Program wczesnego wykrywania raka płuca
Rak płuca to jeden z największych zabójców wśród nowotworów. To dlatego, że we wczesnym stadium nie daje objawów; wykrywany jest na późnym etapie. Właśnie jesteśmy świadkami odwracania się takiego trendu - w Polsce jest program, który pozwala na diagnozę w I stadium. Sprawdź, kto może się zgłosić na badanie niskodawkową tomografią komputerową. Są jeszcze miejsca!
W Polsce jedynie około 20 proc. przypadków raka płuca wykrywanych jest we wczesnym stadium rozwoju tego nowotworu. Kiedy diagnoza stawiana jest w III i IV stadium, pacjent nie jest pozbawiony szans, ale są one mniejsze niż wtedy, kiedy dochodzi do wykrycia guzka niewidocznego na kliszy RTG.
Okazuje się, że na tym etapie pomóc może niskodawkowa tomografia komputerowa (NTDK) - bezpieczne i krótkie badanie diagnostyczne. W razie wykrycia zmian rakowych w płucu na tym etapie, możliwa jest cała paleta działań terapeutycznych, z operacją włącznie. Pacjenci żyją znacznie dłużej - 75 proc. takich pacjentów przeżywa co najmniej 5 lat po rozpoznaniu choroby (w onkologii okres pięcioletniego przeżycia po diagnozie nowotworu ocenia się jako jego wyleczenie) i mają zdecydowanie lepszą jakość życia niż ci, którzy leczenie rozpoczęli na etapie, kiedy rak okazał się już niemożliwy do wycięcia.
Smutna statystyka jest taka, że zgodnie z danymi z Krajowego Rejestru Nowotworów rak płuca wykrywany jest co roku u nieco ponad 20 tysięcy osób i mniej więcej tyle samo z jego powodu rocznie umiera.
Diagnoza: rak płuca. O co warto zapytać lekarza
Stwierdzenie choroby nowotworowej to szok. Chory początkowo nie dowierza, może zaprzeczać diagnozie, zamykać się w sobie. Tymczasem niewiele jest czasu – trzeba szybko podjąć ważne decyzje. Doradzamy, o co pytać lekarza po takiej diagnozie i gdzie szukać pomocy.
Warto przy tym pamiętać, że rak płuca rozwija się 95 proc. przypadków u długoletnich palaczy (byłych i obecnych). Istotną rolę, jak w przypadku każdego nowotworu, odgrywają też indywidualne predyspozycje genetyczne oraz środowisko, w którym żyjemy. Ryzyko rozwoju raka płuca jest wyższe na przykład u osób narażonych na spaliny diesla, azbest i inne zanieczyszczenia powietrza.
Do późnego wykrywania raka płuca przyczynia się też lekceważenie przez pacjentów takich objawów jak utrzymujący się długo kaszel, odkrztuszanie, nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych, chrypki.
Jest szansa, że więcej osób zostanie zdiagnozowanych na etapie wczesnych dwóch stadiów rozwoju raka płuca - realizowany jest program badań przesiewowych za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej klatki piersiowej.
Założenia programu NDTK
Na badanie NDTK zgłaszać się mogą osoby:
- w przedziale wiekowym 55 -74 lat z konsumpcją tytoniu większą lub równą 20 paczkolat (paczkolata oblicza się przez pomnożenie liczby wypalanych paczek papierosów na dobę przez lata nałogu), okresem abstynencji tytoniowej nie dłuższym niż 15 lat lub
- osoby w przedziale wiekowym 50 -74 lat z konsumpcją tytoniu większą lub równą 20 paczkolat, okresem abstynencji tytoniowej nie dłuższym niż 15 lat, u których stwierdza się jeden z dodatkowych czynników ryzyka:
- ekspozycja zawodowa (czyli narażenie pracownika na kontakt z materiałem zakaźnym w związku z wykonywaną pracą) na krzemionkę, beryl, nikiel, chrom, kadm, azbest, związki arsenu, spaliny silników diesla, dym ze spalania węgla kamiennego, sadza;
- ekspozycja na radon;
- indywidualna historia zachorowania na raka: przebyty rak płuca (lung cancer survivor), w wywiadzie chłoniak, rak głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. rak pęcherza moczowego;
- rak płuca w wywiadzie u krewnych pierwszego stopnia;
- historia chorób płuc: przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) lub włóknienie płuc (IPF).
Program jest realizowany we wszystkich województwach Polski. Łączna wartość dofinansowania wynosi ponad 24,25 mln zł.
Program ma być zakończony 2023 roku. W 2021 r. wykonano 1317 badań za łącznie pół miliona zł. Na realizację zadania w 2022 r. przeznaczono 3,1 mln zł, na 2023 r. - kwotę 3,1 mln zł. Program został opracowany i jest wdrażany w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Uczestnictwo w programie jest dla pacjentów bezpłatne. Obecnie wolnych jest jeszcze około 13 proc. zaplanowanych badań.
Cała ścieżka korzystania z programu opisana jest na stronie www.lungcheck.pl. Jeśli pacjent spełnia kryteria włączenia, powinien zadzwonić do najbliższego ośrodka wykazanego na liście na tej stronie. Zostanie zapisany na wizytę kwalifikującą i najczęściej od razu po niej będzie u niego wykonane badanie klatki piersiowej za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej. Całość kończy wizyta po uzyskaniu wyników badania, obejmująca m.in. - w razie braku patologicznych zmian - informację o konieczności powtórzenia badania za rok oraz poradę zdrowotną. W razie wykrycia zmian pacjent zostanie skierowany do leczenia.
Justyna Wojteczek, bi, zdrowie.pap.pl
