Choroba Alzheimera czy zwykłe starzenie się – sprawdź różnice

Efektem wydłużania się życia jest coraz częściej rozpoznawana choroba Alzheimera. Nie jest łatwo ją zdiagnozować. Sprawdź, jakie są jej typowe objawy i co je różni od objawów naturalnego starzenia się mózgu czy… depresji.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Choroba Alzheimera została po raz pierwszy opisana w 1906 roku. Jest to postępująca choroba mózgu, która rozwija się na długo przed wystąpieniem objawów. Co gorsza, pierwsze symptomy są na tyle subtelne, że można je pomylić z naturalnymi problemami poznawczymi wynikającymi ze starzenia się mózgu lub innymi chorobami, np. depresją. Stąd tak ważna jest uważność w przebywaniu ze starszymi osobami, które mogą doświadczać różnych problemów zdrowotnych i życiowych.

Im człowiek starszy, tym ryzyko tego rodzaju zespołu otępiennego wyższe - w grupie osób powyżej 80. roku życia, blisko co czwartą osobę dotknie choroba Alzheimera.

21 września przypada Światowy Dzień Choroby Alzheimera. Z tej okazji przypominamy istotne informacje o objawach i diagnozie. Pochodzą one z pracy opublikowanej w marcu 2018 roku w specjalnym raporcie Alzheimer’s Assocciation.

Objawy choroby Alzheimera a naturalne problemy starzenia się

• Problemy z pamięcią, które sprawiają trudności w normalnym funkcjonowaniu. Osoby z  chorobą Alzheimera zapominają często tych informacji, które uzyskały niedawno. Trudności sprawia im przypominanie sobie imion czy dat.

Typowe zmiany wynikające ze starzenia się, ale nie choroby Alzheimera, to np. chwilowe zapominanie imion czy tego, że z kimś się umówiło, ale przypomnienie sobie tego później.

• Trudności z planowaniem albo rozwiązywaniem problemów. Dla osób z chorobą Alzheimera nawet czynności, które powtarzały przez większość życia mogą stać się wyzwaniem. Np. trudno jest im przygotować posiłek, bo nie udaje im się w odpowiedniej kolejności wykonać potrzebnych do tego czynności. Inne kłopoty, jakich doświadczają to np. narastające problemy z przeliczeniem wydanej reszty czy przypilnowaniem miesięcznych rachunków. 

Upadki u seniorów mogą być śmiertelne

Typowy scenariusz: babcia wiesza firanę przed świętami, ma zawroty głowy, upada i łamie kość udową. 10 proc. pacjentów w podeszłym wieku po takim urazie umiera dwa miesiące od wypadku. U innych pojawia się lęk przed kolejnym upadkiem i rusza cała kaskada chorób.

Osoba, która nie ma zespołu otępiennego od czasu do czasu może pomylić się w rachunkach.

• Problemy z zakończeniem normalnych aktywności podejmowanych w domu czy podczas spędzania wolnego czasu. Osoba z chorobą Alzheimera np. nie potrafi dojechać do znanego sobie miejsca czy też zapomina zasad gry, w którą grała.

Zdrowy starzejący się człowiek może potrzebować pomocy w stosunkowo nowym zadaniu, jak na przykład przy zmianie ustawienia mikrofalówki czy w nagraniu programu telewizyjnego.

• Kłopoty w orientacji przestrzennej i czasowej. Osoby z chorobą Alzheimera mogą nie wiedzieć, gdzie się znajdują, tracą poczucie upływającego czasu, a nawet pór roku.

Zdrowa starzejąca się osoba może zapomnieć, jaki jest dzień tygodnia, ale jest w stanie szybko to sobie przypomnieć.

• Problemy  z odbiorem obrazów i orientacją przestrzenną. U niektórych osób choroba Alzheimera objawia się trudnościami z czytaniem, oceną odległości, określeniem kolorów i kontrastu między krawędziami czy obrysem przedmiotów. Kierowcy z takimi objawami choroby Alzheimera powodują niebezpieczne sytuacje na drodze.

Starzenie się nie powinno boleć

Ból to fizjologiczna i naturalna reakcja na bodźce czuciowe. Wbrew powszechnym przekonaniom samo starzenie się nie jest obarczone bólem. Jeśli seniora coś boli, należy tę dolegliwość leczyć.

U starzejących się osób bez zespołu otępiennego tego rodzaju zaburzenia mogą wynikać z zaćmy lub innych problemów okulistycznych.

