Dramaterapia – co to takiego i czy pomaga?
Mieszkający w Szkocji David przez 20 lat zmagał się z uzależnieniami, w tym od ciężkich narkotyków, myślał o odebraniu sobie życia. Dzisiaj się świetnie bawi, gdy pomaga innym wyjść z nałogów sposobem, który, jak twierdzi, uratował jego życie. To dramaterapia, której jednak nie należy mylić z inną techniką terapeutyczną – psychodramą.
„Jestem bardzo szczęśliwy” – opowiadał David w rozmowie z dziennikarzami BBC. „Teraz to mnie odurza – wiedza, że mogę sprawiać, aby ludzie się śmiali, zamiast siedzieć na ulicy i słuchać, jak różnie o mnie mówią” – opowiadał (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36138667/).
David został częścią grupy Recovering Voices, która prowadzi sesje dramaterepii, pomagając ludziom z uzależnieniami.
Jak działa dramaterapia?
To metoda, w której, jak sugeruje nazwa, wykorzystuje się zajęcia teatralne do uzyskania celów terapeutycznych w różnych problemach. Odgrywając role uczestnicy mają szansę wniknąć głębiej w swoje doświadczenia i szerzej na nie spojrzeć, wyrazić swoje emocje i znaleźć rozwiązania problemów, o których wcześniej nie pomyśleli. Wykwalifikowany terapeuta ocenia potrzeby klienta i dopiera najlepsze dla niego techniki – gry teatralne, improwizację, opowieści.
Światło zamiast tabletki?
O tym, że światłem leczy się sezonowe zaburzenia nastroju zapewne większość ludzi już słyszała. Okazuje się jednak, że fotony mają dużo większą moc. Według nowych badań światło może wspierać leczenie także innych zaburzeń psychicznych, a także mózgu po urazach, czy skóry. Wiele ze świetlnych terapii prawdopodobnie będzie można przy tym stosować w domu.
Dramaterapia to jednak nie to samo, co psychodrama, choć niektóre techniki się z tej drugiej dziedziny wywodzą. Uczestnicy dramaterapii odgrywają zwykle fikcyjne role i posługują się metaforą, a w psychodramie odtwarzają raczej bezpośrednio własne przeżycia. Jak podaje North American Drama Therapy Association (NADTA) z dramaterapii korzystają m.in. właśnie osoby uzależnione, pochodzące z dysfunkcyjnych rodzin, z zaburzeniami rozwojowymi, ofiary przemocy, więźniowie, osoby bezdomne, starsze, z poważnymi chorobami.
Pomoc w demencji
Na przykład niedawno grupa z tajwańskiego Uniwersytetu Hung Kuang opisała badanie wpływu dramaterapii na objawy depresyjne u osób z demencją. Z grupy 42 osób, 23 wzięły udział w programie, a 19 stanowiło grupę kontrolną. Jak donoszą naukowcy, osoby z grupy objętej terapią doznały „znaczącej poprawy pod względem symptomów depresyjnych, zdolności utrzymania uwagi i ogólnej jakości życia.
„Na podstawie wyników tego badania możemy stwierdzić, że pacjenci cierpiący na demencję starczą, którzy uczestniczyli w programach terapii dramą trwających 8 i 12 tygodni, doświadczyli znaczącej poprawy pod względem objawów depresyjnych, zdolności koncentracji i jakości życia. Autorzy mają nadzieję, że wyniki tego badania staną się odniesieniem dla metodyki, tworzenia treści, ustalania częstotliwości i czasu prowadzania terapii dramą u pacjentów z demencją” – piszą naukowcy w swojej publikacji.
W ciężkich chorobach
Z kolei UMass Memorial Medical Center, na łamach pisma “Schizophrenia Research” donieśli przed dwoma laty o dobrych rezultatach dramaterapii w terapii osób z ciężkimi zaburzeniami psychicznymi, choć to badanie trzeba traktować raczej jako ciekawostkę. W przeprowadzonym przez nich badaniu, wzięła bowiem udział mała grupa – 8 osób w wieku od 18 do 65 lat. 12-tygodnowy program został ukończony ostatecznie tylko przez 6 uczestników z zaburzeniami ze spektrum schizofrenii i schizofrenią.
Uczestnicy akceptowali i dobrze tolerowali zajęcia. Poprawę zdrowia psychicznego badacze ocenili jako skromną i nieznaczną. Jednak program, jak się wydaje, przyniósł niemałe korzyści. M.in. pomógł jednak ochotnikom rozwijać wzajemne zaufanie oraz lepiej rozumieć swoje słabe i mocne strony. Uczestnicy chwalili jego nowatorski charakter i wyrażali ekscytację udziałem. „Cały ten proces pozwalał nam być naprawdę kreatywnymi.
