Program wczesnego wykrywania raka płuca

Rak płuca to jeden z największych zabójców wśród nowotworów. To dlatego, że we wczesnym stadium nie daje objawów; wykrywany jest na późnym etapie. Właśnie jesteśmy świadkami odwracania się takiego trendu - w Polsce jest program, który pozwala na diagnozę w I stadium. Sprawdź, kto może się zgłosić na badanie niskodawkową tomografią komputerową. Są jeszcze miejsca!

Fot. PAP/P. Werewka
Fot. PAP/P. Werewka

W Polsce jedynie około 20 proc. przypadków raka płuca wykrywanych jest we wczesnym stadium rozwoju tego nowotworu. Kiedy diagnoza stawiana jest w III i IV stadium, pacjent nie jest pozbawiony szans, ale są one mniejsze niż wtedy, kiedy dochodzi do wykrycia guzka niewidocznego na kliszy RTG.

Okazuje się, że na tym etapie pomóc może niskodawkowa tomografia komputerowa (NTDK) - bezpieczne i krótkie badanie diagnostyczne. W razie wykrycia zmian rakowych w płucu na tym etapie, możliwa jest cała paleta działań terapeutycznych, z operacją włącznie. Pacjenci żyją znacznie dłużej - 75 proc. takich pacjentów przeżywa co najmniej 5 lat po rozpoznaniu choroby (w onkologii okres pięcioletniego przeżycia po diagnozie nowotworu ocenia się jako jego wyleczenie) i mają zdecydowanie lepszą jakość życia niż ci, którzy leczenie rozpoczęli na etapie, kiedy rak okazał się już niemożliwy do wycięcia.

Smutna statystyka jest taka, że zgodnie z danymi z Krajowego Rejestru Nowotworów rak płuca wykrywany jest co roku u nieco ponad 20 tysięcy osób i mniej więcej tyle samo z jego powodu rocznie umiera.

Fot. PAP/P. Werewka/Zdjęcie ilustracyjne

Diagnoza: rak płuca. O co warto zapytać lekarza

Stwierdzenie choroby nowotworowej to szok. Chory początkowo nie dowierza, może zaprzeczać diagnozie, zamykać się w sobie. Tymczasem niewiele jest czasu – trzeba szybko podjąć ważne decyzje. Doradzamy, o co pytać lekarza po takiej diagnozie i gdzie szukać pomocy.

Warto przy tym pamiętać, że rak płuca rozwija się 95 proc. przypadków u długoletnich palaczy (byłych i obecnych). Istotną rolę, jak w przypadku każdego nowotworu, odgrywają też indywidualne predyspozycje genetyczne oraz środowisko, w którym żyjemy. Ryzyko rozwoju raka płuca jest wyższe na przykład u osób narażonych na spaliny diesla, azbest i inne zanieczyszczenia powietrza.

Do późnego wykrywania raka płuca przyczynia się też lekceważenie przez pacjentów takich objawów jak utrzymujący się długo kaszel, odkrztuszanie, nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych, chrypki.

Jest szansa, że więcej osób zostanie zdiagnozowanych na etapie wczesnych dwóch stadiów rozwoju raka płuca - realizowany jest program badań przesiewowych za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej klatki piersiowej.

Założenia programu NDTK 

Na badanie NDTK zgłaszać się mogą osoby:

  1. w przedziale wiekowym 55 -74 lat z konsumpcją tytoniu większą lub równą 20 paczkolat (paczkolata oblicza się przez pomnożenie liczby wypalanych paczek papierosów na dobę przez lata nałogu), okresem abstynencji tytoniowej nie dłuższym niż 15 lat lub
  2. osoby w przedziale wiekowym 50 -74 lat z konsumpcją tytoniu większą lub równą 20 paczkolat, okresem abstynencji tytoniowej nie dłuższym niż 15 lat, u których stwierdza się jeden z dodatkowych czynników ryzyka:
  • ekspozycja zawodowa (czyli narażenie pracownika na kontakt z materiałem zakaźnym w związku z wykonywaną pracą) na krzemionkę, beryl, nikiel, chrom, kadm, azbest, związki arsenu, spaliny silników diesla, dym ze spalania węgla kamiennego, sadza;
  • ekspozycja na radon;
  • indywidualna historia zachorowania na raka: przebyty rak płuca (lung cancer survivor), w wywiadzie chłoniak, rak głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. rak pęcherza moczowego;
  • rak płuca w wywiadzie u krewnych pierwszego stopnia;
  • historia chorób płuc: przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) lub włóknienie płuc (IPF).

Program jest realizowany we wszystkich województwach Polski. Łączna wartość dofinansowania wynosi ponad 24,25 mln zł. 

