Przezroczyste nakładki zamiast aparatu
Autorka: Monika Grzegorowska
Ekspertka: dr Katarzyna Becker
Alignery, czyli przezroczyste nakładki na zęby, to alternatywa dla tradycyjnych aparatów ortodontycznych. Nie mają zamków ani drutów, które mogą powodować dyskomfort i rany w jamie ustnej. Przede wszystkim jednak są dyskretne – mówi dr n. med. Katarzyna Becker, specjalista ortodonta.
Czym różnią się alignery od typowych aparatów ortodontycznych?
Są niewidoczne, co dla wielu osób jest olbrzymią zaletą. Zwykle wymagają też mniejszej liczby wizyt u ortodonty, ponieważ pacjenci zmieniają nakładki samodzielnie co ok. 7–14 dni, zgodnie z zaleceniami lekarza, i w ten sposób zapewniają stały postęp leczenia. Leczenie zaczyna się od wirtualnego planowania całej terapii przez lekarza specjalistę – podczas pierwszej wizyty w gabinecie ortodontycznym poza wywiadem i badaniem klinicznym wykonywane są dokładne skany całego uzębienia, zdjęcia RTG, a także zdjęcia twarzy, uśmiechu i zębów. Zanim pacjent zdecyduje się na rozpoczęcie leczenia, widzi, do czego ono będzie prowadzić, i to nie tylko w ustawieniu zębów, ale również jak zmieni się uśmiech.
Jak wygląda dalej proces leczenia?
Po tym, jak pacjent dostaje pierwszą nakładkę w gabinecie, pojawia się na wizyty kontrolne. Nie po to, by – jak przy technikach tradycyjnych – aktywować aparat, np. poprzez wymianę łuku, ale by sprawdzić, czy leczenie zaplanowane wirtualnie przebiega zgodnie z planem. Dobry plan równa się dobry efekt.
Zdarzają się systemy, które próbują obejść lekarza i zastosować tańszą metodę leczenia, ale przestrzegałabym przed takim podejściem. Bez wcześniejszego przygotowania, czyli bez dobrej diagnostyki, nie jesteśmy w stanie odpowiednio zakwalifikować pacjenta do leczenia i przeprowadzić skutecznie i bezpiecznie całego procesu. Ważny jest także właściwy nadzór, bo profesjonalna opieka ortodonty skraca czas leczenia.
Czy to znaczy, że można sobie zaszkodzić źle dobranymi nakładkami?
Ryzyko nawet dość poważnych powikłań wynikających ze złego dobrania nakładek jest duże, dlatego właśnie tak podkreślamy, że musi to robić specjalista. Np. rozpoczęcie leczenia przy aktywnym stanie zapalnym – o którym pacjent może nawet nie wiedzieć, bo nie daje odczuwalnych symptomów – sprawia, że proces zapalny rozprzestrzenia się na więcej zębów. Musimy sobie zdawać sprawę, że organizm ludzki jest bardziej skomplikowany, dlatego lepiej unikać potencjalnego samoleczenia.
Czy każdy może skorzystać z takich nakładek?
Do leczenia nakładkami nadaje się zdecydowana większość pacjentów. W zasadzie nie ma ograniczeń wiekowych – by rozpocząć leczenie ortodontyczne, narząd żucia musi być w dobrym stanie, czyli nie może być żadnych stanów zapalnych. Dolna granica wieku to tak naprawdę gotowość pacjenta do rozpoczęcia współpracy. Leczenie nakładkami można więc rozpocząć już u dzieci w wieku 7–8 lat. Aparaty stałe jako rozwiązanie pierwszego wyboru rozważamy u osób, u których przewidujemy długie i skomplikowane leczenie. Chodzi np. o pacjentów z zębami zatrzymanymi i takich, którzy wymagają leczenia chirurgicznego – ale to nie są częste przypadki.
W kwestii górnego limitu wieku – w zasadzie nie ma ograniczeń, leczymy też pacjentów w zdecydowanie dojrzałym wieku, np. ponad 70-letnich. W tej grupie wiekowej ważne jest, aby zęby i przyzębie były w dobrym stanie.
Jakie wady zgryzu można leczyć nakładkami?
Nakładki nadają się zarówno do leczenia dorosłych, jak i dzieci z uzębieniem mieszanym, czyli między 7 a 9 rokiem życia. Wtedy jeszcze pacjent ma część zębów mlecznych, ale ma też już stałe i jest wskazanie do rozpoczęcia wczesnego leczenia. W przypadku dzieci to bardzo skuteczna forma leczenia, bo one bardzo chętnie noszą nakładki – a to już połowa sukcesu. Najbardziej typowy okres rozpoczęcia leczenia – kiedy najczęściej kończy się etap wymiany uzębienia i widzimy, że nie dla wszystkich zębów jest wystarczająco dużo miejsca – to 12–13 rok życia. Zwykle dziecko znajduje się wtedy w okresie skoku wzrostowego i z tego punktu widzenia to najlepszy czas, aby rozpocząć leczenie nakładkami również takich wad, jak tyłozgryz, który jest najczęściej występującą wadą zgryzu w polskiej populacji.
