Cukrzyca należy do głównych wyzwań zdrowia publicznego
Na cukrzycę zapada coraz więcej Polaków. Obecnie ma ją już ponad 3 mln osób i mimo dotychczasowych działań edukacyjnych i profilaktycznych liczba ta sukcesywnie rośnie. Przewiduje się, że do 2030 roku ponad 10 proc. polskiej populacji będzie chorowało na cukrzycę. Podstawą optymalizacji leczenia cukrzycy przy jednoczesnej redukcji kosztów powinno być prawidłowe monitorowanie glikemii.
Fot. Modern Healthcare Institute
Dobra kontrola glikemii (stężenia glukozy we krwi - przyp. PAP) pozwala zapobiegać znacznej liczbie ostrych powikłań cukrzycy, a tym samym obniżać koszty leczenia doraźnego, w tym hospitalizacji, racjonalizować wydatki publiczne i jednocześnie poprawiać jakość życia pacjentów – podkreślają autorzy raportu „Nowoczesna opieka nad chorymi na cukrzycę”.
Według szacunków około 20 proc. chorych na cukrzycę nie wie, że choruje. Jak wynika z raportu Narodowego Funduszu Zdrowia pt. „Cukier, otyłość – konsekwencje”, największy oczekiwany wzrost liczby pacjentów do 2025 r. dotyczy cukrzycy – nawet do ok. 1 mln osób . Zgodnie z tymi prognozami, zachorowalność na cukrzycę w Polsce będzie stale rosła i w 2025 r. wzrośnie o 7 proc. w stosunku do 2018 r. Jeśli dynamika zachorowalności na cukrzycę utrzyma się, w 2030 roku w naszym systemie ochrony zdrowia będzie ok. 4,2 mln zdiagnozowanych chorych.
- Liczby mówią same za siebie – stoimy przed ogromnym wyzwaniem dla polskiego systemu opieki zdrowotnej i w konsekwencji dla budżetu państwa. Dlatego działania edukacyjne oraz takie, które zmierzają do lepszego leczenia cukrzycy są koniecznością na tu i teraz – mówi dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA, ekspert systemu ochrony zdrowia.
Co druga osoba z cukrzycą typu 2 ma objawy powikłań cukrzycy
Ze względu na tak dużą grupę Polaków, których dotyka cukrzyca, choroba ta jest jednym z głównych wyzwań w zakresie zdrowia publicznego. Generuje ona znaczne koszty bezpośrednie, związane z finansowaniem świadczeń i refundacją leków, jak również pośrednie – w formie rent, zasiłków, czy utraconej wydajności pracy. Wywiera zatem istotny wpływ na gospodarkę i budżet państwa.
- O cukrzycy mówi się jako epidemii XXI wieku. Skala tego problemu jest ogromna, ponieważ aż co druga osoba z cukrzycą typu 2 ma już objawy powikłań cukrzycy – ze strony układu sercowo-naczyniowego, nerek, oczu, skóry i innych – istotnie wpływających zarówno na jakość, jak i na długość życia. – zaznacza prof. dr hab. n. med. Jarosław Pinkas, konsultant krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego.
Poprawę jakości życia osób chorych na cukrzycę, a także racjonalizację wydatków przeznaczanych na opiekę nad nimi, można uzyskać poprzez optymalizację opieki. Prawidłowe monitorowanie glikemii mogłoby zapobiec znacznej liczbie ostrych powikłań cukrzycy, a tym samym obniżyć koszty związane z finansowaniem leczenia doraźnego, w tym hospitalizacji. Występujące u pacjentów stany nagłe z powodu hipoglikemii stanowią bardzo istotne zagadnienie. W 2020 r. karetki pogotowia ratunkowego wyjeżdżały do osób chorych na cukrzycę ok. 24 tys. razy, co oznacza, że średnio w Polsce co około 20 minut osoba z cukrzycą wymaga interwencji zespołu ratunkowego.
Obecnie cukrzyca typu 1 to najczęściej diagnozowana choroba przewlekła okresu dziecięcego
Jednym z najpoważniejszych problemów cywilizacyjnych jest rosnąca zachorowalność na cukrzycę typu 1 wśród dzieci i młodzieży, szczególnie w grupie najmłodszych dzieci, poniżej 5. roku życia. W Polsce każdego roku przybywa ponad 7 proc. dzieci z cukrzycą typu 1 i obecnie choruje ich już ok. 20 tys.
