Zakochanie – hormonalny doping

Miłość, jak i wiele innych naszych emocji, to efekt licznych procesów biochemicznych. Mogą one wpływać na zachowanie i oddziaływać na różne procesy fizjologiczne u ludzi, wywołując uczucie euforii, szybsze bicie serca, „motyle w brzuchu” czy zwiększoną energię.

 AdobeStock/Michał Magiera
AdobeStock/Michał Magiera

Początkowe uczucie szczęścia, jakie towarzyszy zakochaniu, stymulowane jest przez trzy substancje chemiczne w mózgu: noradrenalinę, dopaminę oraz fenyloetyloaminę.

– Chemię miłości można opisać jako działanie kombinacji hormonów, neuroprzekaźników i innych związków chemicznych. Zakochanie zaś to tylko jeden z etapów miłości. Najbardziej namiętny i najprzyjemniejszy, bo i związków chemicznych jest tu całkiem sporo. W obrębie mózgu funkcjonują dopamina, adrenalina i noradrenalina. Oprócz neuroprzekaźników i hormonów istnieją również substancje białkowe, jak oksytocyna i wazopresyna czy 2-fenyloetyloamina – wylicza w rozmowie z PAP dr hab. Karol Kacprzak, chemik z UAM w Poznaniu.

Najpierw podwzgórze zaczyna wydzielać fenyloetyloaminę – naturalną amfetaminę, inaczej „narkotyk miłości”. To dzięki niej czujemy, że miłość nas uskrzydla. Jesteśmy szczęśliwi, pewni siebie, podnieceni, stajemy się nadmiernie aktywni, a jednocześnie mamy kłopoty z koncentracją. Fenyloetyloamina powoduje też bezsenność, brak tchu, stany niepokoju i depresji. Szalejemy z niepokoju, gdy ukochana osoba się spóźnia, jesteśmy zazdrośni.

Potem zaczyna się wydzielać noradrenalina – „substancja miłości”. Jej działanie zbliżone jest do adrenaliny – powoduje przyspieszone bicie serca, spocone dłonie, podwyższone ciśnienie oraz zwiększa poziom glukozy we krwi. Pod wpływem tego hormonu jesteśmy skłonni przenosić góry, czujemy się jak na ciągłym dopingu, wpadamy w stan euforii. Na skutek skurczów naczyń krwionośnych łatwo się rumienimy i stajemy się wrażliwi na dotyk.

Ilustracja miłości/Fot. PAP/P. Werewka

Kiedy miłość staje się chorobą

Miłość wydaje się cudownym uczuciem: dodaje sił i sprawia, że całymi dniami bujamy w obłokach. Czasami jednak można kochać za bardzo, co prowadzi do zaniedbywania siebie, swoich spraw, bliskich. Niektórzy odrzuceni mogą być nawet agresywni. Można uzależnić się od miłości?

W miarę jak rośnie poziom noradrenaliny, uwalnia się „hormon szczęścia”, czyli dopamina. To ona kontroluje zdolność odczuwania przyjemności. Jest przyczyną zatrzymania krwi w narządach intymnych, co uwrażliwia je na dotyk. Dopamina powoduje, że spada ilość serotoniny, która odpowiada za zdrowy sen i poczucie spokoju, dlatego gdy jesteśmy zakochani, mamy kłopoty z koncentracją, jesteśmy rozkojarzeni, wpadamy w skrajne nastroje, żyjemy oczekiwaniem na spotkanie z ukochaną osobą.

Hormony płodności

Badania włoskich naukowców z Uniwersytetu w Pizie wykazały też, że u osób, które niedawno się zakochały, poziomy kortyzolu były znacząco wyższe w porównaniu z osobami, które nie przeżywały takich doznań. Poziomy FSH i testosteronu były niższe u mężczyzn zakochanych, podczas gdy kobiety z tej samej grupy wykazywały wyższy poziom testosteronu. 

