Maseczki chirurgiczne – czy naprawdę chronią przed koronawirusem?

Najbardziej znanym, codziennie pokazywanym przez media symbolem „zarazy”, wywołanej przez nowego koronawirusa, są maseczki ochronne na twarzach ludzi chcących uniknąć zakażenia. Czy ich noszenie w tym celu w ogóle ma sens? 

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

Uwaga! Poniższy artykuł został opracowany na początku pandemii COVID-19. W związku z tym niektóre informacje i zalecenia w nim zawarte są już dziś częściowo nieaktualne. Aby dowiedzieć się jakie są aktualne wytyczne dotyczące stosowania maseczek (według stanu wiedzy i przepisów prawa z sierpnia 2020 r.) przeczytaj tekst pt. Maseczki ochronne na twarz – fakty, które trzeba znać.

„Jeśli jesteś zakażony, to poprzez użycie maseczki chirurgicznej możesz zmniejszyć ryzyko zainfekowania innych osób. Jednak nie ma dowodów na to, że noszenie takich maseczek przez osoby zdrowe skutecznie chroni je przed zakażeniem się koronawirusem” – twierdzą eksperci Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for Disease Prevention and Control - ECDC).

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) precyzyjnie wskazuje, kto i w jakich okolicznościach powinien nosić maseczki ochronne na twarz, w związku z zagrożeniem epidemiologicznym wywołanym przez nowego koronawirusa:

• noś maseczkę, gdy masz objawy infekcji dróg oddechowych (jeśli kaszlesz, kichasz, gorączkujesz, masz duszności),
• jeśli jesteś zdrowy, to powinieneś nosić maseczkę tylko wtedy, gdy opiekujesz się osobą zainfekowaną nowym koronawirusem (lub osobą, u której podejrzewa się takie zakażenie).

Jednocześnie eksperci podpowiadają, jak należy korzystać z maseczek ochronnych, gdyż nieumiejętne lub nieostrożne ich stosowanie może przynieść więcej szkody niż pożytku! (Zanieczyszczone maseczki stanowią bowiem potencjalne źródło zakażenia!)

Jak prawidłowo używać maseczek ochronnych na twarz

Oto najważniejsze zalecenia WHO w tej kwestii:

• maseczki skutecznie chronią tylko wtedy, gdy są właściwie używane, co oznacza m.in. towarzyszące ich noszeniu częste i dokładne mycie rąk - z użyciem mydła lub środków dezynfekujących na bazie alkoholu (ręce należy umyć m.in. przed założeniem maseczki),
• zakładając maseczkę dokładnie zakryj nią usta i nos, tak aby nie było szpar pomiędzy maseczką a powierzchnią twarzy,
• unikaj dotykania maseczki, którą nosisz na twarzy, a jeśli to ci się zdarzy - umyj ręce,
• zmień maseczkę na nową wtedy, kiedy stwierdzisz, że jest już mocno zawilgocona,
• po zdjęciu maseczki jednorazowego użytku nie zakładaj jej ponownie, lecz od razu wyrzuć do zamkniętego pojemnika na śmieci i umyj ręce,
• zdejmując maseczkę rób to tak, aby dotykać jej tylko „od tyłu” (czyli za gumki / sznureczki mocujące), unikając dotykania jej przedniej części - po czym koniecznie umyj ręce.

Na stronie internetowej WHO można znaleźć m.in. film instruktażowy, który pokazuje jak poprawnie używać maseczek chirurgicznych. Ponadto, specjaliści podpowiadają, że przy zakupie maseczek medycznych, jak też i innych profesjonalnych produktów służących do ochrony układu oddechowego, powinniśmy zwrócić uwagę m.in. na to czy posiadają znak CE, który potwierdza, że zostały one prawidłowo zaprojektowane i skonstruowane, a także wykonane z właściwych materiałów – zgodnie z normami obowiązującymi w Unii Europejskiej.

Nie tylko seniorzy są bardziej narażeni na ciężki przebieg COVID-19

W mass mediach wiele jest komunikatów do starszych osób, by szczególnie na siebie uważały w związku ze zwiększonym ryzykiem ciężkiego przebiegu infekcji wywoływanej przez nowego koronawirusa. I słusznie! Takich grup ryzyka jest jednak więcej. Dowiedz się, kto się w nich znajduje. 