Choć aparat nakładkowy tak naprawdę nie ma ograniczenia, jeżeli chodzi o rodzaj zaburzenia ortodontycznego, to najbardziej skuteczny jest w leczeniu zgryzów otwartych, z którymi tradycyjny aparat ortodontyczny radził sobie zdecydowanie gorzej niż nakładki. Odkąd mamy do dyspozycji nakładki, leczenie pacjentów z tą wadą znacznie się skróciło i nie jest tak trudne jak wcześniej.
Jak długo trzeba nosić nakładki, żeby uzyskać efekt?
Czas leczenia zależy od stopnia zaawansowania wady i celu leczenia. Im bardziej zaawansowana wada, tym większe wyzwanie i dłuższy proces leczenia. Im dokładniej lekarz zaplanuje proces leczenia, tym jego przebieg będzie bardziej przewidywalny, a co za tym idzie, skuteczność leczenia będzie większa. Może to skrócić czas leczenia o 25–30 proc. Ale trzeba podkreślić, że ta forma leczenia wymaga też dyscypliny od pacjenta.
Odrastające zęby i inne stomatologiczne wynalazki
Stomatologia to jedna z szybciej rozwijających się dziedzin medycyny – wypełnianie ubytków, a nawet zastępowanie utraconych zębów nie stanowi już dużego kłopotu. Na horyzoncie widać już jednak technologie, które dentystom mogą jeszcze bardziej ułatwić pracę, a pacjentom poprawić komfort.
Czyli nakładki można samemu zdejmować?
Można, choć nie o to chodzi. Zaleca się, aby były noszone 22 godziny na dobę – przez cały czas pomiędzy posiłkami, po których pacjent myje zęby, po czym ponownie nakłada alignery. Przyjmujemy, że 2 godziny w ciągu dnia powinny wystarczyć na spożycie posiłków i wyczyszczenie zębów.
Jak częste są wizyty kontrolne?
Obciążenie wizytami kontrolnymi nie jest bardzo duże. Pacjent przychodzi do nas średnio co 2–3 miesiące, czyli rzadziej niż przy tradycyjnym leczeniu. Dzięki temu możemy dopasować się do podróży, wakacji, wyjazdów biznesowych. Sama wizyta polega na sprawdzeniu, czy aktywacja zaprojektowana przez nas wcześniej przebiega zgodnie z planem. Sprawdzamy, czy wszystkie zęby podążają za nakładką oraz czy zaczepy – czyli elementy które pomagają nam w osiągnięciu precyzji przesunięcia – nie są uszkodzone. Na tych wizytach z reguły dajemy pacjentom kolejną serię nakładek. Czas takiej wizyty jest dużo krótszy niż w przypadku kontroli aparatów ortodontycznych.
Czy w każdym gabinecie, gdzie oferowane jest leczenie ortodontyczne, można założyć takie nakładki?
Rozpoczęcie pracy z nakładkami wymaga odpowiedniego przeszkolenia lekarza oraz personelu, by wiedział, jak rozmawiać z pacjentem, jak zaplanować cały proces leczenia i jak go przeprowadzić. W zależności od doświadczenia lekarz zyskuje dostęp albo do rozwiązania dedykowanego ortodontom, albo dla lekarza zajmującego się innymi formami leczenia zachowawczego.
Czy różnica w cenie pomiędzy tradycyjnym aparatem a nakładkami jest duża?
Wbrew pozorom bardzo niewielka, choć oczywiście to zależy od gabinetu. Także z perspektywy klinicysty praca nakładkami w porównaniu z technikami klasycznymi daje lekarzowi korzyści. Przy nakładkach lekarz jest w stanie wyleczyć pacjentów szybciej i zużywa mniejszą ilość materiałów.
Jak wiele osób w Polsce ma problemy ze zgryzem i powinno skorzystać z leczenia ortodontycznego?
Statystyki są różne, bo wszystko zależy od kryterium, jakie przyjmiemy w ocenie potrzeb leczniczych. Oceniamy jednak, że wady zgryzu, oczywiście o różnym nasileniu, ma ponad połowa populacji. I nie są to zawyżone statystyki. Warto zwrócić uwagę, że świadomość tego, jak wyglądamy, jak się uśmiechamy, rośnie. Coś, co było akceptowane kiedyś, dziś jest już nie do przyjęcia. Ponadto zmieniają się możliwości leczenia. Mamy do wyboru różne metody i pacjenci coraz chętniej korzystają z niewidocznych i dyskretnych rozwiązań.
