Pracownicy niezadowoleni z benefitów prozdrowotnych. Można to zmienić!
Wielu pracowników nie jest zadowolonych z oferowanych im przez pracodawców bonusów mających służyć poprawie i utrzymaniu zdrowia, a spora część uważa, że oferta skierowana jest tylko do entuzjastów zdrowego stylu życia – wynika z badań. Instytut Medycyny Pracy w Łodzi (IMP) udostępnił właśnie bezpłatne narzędzia, dzięki którym pracodawca może skroić ofertę pod realne potrzeby pracowników.
Rozwijający się trend wellbeingu w zakładach pracy spowodował, że prawie wszystkie średnie i duże firmy oferują już swoim pracownikom różnego typu benefity czy udogodnienia, które mają wspierać szeroko pojęte zdrowie. W ofercie tej popularne są m.in. abonamenty medyczne, karty do obiektów sportowo-rekreacyjnych i inne formy wsparcia aktywności fizycznej, szkolenia i eventy dotyczące dbania o zdrowie, zwłaszcza psychiczne. Wiele firm prześciga się w dostarczaniu coraz bardziej oryginalnych benefitów, rzadko jeszcze oferowanych przez konkurencję.
Badania pokazują, że wielu pracowników nie jest zadowolonych z działań prozdrowotnych firm. W badaniu wykonanym w czerwcu 2022 r. dla Sodexo tylko 40 proc. pracowników zróżnicowanych branżowo zakładów pracy deklaruje swoje zadowolenie z oferty w tym zakresie. Jednocześnie aż 45 proc. respondentów korzystających z tych świadczeń uważa, że oferta nie jest odpowiednio dopasowana do ich potrzeb. Wcześniejsze dwa badania Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy IMP pokazały, że tylko 40 proc. pracowników uważało, że działania prozdrowotne firmy trafiały w ich potrzeby. Blisko co trzeci pracownik twierdził, że były one dostosowane tylko do potrzeb entuzjastów zdrowego stylu życia, dostępne tylko dla uprzywilejowanych grup, organizowane w mało dogodnym miejscu lub czasie. Częściej niż co piąty narzekał, że działania były niedostosowane do potrzeb starszych osób. Co dziesiąty respondent reprezentujący pracowników średnich i dużych firm twierdził, że prozdrowotna oferta powodowała złe emocje i konflikty między pracownikami, a korzystanie z niej prowadziło do kontuzji, dolegliwości i pogorszenia stanu zdrowia.
Choć przyczyny takiego niezadowolenia pracowników mogą być różne, to jedną z ważniejszych jest rozpowszechnienie w firmach takiego podejścia do tworzenia oferty benefitów prozdrowotnych, w którym nie bierze się pod uwagę realnych potrzeb zdrowotnych i oczekiwań pracowników. Badania Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy IMP prowadzone od wielu lat w reprezentacji średnich i dużych firm w Polsce pokazywały, że zakres oferowanego wsparcia wynikał głównie z chęci uzyskania efektów wizerunkowych lub budowania dobrej atmosfery, a mało uwzględniał zarówno obiektywną sytuację zdrowotną personelu, jak i oczekiwania pracowników związane z ich zdrowiem.
I choć wiele oferowanych benefitów, ogólnie rzecz ujmując, może być wsparciem dla zdrowia i zdrowego stylu życia zatrudnionych, to zaledwie 8 proc. pracowników potwierdziło, że firma dowiadywała się od nich, czego oczekują w tej kwestii (podczas gdy aż 57 proc. chciało, by firma pytała ich o to). Wspomniane nowsze badanie Sodexo pokazało podobną skalę zjawiska - tam 81 proc. respondentów przyznało, że w firmach nikt ich nie pytał, jakie mają oczekiwania względem benefitów (w tym badaniu uwzględniono wszystkie oferowane benefity, nie tylko te dotyczące zdrowia). Jednocześnie wykazało znaczny wzrost odsetka osób, które oczekują takiego zainteresowania ze strony pracodawcy (ponad 90 proc.).
Przed epidemią Covid-19 blisko 60 proc. menedżerów z reprezentacji średnich i dużych zakładów pracy przyznało, że nie ma rozpoznanych potrzeb zdrowotnych swojego personelu. Jednakże wśród organizacji, które analizowały potrzeby i oczekiwania zdrowotne pracowników (połowa z nich robiła to w oparciu o ankiety pracownicze) niewiele zwracało uwagę na różnice występujące pomiędzy poszczególnymi grupami. Przykładowo, mniej niż 2/5 firm interesowało się odmiennością potrzeb młodszych i starszych pokoleń. Menedżerowie narzekali przy tym na trudny dostęp do gotowych narzędzi i materiałów, które mogliby wykorzystać przy planowaniu promocji zdrowia w firmie, w tym do rozpoznania potrzeb zdrowotnych i oczekiwań zatrudnionych.
