Ktoś ma myśli samobójcze. Jak można pomóc?
Każdy z nas może kiedyś zetknąć się z osobą, która znajduje się właśnie w kryzysie samobójczym. I każdy z nas jest w stanie udzielić jej wtedy wsparcia, które może uratować jej życie. Dowiedz się, co warto w takiej sytuacji robić i mówić.
Specjaliści z Interdyscyplinarnego Zespołu Profilaktyki Zachowań Samobójczych, działającego pod egidą Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego w ramach realizacji projektu „Życie warte jest rozmowy”, opracowali 10 zasad udzielania „pierwszej pomocy psychicznej” osobom znajdującym się w kryzysie samobójczym. Każdy powinien je znać, zwłaszcza, że także za sprawą pandemii żyjemy w bardzo niespokojnych i stresujących czasach.
Jak pomóc osobie w kryzysie samobójczym?
- Zachowaj spokój i łagodność wypowiedzi podczas inicjowania kontaktu.
- Zaproś do rozmowy pytając: „Jak mogę Ci pomóc?”, „Co sprawi, że poczujesz się lepiej?”, „Co dotychczas pomagało ci w pokonywaniu trudności?”
- Wysłuchaj bez osądzania, okaż zrozumienie, nie bagatelizuj zgłaszanych problemów, nie wskazuj, że "inni mają gorzej".
- Zaproponuj wsparcie, czas, uwagę.
- Pomóż w rozproszeniu negatywnych myśli, np. zaproponuj wspólne posiedzenie razem, wspólny spacer, wyjście do kina, na zakupy, na siłownię, przejażdżkę rowerem itp.
- Pomóż w szukaniu różnych możliwości wyjścia z kryzysu, np. zaproponuj skorzystanie z wizyty u specjalisty – psychologa, pedagoga, psychiatry.
- Pomóż zmniejszyć lęk i zwiększyć poczucie bezpieczeństwa, np. towarzysząc podczas wizyty u specjalisty.
- Pomóż zaplanować małe, ale wykonalne w danej chwili kroki.
- Jeśli nie wiesz, co robić i jak pomóc, zadzwoń pod numery dostępnych telefonów pomocowych (można je znaleźć tutaj ) i skonsultuj swoje działania ze specjalistami.
- W przypadku zagrożenia życia dzwoń pod numer ratunkowy 112!
Na tym jednak nie koniec. Poza osobami, które rozważają odebranie sobie życia lub tracą kontrolę nad swoimi myślami samobójczymi, pierwszej pomocy psychicznej potrzebują także osoby po próbie samobójczej, jak również i osoby, które straciły właśnie kogoś bliskiego w wyniku samobójstwa. Jak wtedy możemy pomóc?
Konkretne, praktyczne wskazówki na ten temat oraz wiele innych przydatnych informacji i materiałów można znaleźć na utworzonej w ramach wspomnianego projektu, specjalnej stronie internetowej: https://zwjr.pl/
Samobójstwa w Polsce: co warto wiedzieć
Oficjalne, policyjne statystyki dotyczące liczby samobójstw w Polsce nie wskazują, aby z powodu pandemii doszło do zwiększenia częstości ich występowania. Nie oznacza to jednak, że problem zniknął.
- Warto zwrócić uwagę na, znacznie bardziej niepokojący obraz sytuacji, który wyłania się z doświadczeń szpitali oraz gabinetów psychoterapeutycznych. Z relacji lekarzy i terapeutów dowiadujemy się o tym, że wskutek pandemii wzrosła częstotliwość występowania zachowań samobójczych oraz samookaleczeń. Niestety, z powodu pogorszenia się sytuacji finansowej i materialnej sporej części społeczeństwa w najbliższym czasie możemy się spodziewać narastania problemu zachowań samobójczych i samobójstw. Należy pamiętać o tym, że problemy finansowe są także jednym z czynników ryzyka samobójstw – mówi dr Halszka Witkowska, suicydolożka, pomysłodawczyni i koordynatorka internetowej platformy edukacyjno-pomocowej „Życie warte jest rozmowy”.
W tym kontekście warto jeszcze przypomnieć, że według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na każde dokonane samobójstwo wśród osób dorosłych przypada średnio 10-15 prób samobójczych, a w przypadku dzieci aż 100!
Kryzys psychiczny niejedno ma imię!
O tym, że nastroje społeczne w ostatnim czasie mocno się pogorszyły i wielu Polakom po raz pierwszy od dawna zajrzało w oczy widmo kryzysu świadczy wiele sondaży i faktów, jak np. ten, że do Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego coraz częściej zwracają się różne firmy z prośbą o szkolenia pracowników.