Stanowisko polskiego Ministerstwa Zdrowia w kwestii używania maseczek w początkowej fazie rozwoju epidemii było zbieżne z zaleceniami WHO i ECDC. Jednak począwszy od 16 kwietnia wprowadzony został w Polsce obowiązek zasłaniania ust i nosa w miejscach publicznych oraz środkach transportu zbiorowego – przy pomocy maseczek ochronnych (jednorazowych lub wielorazowych) albo odzieży (np. szalika, apaszki czy chusty). W tym kontekście warto dodać, że zarówno materiałowe maseczki wielorazowego użytku, jak też i odzież używana do zakrywania ust i nosa wymagają regularnej sterylizacji - np. poprzez pranie w pralce w temperaturze co najmniej 60 stopni Celsjusza.

Obowiązujący do odwołania nakaz zasłaniania ust i nosa w przestrzeni publicznej ma pomóc w ograniczeniu "transmisji" koronawirusa z ludzi zakażonych (w tym m.in. bezobjawowo) na osoby zdrowe, co ma spowolnić dalsze rozprzestrzenianie się epidemii.

Amerykańskie zalecenia w sprawie zasłaniania twarzy

Na początku kwietnia rządowa agencja CDC (Centers for Disease Control and Prevention) zarekomendowała Amerykanom noszenie prostych, tekstylnych maseczek na twarz (cloth face coverings) w publicznych miejscach o zwiększonym ryzyku zakażenia nowym koronawirusem, takich jak np. sklepy czy apteki. Co ciekawe, CDC zachęca obywateli USA do samodzielnego wykonywania takich maseczek z różnych powszechnie dostępnych w gospodarstwach domowych materiałów. Aby ułatwić Amerykanom to zadanie agencja opublikowała na swojej stronie internetowej szczegółowe instrukcje z konkretnymi przykładami i ilustracjami. Znalazły się tam również praktyczne porady dotyczące bezpiecznego stosowania takich maseczek. Jednocześnie CDC w swojej rekomendacji zastrzegła, że maseczki chirurgiczne oraz specjalistyczne maski ochronne typu N-95 powinny być noszone w USA tylko przez personel medyczny.

Jedno jest pewne. Samo noszenie maseczek to zdecydowanie za mało, aby powstrzymać epidemię i uchronić się od infekcji. Dlatego warto przypomnieć jakie są podstawowe sposoby ochrony przed zakażeniem koronawirusami i innymi patogenami:

• dbaj przede wszystkim o higienę rąk, gdyż jest to klucz do zapobiegania infekcjom, także tym wywoływanym przez koronawirusy; jak najczęściej myj ręce wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund - zwłaszcza przed jedzeniem, po skorzystaniu z toalety, po przyjściu do domu czy pracy, a także po kontakcie ze zwierzętami,
• jeśli mydło i woda nie są dostępne, dezynfekuj ręce korzystając z preparatów odkażających, które zawierają co najmniej 60 proc. alkoholu,
• ponieważ wirusy najczęściej przedostają się do ludzkiego ciała przez oczy, nos i usta unikaj ich dotykania niemytymi rękami,
• unikaj kontaktu z chorymi ludźmi, szczególnie tymi, którzy kaszlą (zachowaj co najmniej 1-1,5 metra dystansu)
• unikaj dużych skupisk ludzi, zwłaszcza zatłoczonych pomieszczeń zamkniętych, a także spotkań towarzyskich i podróży do miejsc o wysokim ryzyku zakażenia (ogranicz wychodzenie z domu do niezbędnego minimum, zwłaszcza jeśli jesteś osobą starszą lub masz obniżoną odporność, np. z powodu chorób przewlekłych),
• regularnie myj wodą z mydłem lub dezynfekuj specjalnymi preparatami powierzchnie, których najczęściej dotykasz, np. biurka, lady, stoły, klamki, włączniki światła i poręcze (gdyż łatwo gromadzą się na nich chorobotwórcze drobnoustroje); przecieraj też swój telefon (np. wilgotnymi chusteczkami ze środkiem dezynfekującym); nie kładź telefonu na stole kuchennym i nie korzystaj z niego podczas spożywania posiłków.

Uwaga! Higiena to pierwsza linia obrony przed koronawirusami. Ale mamy też drugą - własny układ odpornościowy! Jeśli chcesz dowiedzieć się co zwiększa odporność organizmu na zakażenia, a także co ją osłabia - kliknij TUTAJ.