• Pojawiające się kłopoty z wysławianiem się i uczestniczeniem w rozmowie. Osoba z chorobą Alzheimera w trakcie rozmowy może powtarzać tę samą kwestię, nie potrafić podążać za rozmówcą, zatrzymać swoją wypowiedź nie wiedząc, co chciała dalej powiedzieć. Charakterystyczne jest zapominanie prawidłowych słów albo wymyślanie nowej nazwy przedmiotu z uwagi na to, że osoba chora nie jest w stanie przypomnieć sobie właściwej.

Zdrowy starzejący się człowiek może czasem mieć problem ze znalezieniem odpowiedniego słowa.

• Odstawianie przedmiotów w innych niż zwykle miejscach i niemożność powrotu do nich „po własnych śladach”. Osoby z chorobą Alzheimera często gubią różne przedmioty, pozostawiając je w miejscach dla nich nieprzeznaczonych, przy czym nie są w stanie do nich powrócić, odtworzyć wydarzeń, które doprowadziły do danej sytuacji. Czasami oskarżają innych o kradzież, przy czym podejrzliwość wobec innych i bezpodstawne zarzuty nasilają się z czasem.

Zdrowy starzejący się człowiek od czasu do czasu przestawia jakieś przedmioty, ale jest w stanie je znaleźć.

• 

  Depresja seniora: niedostrzegane cierpienie

  Nawet połowa osób po 65. roku życia może mieć objawy depresji. Na niektóre czynniki, które zwiększają ryzyko jej rozwoju mamy często wpływ: to na przykład leczenie bólu czy podjęcie próby zmniejszenia poczucia osamotnienia starszej osoby.

  Osłabienie osądu, problemy z oceną sytuacji i wartościowaniem. Osoby z chorobą Alzheimera doświadczają problemów z podjęciem decyzji na podstawie analizy problemu, przez co padają często ofiarą naciągaczy. Przestają dbać o siebie i przestrzeń, w której mieszkają, ponieważ nie zauważają potrzeby takiej higieny osobistej, jaką stosowali wcześniej.

Zdrowym starzejącym się ludziom zdarza się podjąć złą decyzję.

• Wycofanie się z życia towarzyskiego, zawodowego – dzieje się tak często z tego powodu, że osoby z chorobą Alzheimera doświadczają trudności w wykonywaniu działań związanych z pracą czy hobby.

Zdrowe osoby w podeszłym wieku mogą czuć się zmęczone pracą czy przebywaniem z ludźmi i z tego powodu wycofują się z relacji, często tymczasowo; czasami jest to sygnał depresji.

• Zmiany w usposobieniu, zachowaniu – osoby z chorobą Alzheiemera często stają się np. nerwowe, wybuchowe czy podejrzliwe.

Tego rodzaju objawy mogą jednak wskazywać także np. na depresję. 

Jak diagnozuje się chorobę Alzheimera

Nie jest to proste. Niezwykle pomaga ktoś bliski, kto jest w stanie opisać lekarzowi zaobserwowane, często subtelne, zmiany zachowania i usposobienia pacjenta, który wykazuje niepokojące objawy. W rozpoznaniu brane są pod uwagę także uwarunkowania genetyczne, zatem lekarz powinien wiedzieć o historii zaburzeń psychicznych, neurologicznych i przebytych chorobach zarówno pacjenta, jak i jego rodziny.

Jak opiekować się seniorem i nie zwariować

Opieka nad osobami starszymi to ciężka praca, obciążająca fizycznie, jak i psychicznie. Dlatego często prowadzi u ich opiekunów do wypalenia i depresji. Dowiedz się, czy można tego uniknąć i dlaczego opiekun musi działać jak detektyw.

W trakcie diagnostyki konieczne jest wykluczenie chorób, które mogą dawać podobne objawy, co choroba Alzheimera (np. guzy mózgu, braki witamin czy depresja) – stąd wynika potrzeba badań obrazowych mózgu, testów z krwi itp. Lekarz lub członek jego zespołu musi ponadto przeprowadzić szereg testów neurologicznych, sprawności fizycznej oraz dotyczących funkcji poznawczych. 

Proces diagnostyczny może zatem trwać nawet kilka tygodni. Istotne jest to, by być wyczulonym na wczesne objawy choroby Alzheimera, ponieważ nie da się jej wyleczyć, a jedynie spowolnić jej przebieg. Aby osiągnąć ten cel, działania terapeutyczne trzeba wdrożyć najwcześniej jak jest to możliwe.

Justyna Wojteczek (zdrowie.pap.pl)

Źródło: 

2018 Alzheimer’s disease facts and figures w: Alzheimer’s&Dementia, 2018, vol. 14