Choroba Alzheimera i inne zespoły otępienne: fakty, które warto znać

Zespoły otępienne, z których najbardziej znany to choroba Alzheimera, to coraz powszechniejszy problem obecnych czasów. Warto znać podstawowe fakty na temat tych zaburzeń oraz sytuacji osób bliskich chorego. Oni także cierpią.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Zgodnie z wyliczeniami WHO na całym świecie na demencję choruje ok. 50 mln ludzi (prawie 5 proc. populacji osób starszych), a każdego roku pojawia się niemal 10 milionów nowych przypadków. Ostatnie analizy wskazują, że na całym świecie każdego roku choroba dotyka prawie 9,9 mln kolejnych osób. Prognozy są bardzo niepokojące – liczba osób chorych na demencję może wzrosnąć na świecie do 82 mln w 2030 r. 

W Polsce liczbę osób chorych szacuje się na około 400 tysięcy. Demencja jest piątą wiodącą przyczyną śmierci na świecie i główną przyczyną niesamodzielności starszych osób.

10 faktów o chorobie Alzheimera i innych zespołach otępiennych

• Choroba Alzheimera to najczęściej występujący zespół otępienny (obok m.in. otępień z ciałami Levy’ego, otępień naczyniopochodnych, otępień czołowo-skroniowych oraz łagodnych zaburzeń poznawczych). Są też zespoły otępienne, które rozwijają się wskutek niedoborów, np. witaminy B12. W tym przypadku często udaje się je leczyć skutecznie.
• Ryzyko zachorowania na demencję wzrasta wraz z wiekiem. Otępienie sporadycznie rozpoznaje się u osób młodych. Rzadziej może również występować u osób poniżej 60. roku życia. Ale
  

  Uwaga na depresję u seniorów!

  Rozpoznawanie depresji jest u osób starszych utrudnione. Czasem trudno ocenić, czy objawy wynikają z depresji czy zaburzeń otępiennych. Niezwykle niebezpieczne jest też dość powszechne przekonanie społeczne, że starość łączy się z przygnębieniem i smutkiem.

  zaburzenia otępienne po 65. roku życia obserwuje się u 6 proc. osób, a u osób powyżej 80. roku życia – u 20 proc.;
• Zachorowalność na chorobę Alzheimera u osób w przedziale wiekowym 65–85 lat podwaja się co pięć lat. Po 85. roku życia odsetek zachorowań na chorobę Alzheimera zmniejsza się na korzyść otępienia naczyniopochodnego, które rozwija się m.in. wskutek nadciśnienia.
• Zespoły otępienne najczęściej mają podstępny początek. Na przykład w chorobie Alzheimera występują wówczas łagodne przejawy, takie jak powtarzanie tych samych pytań, trudności w doborze odpowiednich słów, niewielkie trudności w orientacji przestrzennej, apatia. Objawy narastają stopniowo. W zaawansowanej postaci pacjent przestaje rozumieć otoczenie, nie
  

  Choroba Alzheimera czy zwykłe starzenie się – sprawdź różnice

  Efektem wydłużania się życia jest coraz częściej rozpoznawana choroba Alzheimera. Nie jest łatwo ją zdiagnozować. Sprawdź, jakie są jej typowe objawy i co je różni od objawów naturalnego starzenia się mózgu czy… depresji.

  rozpoznaje bliskich, zapomina oczywistych czynności (np. chodzenia po schodach), pacjenci często są albo pobudzeni albo apatyczni.
• Każdy zespół otępienny to choroba postępująca i od pewnego momentu osoba z demencją nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować.
• Wciąż nie da się wyleczyć zespołów otępiennych takich jak choroba Alzheimera, otępienie naczyniopochodne, otępienie z ciałami Levy’ego czy otępienie czołowo-skroniowe. Odpowiednie leki oraz interwencje psychologiczne i rehabilitacja mogą jednak spowolnić postęp choroby. Bardzo istotna w tym przypadku jest wczesna reakcja – im wcześniej rozpocznie się leczenie i rehabilitację, tym większe szanse na spowolnienie rozwoju choroby. Pomóc w postawieniu rozpoznania może neurolog, psycholog, psychiatra, geriatra.
• Choć nie da się wyleczyć demencji, możliwe jest leczenie różnych objawów towarzyszących zespołom otępiennym, np. stanów pobudzenia czy zaburzeń snu.
• Nie każdy zespół otępienny zaczyna się od zaburzeń pamięci; na przykład otępienie czołowo-skroniowe, które stanowi około 8-10 proc. przypadków otępień, rozpoczyna się od zaburzeń zachowania (pacjent stopniowo przestaje kontrolować swoje emocje i zachowanie) oraz zaburzeń mowy (trudności ze znalezieniem słowa, słowotok). 
• Opiekunowie osób zmagających się z zespołem otępiennym są szczególnie narażeni na depresję, zaburzenia lękowe oraz pogorszenie się stanu zdrowia fizycznego. Związane jest to m.in. z przewlekłym stresem, jakiego doświadczają. Tego rodzaju stres upośledza zaś układ odpornościowy.
• Specjaliści zalecają, by opiekunowie w trosce o swoje zdrowie nie zaniedbywali badań kontrolnych, uczestniczyli w miarę możliwości w grupach wsparcia opiekunów osób chorych i nie obawiali się konsultacji z psychologiem i psychiatrą.

Justyna Wojteczek, zdrowie.pap.pl

Źródło: Wypowiedzi ekspertów podczas konferencji zorganizowanej przez Serwis Zdrowie i Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji na temat sytuacji pacjentów z zespołem otępiennym i ich opiekunów, która odbyła się 22 listopada 2019 roku.