Aby ułatwić firmom możliwość rozpoznania związanych ze zdrowiem potrzeb i oczekiwań personelu IMP w ramach zadania Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025, finansowanego przez Ministra Zdrowia opracował dwa narzędzia, które pracodawcy mogą bezpłatnie wykorzystać w prowadzonych u siebie anonimowych badaniach ankietowych: Kwestionariusz subiektywnej oceny zdrowia pracowników oraz Kwestionariusz do oceny zachowań i postaw personelu wobec zdrowia.
Pierwszy kwestionariusz pozwala zebrać informacje o tym, jak personel ocenia swój ogólny stan zdrowia, a także wiele jego szczegółowo wyodrębnionych aspektów, zarówno w sferze fizycznej, psychicznej, jak i społecznej. To m.in. doświadczane choroby i dolegliwości, ale też porównanie swojego zdrowia ze zdrowiem innych w podobnym wieku, przewidywane zmiany własnej kondycji i zdolności do pracy, ocena własnej energii, sprawności, odporności, jakości snu, relacji międzyludzkich, zaspokojenia potrzeb seksualnych, materialnych, wizerunkowych, także poczucie zdrowia i wpływu na nie w kontekście pracy.
Drugi kwestionariusz daje m.in. możliwość ustalenia, jak wygląda aktywność fizyczna personelu (w relacji do charakteru pracy), relaks i sen, używanie wyrobów tytoniowych, alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, jakie są rozpowszechnione praktyki związane z jedzeniem (także w pracy), postawy wobec zdrowego stylu życia, plany co do jego prozdrowotnych zmian, oczekiwane od firmy obszary wsparcia w tym zakresie.
Narzędzia te zostały tak skonstruowane, by ograniczyć bezpośrednie pytania o to, jakich benefitów oczekują pracownicy (respondenci często wskazują po prostu te, które najlepiej znają, o których najwięcej słyszeli, które są najbliższe ich dobrym doświadczeniom), ale by zbiorczo opracowane wyniki ankiet ukazywały przede wszystkim różnorodne i konkretne deficyty w stanie zdrowia i zdrowym stylu życia personelu. Takie ustalenia pomogą pracodawcom zaplanować rozwiązania ukierunkowane na rozpoznane w badaniach ankietowych problemy i potrzeby zdrowotne zarówno ogółu zatrudnionych, jak i poszczególnych grup (kwestionariusze zawierają „metryczkę” z pytaniami o główne cechy położenia społecznego respondentów).
Aby ułatwić firmom korzystanie z opracowanych narzędzi dołączono do nich rekomendacje dotyczące sposobu opracowania, interpretacji i wykorzystania zgromadzonych danych oraz metodyki zastosowania kwestionariusza w organizacji. Zwrócono tam szczególną uwagę na potrzebę zapewnienia poufności gromadzonych informacji. Badania Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy IMP pokazują, że chociaż częściej niż co czwarty pracownik uważa, że firma powinna wymagać od zatrudnionych, by prowadzili zdrowy styl życia i naciskać ich w tym kierunku, to jednocześnie co trzeci nie chce ujawnić pracodawcy danych o stanie swojego zdrowia w obawie o możliwość wykorzystania ich przeciwko niemu (np. zwolnienia z pracy).
Kwestionariusze wraz z rekomendacjami można bezpłatnie pobrać ze strony: https://pracanazdrowie.pl/narzedzia-i-kalkulatory/
Po dodatkowe informacje dotyczące przygotowania i realizacji badań ankietowych lub pomoc w interpretacji uzyskanych wyników można zwracać się do Centrum Konsultacyjnego, utworzonego w Instytucie Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025, finansowanego przez Ministra Zdrowia. Konsultacje udzielane są nieodpłatnie. Kontaktować się można przez formularz na stronie https://pracanazdrowie.pl/konsultacje/, telefonicznie pod numerem 42 63 14 686 lub poprzez e-mail pracanazdrowie@imp.lodz.pl
Kwestionariusze powstały w ramach zadania pt. ,,Edukacja w zakresie zarządzania zdrowiem starzejących się pracowników oraz opracowanie i upowszechnienie instrumentów promujących zdrowie i zachowania prozdrowotne w środowisku pracy” realizowanego ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025, finansowanego przez Ministra Zdrowia.
Krzysztof Puchalski, Goszczyńska Eliza, IMP w Łodzi
Źródła:
Bez maski. Pracownik tu i teraz. Raport roczny 2022. Sodexo Benefits and Rewards Servives Polska Sp. z o.o. Warszawa 2022
Goszczyńska E., Promocja zdrowia w średnich i dużych zakładach pracy w Polsce wobec procesu starzenia się ludności. Specyfika firm o różnej wielkości zatrudnienia i kondycji ekonomicznej. Medycyna Pracy 2020;71(1):17–31
Korzeniowska E., Puchalski K. Co firmy powinny wiedzieć, by skutecznie promować zdrowe odżywianie i aktywność fizyczną pracowników? Raport z wyników reprezentatywnego badania 1000 pracowników średnich i dużych firm w Polsce. Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź 2019
Puchalski K., Korzeniowska E., Promocja zdrowia w średnich i dużych firmach w Polsce w 2017 r. – rozpowszechnienie, realizacja, efekty i trudności. Medycyna Pracy 2019;70(3):275–294