Zdiagnozowanie cukrzycy typu 1 – to bardzo trudny moment dla każdego pacjenta, zwłaszcza że schorzenie zazwyczaj daje o sobie znać w młodym wieku, przed 30. rokiem życia.
- Obecnie cukrzyca typu 1 jest najczęściej diagnozowaną chorobą przewlekłą okresu dziecięcego, a w ciągu ostatnich 15 lat podwoiła się liczba nowych pacjentów wśród dzieci i młodzieży. W terapii młodych pacjentów możliwość stosowania rozwiązań telemedycznych to wielka korzyść, bo dla nich świat nowoczesnych systemów czy aplikacji to oczywistość, codzienność – mówi prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec, kierownik Katedry i Kliniki Pediatrii, Diabetologii i Endokrynologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Działania środowiska polskich specjalistów idą w kierunku poprawy opieki nad tą grupą chorych. Szerokie wprowadzenie nowoczesnych metod ciągłego monitorowania glikemii do codziennej terapii przynosi wiele korzyści, zarówno z punktu widzenia zespołu terapeutycznego, jak i opieki nad dziećmi (dostęp rodziców, środowisk nauczania, itp.). Zostało to potwierdzone szczególnie w okresie pandemii zakażeń COVID-19.
- Dzięki decyzjom Ministerstwa Zdrowia mamy dostęp do refundacji nowoczesnych insulin oraz nowoczesnych systemów ciągłego monitorowania glikemii, co istotnie poprawia efektywność naszej pracy. Duża w tym zasługa pana Macieja Miłkowskiego – podsekretarza stanu Ministerstwa Zdrowia. Z publikowanych danych wynika bowiem, że dzięki nowoczesnym metodom terapii i jej monitorowania polskie dzieci mają najlepiej wyrównaną w Europie cukrzycę typu 1, a co za tym idzie najmniejsze ryzyko zarówno ostrych, jak i przewlekłych powikłań tej choroby – zaznacza prof. dr hab. n. med. Mieczysław Walczak konsultant krajowy w dziedzinie endokrynologii i diabetologii dziecięcej, kierownik Kliniki Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych i Kardiologii Wieku Rozwojowego PUM w Szczecinie.
Systemy ciągłego monitorowania stężenia glukozy przełomem w leczeniu
- Poszerzenie dostępu do nowoczesnych metod kontroli glikemii to zwiększenie bezpieczeństwa chorych
Wprowadzenie w latach 80-tych glukometrów zrewolucjonizowało leczenie cukrzycy. Dzięki samokontroli pacjenci uzyskali możliwość bieżącego monitorowania glikemii i samodzielnego modyfikowania dawek insuliny w zależności od aktualnego stężenia glukozy. Kolejnym, znaczącym postępem w leczeniu jest wprowadzenie systemów do ciągłego monitorowania glikemii w czasie rzeczywistym i metodą skanowania. Dzięki tym urządzeniom istnieje możliwość oceny dodatkowych parametrów w postaci trendów przebiegu i wzorców zmienności glikemii, co pozwala na własną interwencję chorego w postaci dopasowania dawki insuliny, posiłku czy aktywności fizycznej do aktualnej sytuacji metabolicznej – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, konsultant krajowy ds. diabetologii.
Systemy ciągłego monitorowania glikemii w czasie rzeczywistym (CGM-RT) są refundowane dla osób do 26. roku życia, a systemy ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania (FGM) dla pacjentów w wieku od 4 do 18 lat życia z cukrzycą typu 1 i 3. To właśnie w 2021 r. poszerzono wcześniejszą refundację systemów ciągłego monitorowania glikemii o dzieci z rzadkimi cukrzycami wtórnymi, m.in. w przebiegu mukowiscydozy czy też hiperkortyzolemii. Dzięki decyzjom Ministerstwa Zdrowia, 8 lipca br. pojawił się projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie, zgodnie z którym dorośli pacjenci chorujący na cukrzycę, będący na intensywnej insulinoterapii, w tym kobiety w ciąży oraz osoby niewidome z cukrzycą leczone insuliną, będą mieli większy dostęp do systemów monitorowania glikemii, co stanowi długo wyczekiwaną odpowiedź na postulaty pacjentów oraz środowiska medycznego.