To było coś innego, niż pozostałe terapie, gdzie zazwyczaj mówi się o sobie lub próbuje się rozmawiać o swoich problemach” – opowiadał jeden z uczestników. „Ważna była zabawa. Chodzi o to, że każdego dnia z niecierpliwością czekałem na te zajęcia” – mówił inny uczestnik.
Pacjenci podkreślali znaczenie możliwości wyrażania siebie, werbalizowania swoich myśli, odkrywania się przed innymi i transformowania własnych pomysłów w efekty kreatywnego procesu. Chorzy mówili też o wzroście pewności siebie, kultywowaniu więzi społecznych, okazji do autorefleksji i osobistego rozwoju.
Dla młodzieży?
Taka forma terapii, ze względu na ciekawą, angażującą formułę, może być atrakcyjna dla osób młodych. Jak działa w tym przypadku, sprawdził zespół specjalistów z Queen Mary University. Po przeszukaniu naukowych baz danych, naukowcy znaleźli 15 badań na temat skuteczności dramaterapii u osób w wieku 8-18 lat. Uczestnicy mieli problemy emocjonalne i kłopoty z nauką lub doświadczyli traumatycznych przeżyć. Najczęściej programy terapeutyczne były wprowadzane w szkołach, choć stosowano je także np. w warunkach klinicznych. Zwykle brały w nich udział osoby w wieku od 12 lat.
Autorzy analizy zauważyli korzystne efekty (głównie w przypadku traum leczonych w klinikach), ale mają też zastrzeżenia odnośnie samych badań. „Mimo obiecujących wyników w zakresie leczenia emocjonalnych zaburzeń u dzieci i młodzieży, baza dowodów na temat terapii dramą jest niewielka i obarczona metodologicznymi wadami. W przyszłości, aby ocenić skuteczność terapii dramą, należy przeprowadzić obszerniejsze badania z solidną metodologią” – piszą w swojej pracy.
Pomoc w pandemii
Z kolei eksperci z malezyjskiego Uniwersytetu Malaya przeanalizowali 25 badań z udziałem w sumie 800 osób na temat wykorzystania dramaterapii do pomocy w radzeniu sobie z psychologicznymi skutkami pandemii – w trakcie jej trwania oraz po zakończeniu. Wyniki można uznać za obiecujące.
„Nasze badanie wykazało, że interwencje oparte na dramie mają potencjał w poprawie zdrowia psychicznego (np. zaburzeń związanych z traumą) i samopoczucia (np. dobrostanu psychicznego), co może umożliwić wykorzystanie dramy jako dodatkowej metody wsparcia zdrowia psychicznego. Ten oryginalny przegląd dostarcza też nowych i bardziej kompleksowych, popartych dowodami zaleceń dotyczących interwencji opartych na dramie” – stwierdzają badacze.
Dramaterapia dojrzewa
Jak więc wyniki tych rozmaitych badań rozumieć? Chyba dobrze podsumowuje je praca naukowców z Uniwersytetu w Hajfie, którzy przeprowadzili przegląd różnych badań odnośnie dramaterapii. Do swojej analizy badacze wybrali 24 najlepsze badania, które obejmowały różne populacje i metodologie. Najwięcej badań dotyczyło pracy z dorosłymi i dziećmi z zaburzeniami rozwojowymi i z problemami kognitywnymi. Na tej podstawie naukowcy stwierdzają, że w porównaniu do bardziej znanych metod pomocy psychologicznej, publikacji na temat dramaterapii jest relatywnie niewiele. Zwracają jednak uwagę, że rozwój tego podejścia znajduje się obecnie na etapie, na którym wspiera je coraz więcej naukowych dowodów.
„W ciągu ostatniej dekady badania nad terapią z pomocą dramy przyniosły obiecujące wyniki, wykazując, że metoda ta stanowi skuteczne narzędzie terapeutyczne dla różnych grup ludzi” – podsumowują wyniki naukowcy.
Marek Matacz dla zdrowie.pap.pl
Źródła:
Historia Davida
https://www.bbc.com/news/av/uk-scotland-66580755
Witryna NADTA
https://www.nadta.org/what-is-drama-therapy
Praca naukowa na temat wykorzystania dramaterapii w demencji
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35050954/
Praca naukowa na temat wykorzystania dramaterapii w schizofrenii
https://link.springer.com/article/10.1007/s10597-022-00977-z
Przegląd badań na temat wykorzystania dramaterapii u dzieci i młodzieży
https://acamh.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/jcv2.12145
Przegląd badań na temat wykorzystania dramaterapii w obliczu pandemii
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10048456/
Przegląd badań na temat różnych aspektów wykorzystania dramaterapii
https://psycnet.apa.org/record/2019-28580-001