Program ma być zakończony 2023 roku.  W 2021 r. wykonano 1317 badań za łącznie pół miliona zł. Na realizację zadania w 2022 r. przeznaczono 3,1 mln zł, na 2023 r. - kwotę 3,1 mln zł. Program został opracowany i jest wdrażany w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Uczestnictwo w programie jest dla pacjentów bezpłatne. Obecnie wolnych jest jeszcze około 13 proc. zaplanowanych badań.

Cała ścieżka korzystania z programu opisana jest na stronie www.lungcheck.pl. Jeśli pacjent spełnia kryteria włączenia, powinien zadzwonić do najbliższego ośrodka wykazanego na liście na tej stronie. Zostanie zapisany na wizytę kwalifikującą i najczęściej od razu po niej będzie u niego wykonane badanie klatki piersiowej za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej. Całość kończy wizyta po uzyskaniu wyników badania, obejmująca m.in. - w razie braku patologicznych zmian - informację o konieczności powtórzenia badania za rok oraz poradę zdrowotną. W razie wykrycia zmian pacjent zostanie skierowany do leczenia.

Justyna Wojteczek, bi, zdrowie.pap.pl

Autorka

Justyna Wojteczek

Justyna Wojteczek - Pracę dziennikarską rozpoczęła w Polskiej Agencji Prasowej w latach 90-tych. Związana z redakcją społeczną i zagraniczną. Zajmowała się szeroko rozumianą tematyką społeczną m.in. zdrowiem, a także polityką międzynarodową, również w Brukseli. Była też m.in. redaktor naczelną Medical Tribune, a później także redaktor prowadzącą Serwis Zdrowie. Obecnie pełni funkcję zastępczyni redaktora naczelnego PAP. Jest autorką książki o znanym hematologu prof. Wiesławie Jędrzejczaku.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

    Jak skutecznie poradzić sobie z bezsennością

  • Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

    Jelita – czynna kolonia, kanalizacja i centrum dowodzenia

    Jelito cienkie i grube to autostrada biegnąca od żołądka po odbyt. Ale też droga łącząca ten organ z centrum dowodzenia – naszym mózgiem. Od zawartości i jakości dostarczanego nią towaru zależy nasz dobrostan. Czym tak naprawdę są jelita, jakich powinny mieć mieszkańców, by funkcjonowały bez zarzutu? Jak dbać o zdrowie jelit i dlaczego?

  • Werewka/PAP

    Historia. Brudne ręce chirurgów zamiast leczyć uśmiercały 

    Jeszcze na początku XIX w. chirurdzy kroili pacjentów brudnymi rękami. Nie myli ich nawet po sekcji zwłok, gdy udawali się tuż po tym przyjmować porody. Nosili czarne fartuchy, by łatwiej było na nich ukryć ślady krwi. Lekarz, który wpadł na prostą zależność – brudne ręce – zakażenie – popadł w obłęd, bo środowisko nie dało mu wiary. Dlaczego tyle wieków musiało minąć od stworzenia mydła do jego powszechnego stosowania, również w medycynie? I komu udało się w końcu odkazić sale operacyjne?

  • Adobe Stock

    Cukier = próchnica

    Dentyści apelują do rodziców o powstrzymanie się przed dodawaniem cukru, w tym syropów owocowych i miodu, do posiłków i przekąsek w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Potem lepiej też go ograniczać. Zobacz, co jeszcze pomoże ci uniknąć próchnicy. 

NAJNOWSZE

  • Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

    Jak skutecznie poradzić sobie z bezsennością

    Po 40-tce zaczynamy spać coraz krócej i coraz płycej, przez co sen nie jest już tak regenerujący i nie zawsze daje odświeżenie intelektualne. To efekt  starzenia się ośrodkowego układu nerwowego i procesów, które zachodzą w mózgu wraz z wiekiem. Dowiedz się, kiedy wybrać się do specjalisty i jakie proste triki można zastosować, by poprawić jakość snu.

  • Suplementy białkowe nie dla nastolatków

  • Nie tylko szczepienia przeciw HPV ważne w prewencji raka szyjki macicy

  • Jelita – czynna kolonia, kanalizacja i centrum dowodzenia

  • Dbamy o życia, które pozostają

  • Adobe Stock

    Zaburzenia snu sprzyjają samobójstwom

    Badania wskazują, że kłopoty ze snem nasilają ryzyko myśli i tendencji samobójczych. Szczególnie narażone są przy tym osoby, u których występują zaburzenia psychiczne i ogólnorozwojowe, jednak problem może dotyczyć także dzieci.

  • Kiedy w domu jest za zimno… czyli zdrowie a niska temperatura

  • Dyniowy zawrót głowy - na zdrowie!