Ich zdaniem różnice grupowe w poziomach hormonów pobudzenia i stresu towarzyszą tworzeniu się nowej więzi społecznej. 
Naukowcy wykazali też nieistotną statystycznie tendencję, w której kobiety, które niedawno się zakochały, miewały nieco wyższy poziom estradiolu niż osoby z grupy kontrolnej, a zatem były potencjalnie bardziej płodne.

Wszystkie różnice hormonalne zanikały do czasu ponownego badania, od 12 do 24 miesięcy później.

Do podobnych wniosków doszli polscy naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego, których obserwacje sugerują, że romantyczna miłość może być związana ze zmianami hormonalnymi u kobiet. Mogą one nie tylko ułatwiać tworzenie więzi i zaangażowanie w pary, jak wykazano w poprzednich badaniach, ale mogą również potencjalnie zwiększać płodność. Oba badania prowadzone były jednak na niewielkich liczebnie grupach osób.

Fot. PAP/P.Werewka

Udany seks: pewne, że pomaga w relacji, niepewne – jak go mieć

Udane życie intymne to jedna z podstaw satysfakcjonującego związku dla większości par. Jednak nie ma jednej recepty na to, jak takie udane pożycie stworzyć. Każdy człowiek ma indywidualne potrzeby w tym względzie.

Oksytocyna i wazopresyna = dojrzała miłość

Niestety po jakimś czasie zaczynamy się na ten hormonalny koktajl przede wszystkim na fenyloetyloaminę, uodparniać. Zdaniem specjalistów stan emocjonalnej burzy trwa od półtora roku do czterech lat. Jeśli nie zaczną działać inne hormony, para się rozstanie.

Dla przetrwania miłości ważne są dwa inne hormony: oksytocyna i wazopresyna. Odgrywają one rolę w ciąży, karmieniu piersią i przywiązaniu matki do dziecka. 

Oksytocyna, uwalniana podczas seksu i wzmacniana przez kontakt skóra do skóry, pogłębia uczucie przywiązania i sprawia, że pary czują się bliżej siebie. Tzw. hormon miłości wywołuje uczucia zadowolenia, spokoju i bezpieczeństwa, które często są związane z więzią partnerską. Organizm uwalnia oksytocynę w czasie pocałunków, pieszczot oraz kobiecego orgazmu. Mężczyznom oksytocyna pozwala osiągnąć erekcję, jednak już jej nadmiar ją blokuje. Od tego, jak szybko opadnie poziom oksytocyny, zależy, jak szybko mężczyzna będzie znowu podniecony.

Wazopresyna jest powiązana z zachowaniem, które prowadzi do długoterminowych związków. Nazywana też cząsteczką wierności, działa głównie na mężczyzn. Wydziela się pod wpływem testosteronu w chwilach stresowych. Przygotowuje organizm do walki, ucieczki lub stosunku. Wazopresyna w trakcie współżycia wywołuje czułość i opiekuńczość wobec partnerki oraz zazdrość i agresję wobec potencjalnych konkurentów.

Różnice w zachowaniu związane z działaniem tych dwóch hormonów mogą wyjaśniać, dlaczego namiętna miłość zanika wraz ze wzrostem przywiązania. Wyższy poziom obu hormonów daje uczucie odprężenia, spokoju, więzi i wzajemnej akceptacji. Tak rodzi się dojrzała miłość.

Dla poczucie przywiązania, bezpieczeństwa i stabilizacji ważne są również hormony szczęścia – endorfiny. Dzięki nim czujemy się pogodni, pozytywnie nastawieni do życia i przyszłości, co pomaga budować harmonijną relację na długie lata.