- Mamy zapytania np. z firm windykacyjnych, z prośbą o przeszkolenie w zakresie rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych kryzysu samobójczego czy postępowania wobec osób znajdujących się w takim kryzysie lub nim zagrożonych – informuje dr Halszka Witkowska.
Specjalistka przypomina, że w ostatnich latach dziennie życie odbierało sobie w Polsce średnio około 15 osób, a dwanaście z tych osób stanowią z reguły mężczyźni. Dodatkowo, trauma związana ze śmiercią samobójczą dotyka około 20 osób z najbliższego otoczenia zmarłej w ten sposób osoby.
- Tym bardziej powinno cieszyć niedawne uruchomienie pierwszego w Polsce kompleksowego programu zapobiegania samobójstwom, w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025. Jego realizację będzie koordynować nowo utworzone, specjalne biuro ds. zapobiegania samobójstwom przy Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie – mówi dr Halszka Witkowska, zaznaczając, że do tej pory samobójstwa w naszym kraju były tematem tabu.
Jak to należy rozumieć?
- Polacy niechętnie przyznawali się zarówno do faktu posiadania myśli samobójczych, jak i do faktu, że ktoś z ich bliskich zginął śmiercią samobójczą. Z kolei osoby po podjęciu próby samobójczej często nie wiedziały, gdzie można zwrócić się po pomoc. Najwyższy czas to zmienić! Na szczęście są na to realne szanse. Pomóc może w tym nie tylko uruchomienie wspomnianego, rządowego programu zapobiegania samobójstwom, lecz także wiele innych, oddolnych działań, jak np. uruchomienie naszej platformy edukacyjno-pomocowej „Życie warte jest rozmowy” - mówi dr Halszka Witkowska, podkreślając, że platforma ta jest pierwszą tego typu inicjatywą w Polsce, która jest efektem współpracy Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego oraz dużej firmy ubezpieczeniowej.
Mało znane fakty na temat samobójstw w Polsce
W mediach i debacie publicznej najwięcej uwagi poświęca się z reguły samobójstwom wśród dzieci i młodzieży. Tymczasem specjaliści wskazują również na inne istotne grupy ryzyka oraz niepokojące trendy.
- Mało uświadomionym i nagłośnionym problemem są samobójstwa osób starszych, po 60. roku życia. Tymczasem w ciągu ostatnich 10 lat ich liczba wzrosła w Polsce aż o 50 proc. Z dramatycznych listów pożegnalnych, jakich po sobie zostawiają wynika, że coraz większym problemem są w tej grupie wiekowej: ból, cierpienie psychiczne i samotność. Wiele osób starszych ma poczucie iż są po prostu zbędni. Dlatego decydują się na tak desperacki krok – mówi dr Halszka Witkowska.
Dlatego, według specjalistki, najwyższy czas zacząć mówić głośno o tym problemie, a także spróbować go „zdemedykalizować” - zwłaszcza na poziomie pierwszej pomocy psychicznej.
- Każdy z nas może uratować życie osoby zagrożonej samobójstwem, okazując tej osobie życzliwość i poświęcając jej swój czas oraz uwagę. Oczywiście na pewnym etapie profesjonalna pomoc może być nieunikniona, ale każdy z nas może wyciągnąć pomocną dłoń do osoby w kryzysie i wesprzeć ją w trudnym momencie. To właśnie jest myśl przewodnia projektu „Życie warte jest rozmowy” – mówi dr Halszka Witkowska.
Specjalistka zwraca uwagę, że za pośrednictwem dedykowanej temu projektowi strony internetowej, poza poradami na temat udzielania pierwszej pomocy psychicznej, można także:
- uzyskać bezpłatną i anonimową pomoc specjalistów online,
- skorzystać z wyszukiwarki bezpłatnych miejsc pomocowych w całej Polsce oferujących wsparcie psychologiczne, psychiatryczne lub prawne,
- zapoznać się z zakładką „Przywróceni życiu”, gdzie swoim doświadczeniem dzielą się osoby po próbie samobójczej, które przezwyciężyły kryzys.
- Kompendium wiedzy na ten temat może być szczególnie przydatne dla mieszkańców wsi i małych miasteczek, gdzie, jak wskazują statystyki, z jednej strony dochodzi do największej liczby samobójstw, a z drugiej strony utrudniony jest jednocześnie dostęp do specjalistycznej pomocy ze strony psychiatrów, psychologów i psychoterapeutów – uważa dr Halszka Witkowska.
Specjalistka przyznaje jednak, że najlepiej profilaktykę samobójstw zacząć już począwszy od szkoły, m.in. poprzez umiejętnie skonstruowane lekcje dotyczące emocji, potrzeb, rozwiązywania konfliktów i radzenia sobie ze stresem.
Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl
