki sposób nadmiar soli w diecie może sprzyjać depresji. Myszy karmione słoną karmą wytwarzały więcej interleukiny 17A (IL-17A). To białko ważne dla regulacji układu odpornościowego i już wcześniej powiązano jego działanie z ryzykiem depresji u ludzi. Jak stwierdzono, u myszy wzrostowi jego produkcji towarzyszyło nasilenie objawów depresyjnych.
„Ta praca wskazuje na interwencje dietetyczne, takie jak redukcja soli, jako na środek zapobiegawczy w chorobach psychicznych. Toruje również drogę nowym strategiom terapeutycznym nacelowanym na IL-17A w leczeniu depresji” – mówi dr Xiaojun Chen z Uniwersytetu Medycznego w Nankinie.
„Mamy nadzieję, że te odkrycia zachęcą do dyskusji na temat wytycznych dotyczących spożycia soli” – dodaje.
To niejedyne doniesienie, które wskazuje na tego rodzaju związki. Na początku tego roku międzynarodowy zespół ekspertów opublikował wyniki badania, w którym przeanalizowane zostały dane na temat prawie pół miliona uczestników brytyjskiego projektu UK Biobank. Informacje obejmujące prawie 15-letnią obserwację pokazały wyraźny związek stosowania nadmiaru soli z depresją oraz zaburzeniami lękowymi. W porównaniu do osób dodających mniej soli do posiłków, osoby stosujące jej najwięcej były o prawie 30 proc. bardziej zagrożone depresją i 17 proc. – stanami lękowymi.
Sól z domieszką potasu dla dobra mózgu i serca – nowe zalecenia
Kolejne badania pokazują, że zastosowanie soli kuchennej z domieszką chlorku potasu ma korzystny wpływ na ciśnienie krwi i układ krwionośny. Ma to związek z ograniczeniem nadmiernego spożycia sodu, a przy okazji uzupełnieniem niedoborów potasu. WHO wprowadziła właśnie zalecenie stosowania soli o specjalnym składzie.
Nadmierne spożycie soli może sprzyjać demencji?
Nadmiar soli może też sprzyjać problemom kognitywnym, jak pokazał m.in. zespół z australijskiego Monash University z kolegami z innych ośrodków z różnych krajów. Badacze przejrzeli literaturę naukową, aby sprawdzić ewentualne zależności między spożyciem soli i zdolnościami poznawczymi oraz ryzykiem demencji. Jak od długiego czasu wiadomo nadmiar soli sprzyja nadciśnieniu i chorobom krążeniowym, które z kolei podnoszą zagrożenie ubytkami poznawczymi. Analiza badań z udziałem osób w średnim i podeszłym wieku dała mieszane rezultaty, jednak badania o najwyższej jakości wskazywały na szkodliwe działanie nadmiaru sodu w omawianym względzie.
„Istnieją pewne dowody na to, że wysokie spożycie soli jest związane z osłabieniem funkcji poznawczych. Jednak wyniki badań są niejednoznaczne, prawdopodobnie z powodu niskiej jakości metodologicznej, zróżnicowanych sposobów oceny diety, różnic w analizach oraz testach poznawczych, a także w projektach badań” – piszą autorzy publikacji.
„Ograniczenie spożycia sodu może stanowić potencjalny cel interwencji” – dodają.
Jesz dużo soli? Uwaga na cukrzycę
W porównaniu do osób, które nie używały soli nigdy, lub stosowały ją rzadko, uczestnicy, którzy dodawali ją do posiłków czasami, często lub zawsze, mieli odpowiednio o 13, 20 i 39 proc. wyższe ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 – to wynik 12-letniej obserwacji ochotników. Donieśli o tym m.in. specjaliści z Tulane University na podstawie analizy 400 tys. uczestników projektu UK Biobank.
„Wiemy już, że ograniczenie spożycia soli może zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i nadciśnienia, ale to badanie po raz pierwszy pokazuje, że usunięcie solniczki ze stołu może również pomóc w zapobieganiu cukrzycy typu 2” – mówi główny dr Lu Qi, główny autor badania przedstawionego na łamach pisma „Mayo Clinic Proceedings”.
„To nie jest trudna zmiana, a może mieć ogromny wpływ na zdrowie” – podkreśla ekspert.
Egzema przez sól?
Niektóre badania wskazują też na powiązania między spożyciem dużych ilości soli a chorobami autoimmunologicznymi, a także alergiami. Na przykład niedawno zespół z University of California, San Francisco, stwierdził, że nadmiar soli może przyczyniać się do rozwoju atopowego zapalenia skóry, czyli tzw. egzemy. To jedno z najczęstszych zaburzeń dotykających skóry i jak podkreślają badacze, w ostatnim czasie pojawia się ono coraz częściej, szczególnie w krajach rozwiniętych.
Naukowcy przeanalizowali dane dotyczące ponad 215 tys. osób w wieku od 30 do 70 lat uczestniczących w projekcie UK Biobank. Na podstawie danych z próbek moczu mogli określić, ile sodu spożywała każda osoba, a dzięki informacjom z recept – sprawdzić, czy dany uczestnik miał zdiagnozowane atopowe zapalenie skóry, a nawet określić stopień jego nasilenia. Odkryli, że każdy dodatkowy gram sodu wydalonego z moczem w ciągu 24 godzin wiązał się z wyższym o 11 proc. prawdopodobieństwem diagnozy egzemy, o 16 proc. wyższym prawdopodobieństwem aktywnej postaci choroby oraz o 11 proc. wyższym prawdopodobieństwem jej większego nasilenia.
Następnie badacze przeanalizowali dane na temat 13 tys. dorosłych Amerykanów – uczestników National Health and Nutrition Examination Survey. Stwierdzili dzięki temu, że spożywanie zaledwie jednego dodatkowego grama sodu dziennie – czyli około pół łyżeczki soli kuchennej – wiązało się z o 22 proc. wyższym prawdopodobieństwem wystąpienia aktywnej postaci choroby.
Sól jodowana: jak ustrzegliśmy się poważnej choroby
Niedobór jodu może wywołać chorobę charakteryzującą się głębokim ubytkiem możliwości intelektualnych. To właśnie on odpowiadał w dawnych czasach za występowanie na terenie Szwajcarii tzw. kretynizmu endemicznego. Polska ustrzegła się tego losu, bo w 1935 roku wprowadzono skuteczną profilaktykę - do soli kuchennej dodawany był jodek potasu.
Rak żołądka też lubi sól
Nadmiar soli może też sprzyjać chorobie nowotworowej żołądka, na co wskazała analiza badań przeprowadzona przez ekspertów chińskiego Uniwersytetu Medycznego w Tiencin. Naukowcy uwzględnili 38 projektów badawczych z udziałem prawie 40 tys. osób, znajdując wyraźny związek ryzyka ze spożyciem soli. Konsumpcja soli opisana jako „wysoka” wiązała się z o ponad 50 proc. większym ryzykiem, niż spożycie „niskie”.
„Wykazano, że wyższe spożycie soli w diecie zwiększa ryzyko raka żołądka. Osoby preferujące słone potrawy powinny otrzymać edukację żywieniową oraz wsparcie w zarządzaniu swoją dietą w celu zapobiegania rakowi żołądka” – podsumowują badacze. „Odkrycie to ma istotne znaczenie dla zdrowia publicznego. Społeczeństwa i pojedyncze osoby mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju raka żołądka poprzez ograniczenie spożycia soli” – podkreślają naukowcy.
Mając te informacje na uwadze, pamiętajmy – z solą lepiej ostrożnie.