- Korzystanie z systemów ciągłego monitorowania u pacjentek w ciąży z cukrzycą, pozwala lepiej ustalić zapotrzebowanie na insulinę lub nawet wyeliminować potrzebę stosowania leku tylko dzięki odpowiedniemu zarządzaniu dietą i wysiłkiem fizycznym. Dzięki edukacji pacjentek i aplikacji w telefonie, kobiety w ciąży mogą cały czas kontrolować glikemię. To umożliwia lepszą samoocenę aktualnego leczenia cukrzycy. Pacjentki widzą, jak zmiana stylu życia, diety i wysiłek fizyczny wpływają na poziom glukozy. Rekomendowanym sposobem monitorowania glikemii w ciąży jest wykorzystanie systemów ciągłego monitorowania metodą skanowania. Decyzja o refundacji tych systemów w Polsce, dla każdej kobiety z cukrzycą w ciąży, po rozpoznaniu, szczególnie jeśli kobieta jest leczona insulinami, to decyzja słuszna i oczekiwana zarówno przez środowisko lekarzy, jak i pacjentki – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Krzysztof Czajkowski, konsultant krajowy ds. położnictwa i ginekologii.
Ciągłe monitorowanie stężenia glukozy metodą skanowania jest bardzo istotnym narzędziem edukacyjnym, poprawiającym współpracę pomiędzy członkami zespołu terapeutycznego. System ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania jest refundowany w większości krajów Unii Europejskiej. W zależności od kraju lub regionu, refundacją objęte są różne subpopulacje wyodrębnione ze względu na wysoki efekt kliniczny, przede wszystkim pacjenci leczeni metodą intensywnej insulinoterapii, ale też inne grupy diabetyków, jak kobiety w ciąży lub niewidomi.
- Systemy ciągłego monitorowania stężenia glukozy to przełom w kontroli glikemii. Dają one nowe wejrzenie w glikemię. Nie tylko uwalniają pacjenta od konieczności wielokrotnego nakłuwania w ciągu doby opuszków palców, ale dostarczają wiele więcej informacji o dynamice zmian glikemii. Wskazują nie tylko aktualną wartość, ale także trendy zmian glikemii oraz całodobowy wykres glikemii. Nowe technologie ciągłego monitorowania stężenia glukozy w leczeniu cukrzycy pozwalają na większą skuteczność i bezpieczeństwo insulinoterapii przy większym komforcie życia. Jest to niezwykle istotne u dorosłych z cukrzycą, szczególnie leczonych metodą intensywnej insulinoterapii, realizowanej przy użyciu wstrzykiwaczy (wielokrotne wstrzyknięcia insuliny) lub osobistej pompy insulinowej, dla spełniania się w życiu zawodowym, rodzinnym, dla planowanego macierzyństwa i rodzicielstwa oraz zdrowego starzenia się – podkreśla prof. dr hab. n. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Opłata cukrowa a możliwości finansowania szerszej refundacji systemów ciągłego monitorowania glikemii
Możliwym źródłem środków do sfinansowania systemów ciągłego monitorowania glikemii jest opłata cukrowa. Od 1 stycznia 2021 roku obowiązuje w Polsce opłata od środków spożywczych (inaczej opłata cukrowa lub podatek cukrowy), wprowadzona ustawą z dnia 14 lutego 2020 r. Wprowadzenie opłaty było uzasadniane korzyściami dla zdrowia publicznego, takimi jak przede wszystkim promowanie prozdrowotnych wyborów żywieniowych oraz poprawa jakości diety przez ograniczenie spożycia słodkich napojów.
Wpływy z tytułu podatku cukrowego stanowią w 96,5 proc. przychód Narodowego Funduszu Zdrowia, pozostałe 3,5 proc. trafia do budżetu państwa. Środki pochodzące z opłaty cukrowej mają być przeznaczane na działania edukacyjne i profilaktyczne oraz świadczenia opieki zdrowotnej związane z utrzymaniem i poprawą stanu zdrowia osób z chorobami rozwiniętymi na tle niewłaściwych wyborów i zachowań zdrowotnych, w szczególności z nadwagą, otyłością i cukrzycą. Biorąc pod uwagę, że zastosowanie systemów monitorowania glikemii – w tym systemu ciągłego monitorowania stężenia glukozy metodą skanowania – znacząco poprawia skuteczność, jakość i bezpieczeństwo opieki nad osobami chorymi na cukrzycę, a także, iż w zgodnej ocenie ekspertów zyskało ono status narzędzia leczniczego (jego zastosowanie samo w sobie pozwala na poprawę parametrów glikemicznych), systemy te powinny być finansowane przez NFZ z wykorzystaniem dodatkowych środków z podatku cukrowego – tłumaczy dr n. med. Jakub Gierczyński.