Jak sobie radzić w czasie epidemii

W poszukiwaniu wiarygodnych i aktualnych informacji na temat nowego koronawirusa (zwanego początkowo 2019-nCoV, a obecnie SARS-CoV-2), praktycznych zaleceń dotyczących sposobów ochrony przed zakażeniem, a także zasad postępowania w przypadku zachorowania, warto korzystać przede wszystkim ze stron internetowych:

• Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
• Ministerstwa Zdrowia,
• Narodowego Funduszu Zdrowia
• oraz strony Pacjent.gov.pl.

Zobacz też materiał WIDEO na temat ochrony przed koronawirusem, opublikowany przez Kanclelarię Prezesa Rady Ministrów.

Gdzie szukać pomocy w razie podejrzenia infekcji wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2

Jeśli miałeś kontakt z osobą zakażoną lub zauważyłeś u siebie niepokojące objawy (m.in. gorączka, kaszel, duszności) i podejrzewasz zakażenie nowym koronawirusem, to niezwłocznie powiadom o tym telefonicznie najbliższą stację sanitarno-epidemiologiczną albo zgłoś się (najlepiej własnym transportem) do najbliższego szpitalnego oddziału zakaźnego lub obserwacyjno-zakaźnego, gdzie określony zostanie dalszy tryb postępowania medycznego.

• Listę wszystkich stacji sanitarno-epidemiologicznych (wojewódzkich i powiatowych) można znaleźć na stronie GIS.
• Listę szpitalnych oddziałów chorób zakaźnych działających na terenie całego kraju znaleźć można na stronie Ministerstwa Zdrowia.
• Praktyczne informacje na temat postępowania w sytuacji podejrzenia zakażenia nowym koronawirusem można uzyskać na stronie www.gov.pl/koronawirus lub pod numerem infolinii NFZ 800 190 590.

COVID-19: jak radzić sobie z lękiem i nie ulec panice

Epidemia wywołana przez nowego koronawirusa u większości z nas budzi uzasadniony lęk, stres, a także frustrację. Wiąże się z tym duża dawka negatywnych emocji, napięcia i niepewności. Jak sobie z tym radzić? Czy można coś robić, by uchronić psychikę przed załamaniem? Dowiedz się, co w tej sytuacji radzą eksperci.

W związku z ekspansją nowego koronawirusa Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) najpierw pod koniec stycznia ogłosiła stan zagrożenia zdrowia publicznego o znaczeniu międzynarodowym (Public Health Emergency of International Concern), a 11 marca ogłosiła stan pandemii. Szczegółowe informacje i wyjaśnienia na ten temat znaleźć można na stronie internetowej WHO. Tymczasem w Polsce, w związku z rozprzestrzenianiem się nowego koronawirusa, ogłoszony został w marcu najpierw stan zagrożenia epidemicznego, a nieco później stan epidemii. W związku z tym m.in. wiele szpitali w całej Polsce przekształconych zostało w szpitale zakaźne.

W momencie ostatniej aktualizacji tego tekstu (16 kwietnia 2020 r.) łączna liczba osób na świecie, u których dotąd stwierdzono zachorowanie na przypominającą zapalenie płuc chorobę o nazwie COVID-19 przekraczała już 2 mln, a liczba zgonów z tego powodu sięgała 138 tys. Jednak warto też wiedzieć, że ponad 516 tys. osób na całym świecie już z COVID-19 wyzdrowiało! Aktualizowane na bieżąco statystyki na ten temat można znaleźć na specjalnej stronie prowadzonej przez Johns Hopkins University.

Jeśli szukasz praktycznych informacji na temat zasad odbywania kwarantanny, a także izolacji chorych - kliknij tutaj.

Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl

Źródła:

Kompendium wiedzy o nowym koronawirusie opublikowane na stronie ECDC
 
Informacje o epidemii oraz sposobach jej zapobiegania dostępne na oficjalnej stronie WHO

Zalecenia GIS dotyczące podstawowych środków ochronnych przeciwko nowemu koronawirusowi

Zbiór praktycznych informacji i zaleceń dotyczących ochrony przed nowym koronawirusem na stronie Ministerstwa Zdrowia

Odpowiedzi NFZ na najczęściej zadawane pytania w sprawie nowego koronawirusa 

Informacje na temat nowego koronawirusa i sposobów postępowania w związku z epidemią opublikowane przez Johns Hopkins University.