Autorka

Monika Grzegorowska

Monika Grzegorowska - O dziennikarstwie marzyła od dziecka i się spełniło. Od zawsze to było dziennikarstwo medyczne – najciekawsze i nie do znudzenia. Wstępem była obrona pracy magisterskiej o błędach medycznych na Wydziale Resocjalizacji. Niemal całe swoje zawodowe życie związała z branżowym Pulsem Medycyny. Od kilku lat swoją wiedzę przekłada na bardziej przystępny język w Serwisie Zdrowie PAP, co doceniono przyznając jej Kryształowe Pióro. Nie uznaje poranków bez kawy, uwielbia wieczory przy ogromnym stole z puzzlami. Życiowe baterie ładuje na koncertach i posiadówkach z rodziną i przyjaciółmi.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • Adobe

    8 powodów, by porządnie się wyspać

    Sen jest momentem wzmożonej aktywności naprawczej w organizmie. Stan wyciszenia i głębokiego odpoczynku daje ciału czas na regenerację, wzmacnia układ odpornościowy i pozwala na prawidłowe przetwarzanie informacji w mózgu.

  • Adobe

    Dieta na depresję

    Istnieje coraz więcej dowodów na to, że sposób odżywiania ma znaczenie dla funkcjonowania mózgu i może wspierać proces terapeutyczny w depresji czy nerwicy. Zmiana diety potrafi łagodzić objawy obniżonego nastroju, lęku czy napięcia, oddziałując na neuroprzekaźniki. Zdrowe odżywianie nie zastąpi leczenia farmakologicznego ani psychoterapii, lecz może być ich ważnym uzupełnieniem. 

  • AdobeStock/ Bonsales

    Kosmetyczne zabiegi u nastolatków – czy to dobry pomysł?

    Wielu rodziców pozwoliłoby nastolatkowi na zabieg kosmetyczny, przynajmniej niechirurgiczny, taki jak wprowadzenie skórnego wypełniacza czy chemiczny peeling – pokazują statystyki. Naukowcy doradzają jednak ostrożność.

  • AdobeStock

    Zmiany klimatu mogą przyczyniać się do zaburzeń psychicznych

    Obawy o los klimatu mogą prowadzić do występowania objawów zaburzeń psychicznych, szczególnie u osób, u których występują symptomy lęku uogólnionego – zaobserwowali naukowcy z Uniwersytetu SWPS. Omawiane przez nich zjawisko określane bywa jako eko-lęk. Jak podkreślają eksperci, niewłaściwe jest natomiast mówienie o „depresji klimatycznej”.

NAJNOWSZE

  • Adobe Stock/vadim

    Operacja bariatryczna to nie koniec choroby otyłościowej

    Operacja bariatryczna, którą wykonuje się u pacjentów z otyłością, by leczyć ją skuteczniej, nie jest końcem choroby. Kluczowa jest praca pacjenta, która nabiera coraz większego znaczenie wraz z upływem czasu – przyznaje Aldona Żukowska, przedstawicielka Fundacji FLO - Fundacji na Rzecz Leczenia Otyłości.

  • Wizyta adaptacyjna u stomatologa

  • Deepfake medyczny to poważne zagrożenie dla zdrowia

  • Wyrostek robaczkowy na straży mikrobioty

  • Zaszczep się! To naprawdę ma sens.

  • Polscy naukowcy na tropie nowych leków w SM i chorobie Crohna

    Udało nam się wykazać, że białka „mimiczne” mogą skutecznie łagodzić objawy chorób o podłożu zapalnym. Teraz przed nami kolejne etapy badań, które obejmą badania przedkliniczne, a następnie przejście do badań klinicznych. Liczymy na to, że przyniesie to przełomowe zmiany w leczeniu przewlekłych schorzeń, m.in. stwardnienia rozsianego i choroby Leśniowskiego Crohna - mówi dr hab. Katarzyna Donskow-Łysoniewska, prof. UŁa z Zakładu Immunoterapii Eksperymentalnej Wydziału Medycznego Uczelni Łazarskiego.

  • Problem z węchem może oznaczać chorobę

  • 8 powodów, by porządnie się wyspać