- Pozostaje mieć nadzieję, że w roku 2022 instytucje regulacyjne, czyli Narodowy Fundusz Zdrowia i Ministerstwo Zdrowia, znajdą przestrzeń i wolę zagospodarowania środków z opłaty cukrowej zgodnie z intencją ustawodawcy i rozszerzą dostęp do nowoczesnych modeli profilaktyki i opieki oraz nowoczesnych technologii, które pozwolą nam cieszyć się poprawą wyników leczenia, doświadczeń pacjentów, ale także z efektywności wykorzystywanych środków publicznych. Trudno bowiem dyskutować z faktem, że przeciwdziałanie chorobie lub jej skuteczna kontrola np. poprzez zastosowanie nowoczesnych systemów monitorowania stanu pacjenta jest inwestycją o gwarantowanej stopie zwrotu – dodaje dr n. ekon. Małgorzata Gałązka-Sobotka Dziekan Centrum Kształcenia Podyplomowego, dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelnia Łazarskiego.
- Ostatnie lata przyniosły wiele zmian w leczeniu cukrzycy u dzieci i młodzieży. Nowe preparaty insuliny dzięki swojej farmakokinetyce i farmakodynamice są jeszcze bliższe fizjologii organizmu człowieka. Nowoczesny sprzęt dozujący insulinę oraz systemy ciągłego monitorowania glikemii pozwalają na istotną redukcję ryzyka występowania ostrych powikłań, w tym hipoglikemii oraz skuteczną kontrolę stężenia glikemii, jednocześnie zwiększając komfort życia dzieci i ich opiekunów. Środowisko lekarzy diabetologów bardzo dziękuje Ministerstwu Zdrowia za kolejne pozytywne decyzje refundacyjne i poszerzenie dostępu do systemów ciągłego monitorowania glikemii, a jednocześnie żywi nadzieję, że dostęp do nowoczesnego monitorowania będzie możliwy dla kolejnych grup chorych. To inwestycja, która przełoży się na lepsze leczenie, zwiększenie jakości życia pacjentów oraz prewencję rozwoju poważnych powikłań naczyniowych, zarówno o charakterze mikro – jak i makroangiopatii cukrzycowej, wydłużając długość życia. Wpłynie to bezpośrednio na obniżenie kosztów ich leczenia – zarówno kosztów spowodowanych hospitalizacjami z powodu ostrych powikłań cukrzycy (hipoglikemii i cukrzycowej kwasicy ketonowej), jak i kosztów generowanych przez rozwój i progresję przewlekłych powikłań cukrzycy, wymagających również hospitalizacji. Dodatkowo, zastosowanie systemu we wskazanej populacji w bardzo istotny sposób obniży koszty wynikające ze stosowania testów paskowych do pomiarów stężenia glukozy za pomocą glukometru.
Nowoczesne metody monitorowania glikemii stanowią przełom i spełnienie oczekiwań wielu pokoleń pacjentów. To jest przyszłość, która stała się teraźniejszością, pewnego rodzaju rewolucja technologiczna, która zdecydowanie poprawia bezpieczeństwo i komfort życia pacjentów. Opinie osób z cukrzycą, które skorzystały z dobrodziejstwa nowoczesnych systemów do monitorowania glikemii są jednoznacznie pozytywne. Dlatego jako organizacja zrzeszająca pacjentów diabetologicznych pragniemy wyrazić wdzięczność za udostępnianie nowoczesnych metod monitorowania glikemii kolejnym grupom pacjentów – mówi Anna Śliwińska prezes Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Rekomendacje ekspertów można znaleźć w raporcie „Nowoczesna opieka nad chorymi na cukrzycę”. Cały raport dostępny jest tutaj: Nowoczesna-opieka-nad-chorymi-na-cukrzycę-raport.pdf
Więcej informacji udziela: Ewa Matusiak, tel.: 504 110 406; mail: ewa.matusiak@zdrowieiedukacja.org
Źródło informacji prasowej: Fundacja Zdrowie i Edukacja Ad Meritum
